Almanya Türkiye'yi nasıl dinledi?

Bahar BAKIR/Buket GONGU/ HT GAZETE

Almanya İstihbarat Örgütü’nün (BND) Türkiye’yi dinlediğinin ortaya çıkması üzerine Almanya’nın Ankara Büyükelçisi Eberhard Pohl Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak sözlü nota verildi: “İddialarda en ufak bir doğruluk payı varsa Almanya bakımından açıklanması gereken vahim bir durum bulunmaktadır. Peşini bırakmayız”

Alman hükümetinin Almanya İstihbarat Örgütü’nün (BND) Türkiye’yi 5 yıl boyunca dinlediğini kabul etmesinin ardından, Ankara dün ilk diplomatik tepkisini verdi. Almanya’nın Ankara Büyükelçisi Eberhard Pohl, Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. Büyükelçiye, “Müttefikliğe yakışmaz. Peşini bırakmayız” denilerek sözlü nota verildi.

‘ASLA KABUL ETMEYİZ’

Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Hüseyin Avni Karslıoğlu Almanya Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle telekulak krizine ilişkin temaslar yürütürken, Ankara'da Almanya Büyükelçisi Pohl’u dün sabah Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı. Dışişleri Bakanlığı Müsteşarvekili Büyükelçi Erdoğan İşcan, Pohl’e Ankara’nın tepkisini iletti.

HABERTÜRK’ün diplomatik kaynaklardan edindiği bilgilere göre, İşcan, Pohl’e, “NATO müttefikimizsiniz. Büyük bir Türk toplumu ülkenizde yaşıyor. İddialar doğruysa, Türkiye-Almanya ilişkilerinde büyük hayal kırıklığı yaşanır. Bu durum müttefikliğe yakışmaz. Dinleme iddiaları doğruysa, bunu asla kabul etmeyiz. Gereken adımları atarız” dedi. İşcan, “Almanya’dan konuyla ilgili resmi izahat bekliyoruz. Teknik, hukuki ve siyasi tüm incelemeleri yapıyoruz. Konunun peşini bırakmayacağız” mesajı verdi. Pohl de Türkiye’nin mesajını Alman hükümetine acilen ileteceğini söyledi.

‘İDDİALAR KAYGI VERİCİ’

Pohl’ün bakanlığa çağrılmasının ardından Dışişleri Bakanlığı dinleme skandalıyla ilgili resmi açıklama yaptı. Açıklamada şöyle denildi: “İddialar kaygı verici. Bu iddialarda en ufak bir doğruluk payı bulunması halinde, Almanya bakımından açıklanması gereken vahim bir durum bulunmaktadır. Dostlar ve müttefikler arasında karşılıklı güven ve saygının esas olması gereken bir ortamda bu tür uygulamalar hiçbir şekilde kabul edilemez. Türkiye ile Almanya arasında tarihi derinliğe sahip dostluk ve müttefiklik ilişkileriyle hiçbir şekilde bağdaşmayan bu uygulamanın, uluslararası güvenliği ve istikrarı tehdit eden gerçek sınamalarla ortak mücadeleye zarar vereceğinin bilinmesi gerekir. İddialar konusunda Almanya makamlarının resmi ve tatminkâr bir açıklama sunması ve iddialar doğru ise bu faaliyetlerin derhal sona erdirilmesi beklenmektedir. Bu konudaki görüş ve beklentilerimiz Almanya Büyükelçisi’ne de kuvvetle vurgulanmıştır.”

KİM KİMİ DİNLİYOR?

ABD Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA): ABD’deki Türkiye, Fransa, Yunanistan, Almanya, İtalya büyükelçilikleri başta olmak üzere diğer büyükelçilik ve diplomatik temsilcilikleri. Ayrıca AB’nin Washington ve New York temsilciliği. Yine bazı ülkelerin liderleri.

İngiltere: Türkiye, Almanya

Almanya: Türkiye, Rusya

Rusya: ABD

ALMANYA TÜRKİYE’Yİ NASIL DİNLEDİ?

'Dinlemeler uydu üzerinden yapıldı’

Almanya İstihbarat Örgütü’nün (BND) Türkiye’yi istihbari açıdan “hedef ülke” konumuna oturtarak çeşitli yollarla telefon görüşmelerini ve haberleşme trafiğini izlemesi, gündeme bomba gibi düştü. Bu konuda yetkin ve uzman kaynaklardan edinilen bilgiye göre; telefon görüşmeleri BND tarafından uydu üzerinden dinlendi. Kaynaklar; Almanya gibi ülkelerin, Afganistan ve Ortadoğu’daki (Suriye ve Irak) telefon ve elektronik ileti trafiğini çeşitli tekniklerle kapsamlı bir şekilde dinlediğini belirtirken, bu dinlemelerin 2009 ve sonrasına odaklanmasının arka planında şu gelişmelerin olabileceğini vurguluyor:

ÇÖZÜM SÜRECİ: Milli Birlik ve Kardeşlik Projesi olarak başlayan ve ‘Çözüm Süreci’ olarak devam eden PKK, terör sorununun çözümü bu döneme denk geliyor. O dönem, Oslo’daki görüşmelerin de BND tarafından sızdırıldığı öne sürülmüştü.

İSRAİL İLİŞKİLERİ: 2009 yılı Türk-İsrail ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak görülüyor. O dönemde Başbakan Tayyip Erdoğan Davos’taki Dünya Ekonomi Forumu’nda İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’le tartışmış, ardından Mavi Marmara saldırısı gerçekleşmişti.

KARANLIK NOKTA: İstihbarat faaliyetlerinin kontrolünden Alman hükümetine bağlı bir denetim komisyonu sorumlu. Prensipte Almanya, Türkiye ve ABD gibi dost ve müttefik ülkeleri dinlemiyor. Bu konuda kazara yapılan kayıtların da anında silinmesi gerekiyor. Ancak bu kez, Türkiye ile ilgili yapılan dinlemeler, istihbarat şefinin ve diğer hükümet yetkililerinin önüne konuldu.

SKANDALI 'KÖSTEBEK' ORTAYA ÇIKARMIŞTI

SPIEGEL’e göre, sadece Türkiye takibe alınmadı, eski ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve halefi John Kerry de Alman istihbaratı tarafından dinlendi. Almanya’daki uygulamaya göre dinleme tutanaklarının imha edilmesi gerekiyordu. İmha edilmesine karar verildiğinde de bunu CIA için çalışan köstebek Markus R.’ye verdiler. CIA için çalışan Alman ajan Markus R., 218 önemli belgeyi ABD gizli servisine verdi. Köstebek olduğu anlaşılan 31 yaşındaki Markus R. temmuz ayında tutuklanmıştı.

SON 5 YILDA NELER YAŞANDI?

Başbakan Erdoğan, 8 Ekim 2010’da Berlin’e gitti. Türkiye-Almanya Avrupa Futbol Şampiyonası eleme maçını Şansölye Merkel’le birlikte izledi.

Almanya Cumhurbaşkanı Christian Wulff, Ekim 2010’da Türkiye’ye geldi. Bu, Almanya’dan 2000 yılından bu yana cumhurbaşkanlığı düzeyindeki ilk ziyaret oldu.

Almanya Dışişleri Bakanlığı, Başbakan Angela Merkel’in polisin Gezi protestolarıyla ilgili tavrını eleştiren sözlerine tepki gösteren Devlet Bakanı Egemen Bağış’ın açıklamalarının ardından, Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi’ni “izahat vermesi” için Haziran 2013’te bakanlığa çağırdı.

Ağustos 2013: Almanya, hakkında Interpol aracılığıyla yakalama kararı bulunan İranlı ajan Hüseyin Tanideh’i Türkiye’den istedi. Ankara önce olumlu yanıt verdi, ardından bundan vazgeçti.

Almanya Federal Cumhurbaşkanı Joachim Gauck, 28 Nisan 2014’te Ankara’ya geldi. Gauck’un “Twitter ve Youtube yasaklanmak zorunda mı? Söylediklerimi içişlerine müdahale olarak algılamayın. İtiraf ediyorum gelişmeler beni korkutuyor” sözleri, tepkilere neden oldu.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İsrail’in Gazze operasyonunda Almanya Dışişleri Bakanı Steinmeier’a Paris toplantısında sert tepki verdi.

MERKEL'DEN DOLAYLI YANIT: DOSTLAR BİRBİRİNİ DİNLEMEZ

Almanya Başbakanı Angela Merkel, NATO müttefiki Türkiye’nin Alman istihbaratı tarafından dinlenmesiyle ilgili soruya, “İstihbarat servislerinin faaliyetleriyle ilgili yorum yapamam” diye yanıt verdi. Ancak “Dostların birbirini dinlemesi konusunda, Alman-Amerikan ilişkileri bağlamında söylediklerim geçerli” diye de ekledi. Merkel, telefonlarının Amerikan Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) tarafından dinlendiği ortaya çıkınca “Dostlar birbirini dinlemez” demişti. Böylece Merkel, Türkiye konusunda da diplomatik yoldan dolanarak aynı ifadeyi dile getirmiş oldu.

DIŞİŞLERİ BAKANI AHMET DAVUTOĞLU: İTTİFAK RUHUNA AYKIRI

Artvin’de ziyaretlerde bulunduktan sonra Bayburt’a geçen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Alman mevkidaşı Steinmeier’e “Müttefik iki ülke arasında birbirine yönelik istihbarat takibi kabul edilemez” dedi. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier ile telefon görüşmesi yapan Davutoğlu, “müttefik bir ülkenin, istihbarat faaliyetlerinde hedef olarak görülmesinin ittifak ruhuna aykırı olduğunu” vurguladı. Davutoğlu’nun görüşmede Steinmeier’e, “Müttefik iki ülke arasında birbirine yönelik istihbarat takibi kabul edilemez” dediği belirtildi. Görüşmede ayrıca, iki ülkenin istihbarat başkanlarının en kısa zamanda bir araya gelerek, Alman istihbarat başkanı tarafından Türk mevkidaşına izahat verilmesi konusunda mutabık kalındığı kaydedildi.

UZMANLAR NE DEDİ?

‘Ankara’daki gizli enformasyon merkezi izlenmeli’

Türk Alman Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Faruk ŞEN: 23 NATO ülkesi arasında tek dinlenen ülke olduk. Almanya Gizli Enformasyon Merkezi’nin en büyük teşkilatı Ankara’dadır. 32 eleman ile tüm Ortadoğu’yu kontrol ederler. Sebepler arasında PKK deniyor, uyuşturucu deniyor. Oysa ki iki istihbarat birimi zaten bu konuda koordineli çalışıyor. Bu Almanya’nın dostluğunu değil, karşıtlığını gösterir. Türkiye’nin burada yapacağı şey, Ankara’daki gizli enformasyon merkezini sıkı takibe almaktır.

‘Normal demek absürt açıklama istedik’

Almanya Yeşiller Partisi Milletvekili Özcan MUTLU: ABD Merkel’i dinledi diye kıyameti koparan Almanya’nın Türkiye’yi dinlemesinin normal olduğunu söylemesi absürttür. Merkel’den konuyla ilgili bir açıklama yapmasını talep ettik. Ankara’ya yöneltilen IŞİD’le veya PKK ile ilgili iddialar, dinlemeye gerekçe olamaz.

‘Bakışımız etkilenir önlem alınır’

AK Parti Milletvekili, NATO Parlamenter Asamblesi Türk Grubu Üyesi Ahmet Berat CONKAR: Birçok ulusalararası örgütte birlikte olunan ve aynı değerleri paylaşan bir ülke olarak, Almanya’nın Türkiye’yi tehdit olarak kabul ederek böyle bir casusluk, dinleme yapması asla tasvip edilemez. Bu, ittifaka ve dostluğa aykırı. Bu olay, Türkiye’nin Almanya’ya bakışını etkiler, gerekli önlemler alınır. İkili ilişkilerde Almanya’ya farklı bakılacaktır.

‘İngiltere’yle de oldu ilişkileri etkilemez’

Emekli Büyükelçi, Eski BM ve NATO Daimi Temsilcisi Ümit PAMİR: BU iddia doğu olsa bile Alman hükümeti “Ben yapıyorum” demez. İstihbarat dünyasında kimin elinde imkân varsa, dinler. Ama kimse “Ben dinliyorum” demez. İspat etseniz de kabul edilmez. Bu durum Türkiye-Almanya ilişkilerini etkilemez. Geçen sene İngiltere’yle aynı telekulak krizi yaşandı. Ne oldu? İlişkiler aynen devam...

‘Türkiye’yi herkes dinliyor hale geldi’

CHP Milletvekili, Dışişleri Komisyonu Üyesi Refik ERYILMAZ: BU dinleme skandalının Türkiye-Almanya ilişkilerini etkileyeceğini hiç düşünmüyorum. Ahmet Davutoğlu’nun yönettiği dış politika varken, Türkiye’yi herkes dinleyebilir hale geldi. Almanya’ya karşı diplomatik bir hamle veya adım atılacağını asla düşünmüyorum. Geçen sene İngiltere, daha önce ABD bizi dinlemiş. Araştırılsa, Somali bile bizi dinlemiştir.

‘Soğuk Savaş dönemi müttefikliği artık yok’

Uluslararası Güvenlik Uzmanı Hüseyin BAYAZIT: Almanya’nın ulusal güvenliği kendi sınırları dışında başlıyor. Türkiye’yi geçelim, buna Orta Asya da dahildir; Hindistan, Çin de dahildir. Her tarafını gözlemliyor. Artık müttefiklik devri bitti; Soğuk Savaş dönemi müttefikliği yok. Türkiye’yi yıllardır dinliyorlar. Dinleme de basitleşti artık. Türkiye’de ulusal bilgi güvenliğinin, sistemin gözden geçirilmesi lazım.