Süleyman Şah'ta neler oluyor?

DERLEME: HABERTURK.COM

Suriye ve Irak topraklarında acımasızca saldırılar düzenleyen ve ilerleyişi bir türlü durdurulamayan IŞİD'in Süleyman Şah Türbesi'ne saldıracağı iddiaları, bu hafta Türkiye gündeminin en çok konuşulan konuları arasına girdi. Geçtiğimiz günlerde basında yer alan ve askeri kaynaklar tarafından yalanlanan 'IŞİD türbeyi kuşattı' iddiasının ardından, gözler, Türkiye'ninkendi sınırları dışında sahip olduğu tek toprak parçasına; Süleyman Şah Türbesi'ne çevrildi.

Kamuoyunda 'Süleyman Şah kimdir ve türbesi neden Suriye topraklarında? Türk Bayrağı ve Mehmetçik neden orada? Türbenin Türkiye için önemi ne?' gibi sorular daha çok sorulmaya başlandı.

İşte o soruların yanıtları:

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BABASI SÜLEYMAN ŞAH

Süleyman Şah Türbesi ile Süleyman Şah Saygı Karakolu ve bulunduğu alan Suriye'nin Halep ilinin Karakozak Köyü sınırları içerisinde bulunuyor. Türbede, Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk padişahı Osman Gazi'nin büyükbabası ve Ertuğrul Gazi'nin babası Süleyman Şah'ın ve iki askerinin naaşı var.

Tarihi kaynaklara göre; Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alparslan’ın Malazgirt Zaferi’nden sonra, yeni vatan edinmek maksadıyla batıya yönelen Oğuz boyları arasında Süleyman Şah önderliğindeki Kayı Boyu da bulunmaktaydı. Süleyman Şah, yeni yurt aramak üzere çıktığı bu yolculukta, Halep yakınlarındaki Caber Kalesi’ne geldi ve Fırat Nehri boylarına yerleşti. Buradan tekrar yeni yurt aramak üzere yola çıktı ancak 1086 yılında Fırat Nehri’nin karşı kıyısına geçmeye çalışırken, muhafızları ile birlikte Fırat sularında boğuldu.

1921'DE TÜRK TOPRAĞI OLARAK KABUL EDİLDİ

Süleyman Şah’ın naaşı ve iki askeri Caber Kalesi eteklerine bir kümbete defnedildi. Osmanlı İmparatorluğu döneminde imparatorluk sınırları içerisinde olan mezarın bulunduğu yere bir türbe yapıldı ve buraya “Türk Mezarı” adı verildi. Ancak türbe ve Caber Kalesi, Osmanlı İmparatorluğu yıkılınca Fransız Suriye Mandası sınırları içerisinde kaldı.

21 Ekim 1921 tarihinde Türkiye ile Fransa hükûmetleri arasında imzalanan Ankara Antlaşması'nın 9. maddesi ve 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması'nın 3. maddesi gereğince Caber Kalesi ve türbe müştemilâtı ile berâber Türkiye Cumhuriyeti toprağı olarak kabul edildi ve Türkiye'ye burada muhâfız bulundurma ve bayrağını çekme hakkı tanındı.

SURİYE İLE TÜRBE KRİZİ

Süleyman Şah Türbesi, Suriye ile Türkiye arasında zaman zaman krizlere de neden oldu.

Suriye hükümeti, Fırat Nehri üzerinde 1968 tarihinde başlattığı Tabka Barajı'nın 1973 yılında tamamlanacağını ve barajın su toplamaya başlamasıyla Caber Kalesi ve Süleyman Şah'ın türbesinin tamamen sular altında kalacağını ileri sürerek, Türk Hükümetinden türbenin yerini değiştirmesini ya da türbenin Türkiye'ye naklini talep eden bir nota gönderdi. Türkiye de buna karşılık Suriye'ye bir nota verdi ve Keban Barajı'nın kapaklarını kapatarak Fırat Nehri üzerinden Suriye'ye su akışını engelledi.

Karşılıklı bu restleşmenin ardından Türkiye, bölgeye Devlet Su İşleri'nde (DSİ) görevli uzmanlar ve mimarlar gönderdi ve türbenin nereye taşınabileceğinin tespit edilmesini istedi. Ankara ve Şam hükümetleri arasında uzun süren müzakerelerin ardından bir anlaşma imzalandı. Anlaşmaya göre;

Türbe, müştemilatı ile birlikte Halep–Hasseki yolu üzerinde bulunan Karakozak köyü yakınındaki yeni yerine nakledilecek,

Barajın kenarında, türbenin bugünkü konumuna en yakın yerde, mermerden bir kitabe dikilecek,

Türbenin bugünkü yerini tespit etmek maksadıyla, göl üstüne bir şamandıra konacaktır.

1973 yılındaki anlaşmaya göre türbe ve karakol, Halep'e 123, Şanlıurfa'ya 92 km uzaklıktaki Fırat'ın doğu kıyısındaki Karakozak köyündeki 10.096 m²'lik yeni yerine taşındı.

Fakat 22 yıl sonra türbe krizi yeniden patlak verdi. 1995 yılında, Suriye Hükümeti bu kez de Fırat Nehri’nin daha üst kotlarında inşasına başladığı Teşrin Barajı sebebiyle Karakozak bölgesindeki Süleyman Şah Türbesi’nin, bölge dışında başka bir alana ya da Türkiye’ye taşınması hususunu yeniden gündeme getirdi. Bunun üzerine, Türkiye ile Suriye arasında yapılan görüşmeler sonucunda, türbenin mevcut yerinin baraj gölünün olumsuz tesirlerinden korunması için tahkim edilmesine karar verildi. 2001 yılında Fırat Nehri üzerindeki Teşrin Barajı'nın tamamlanması nedeniyle, türbenin taşınması bir kez daha gündeme geldi. Suriye tarafı bu kez türbenin şimdiki yerinden de kaldırılarak gösterecekleri ve Türk tarafının da kabul edeceği bir yere taşınmasını istedi. Ancak Türk hükümetinin girişimleriyle proje, türbenin mevcut yerinin korunması yönünde değiştirildi.

23 Ocak 2003 tarihinde Ankara'da “Süleymanşah Türbesi Tahkimat Projesinin Uygulanmasına İlişkin Ana Tutanak” imzalandı. Bu çerçevede 10 dönümlük türbe arazisi sınırları tahkim edildi, türbe binasının içi ve dışı onarıldı, karakol binası yeniden inşa edildi ve Süleyman Şah Türbesi yeniden ziyarete açıldı.

IŞİD: 3 GÜN İÇİNDE BOŞALTIN, YOKSA YERLE BİR EDERİZ

Türbenin 2003'ten bu yana ilk kez Türkiye gündemine oturması ise içinde bulunduğumuz yılın Mart ayında oldu.13 Mart 2014 tarihinde, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) adlı grup arasındaki çatışmalar sonucu, Karakozak köyü ve türbenin bulundu bölge IŞİD kontrolüne geçti. 20 Mart 2014 tarihinde IŞİD, YouTube üzerinden yayımladığı bildiride, Süleyman Şah Türbesi'nin üç gün içerisinde boşaltılıp, Türk bayrağı indirilmediği takdirde türbeyi yerle bir edecekleri tehdidinde bulundu. Bunun üzerine Türkiye, güvenlik tedbirlerini artırarak, en üst seviyeye getirdi. Gaziantep 5'inci Zırhlı Tugay Komutanlığı'ndan da araç ve personel takviyesi yapıldı. Sınır hattında bulunan mevcut nöbet kulübelerine ilave kulübeler yapılarak, askerler konuşlandırıldı. Ayrıca, dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Süleyman Şah Saygı Karakolu için kriz masası kurulduğunu açıkladı.

ERDOĞAN: GEREĞİ NEYSE YAPARIZ

25 Mart 2014'te dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Süleyman Şah Türbesi'ne yönelik tehdit ile ilgili soruya; "Böyle bir yanlışlık olacak olursa, gereği neyse yapılacaktır. Bu topraklar bizim toprağımızdır. Bu topraklarda yapılacak bir saldırı, aynen Türkiye'ye yapılmış bir saldırıdır"şeklince cevap verdi.

O dönem Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunan Ahmet Davutoğlu ise yaptığı açıklamada, "Süleyman Şah Türbesi'nin bulunduğu toprakların uluslararası hukuk gereğince Türk toprağı olduğunu ve bir tehlike söz konusu olması halinde her türlü karşılığın verileceğini" belirtti.

SES KAYDI SIZDIRILDI

Türbenin adının kamuoyunda en yüksek sesle zikredildiği gün ise 27 Mart 2014'tü. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bakanlık Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Yaşar Güler ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan arasında, Suriye'deki Türk toprağı Süleyman Şah Türbesine yönelik bir saldırı karşısında yapılması gerekenlerin görüşüldüğü toplantıya ilişkin olduğu ileri sürülen bir ses kaydı yayınlandı. Bunun ardından, Dışişleri Bakanlığı bir yazılı açıklama yaparak, bu ses kaydının "Türkiye’nin ulusal güvenliğine yönelik alçakça bir saldırı ve casusluk faaliyeti olduğunu ve faillerinin en kısa zamanda yakalanıp, adalete teslim edileceğini" belirtti. 28 Mart 2014'te ise Millî Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, "Bordo berelilerin bölgeye takviye edildiğini, her türlü tedbirin alındığını ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin teyakkuz halinde olduğunu" açıkladı.

IŞİD TEHDİDİ YENİDEN GÜNDEMDE

Türkiye'nin kendi sınırları dışındaki tek vatan toprağı Süleyman Şah Türbesi'nin, IŞİD tehdidi altında olduğu iddiası, son bir hafta içinde yeniden gündeme geldi. Yeni Şafak Gazetesi'nin, bölgedeki Arap aşiret liderlerine dayandırdığı haberine göre, IŞİD, pazartesi gecesi bin 100 militanını, 36 Mehmetçiğin nöbet tuttuğu Süleyman Şah Türbesi etrafında konuşlandırdı. Washington Post'ta yer alan bir iddiada ise Süleyman Şah Türbesi etrafında devriye görevi yapan Türk askerlerinin IŞİD militanlarınca kaçırılmış olabileceği belirtildi. İddia, askeri kaynaklar tarafından yalanlandı.

'BAŞKOMUTAN'DAN VE GENELKURMAY'DAN NET MESAJLAR

TBMM'nin açılış resepsiyonunda soruları yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da iddialarla ilgili mesajı net oldu. Erdoğan, 'Süleyman Şah Türbesi'ne IŞİD kuşatması' iddiasına ilişkin "Süleyman Şah'la ilgili iddiaların hepsi uydurma. Türbeye bir şey olması durumunda Türkiye'nin atacağı adım bellidir, hassasiyetimiz bellidir "dedi.

Süleyman Şah Türbesi ile ilgili son net mesaj ise Türk Silahlı Kuvvetleri'nden geldi.Genelkurmay Başkanlığı, Süleyman Şah personeline yönelik yayınladığı Kurban Bayramı mesajında, "76 milyon yurttaşımız arkanızdadır. Sizden gelecek tek bir haberle anında yanınızda olacağız" dedi.