Sürücüler neden sigorta yaptırmıyor?

Sedef ŞENKAL DEMİR-Şefik DİNÇ / AHT

MOTORLU Kara Taşıtları İstatistiklerine göre trafikte 16 milyon 979 bin 606 araç bulunuyor. Türkiye'de geçen yıl 13 milyon 862 bin 901 araca trafik zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırıldığı gözönüne alındığında, 3 milyon 116 bin 705 araç sigortasız durumda. Diğer bir deyişle araçların 18.3'ünün trafik zorunlu mali sorumluluk sigortası yok. Uzmanlara, sürücülerin neden sigorta yaptırmadığını sorduk. Sigorta yaptırmamak, umursamazlıktan mı yoksa, cezaların caydırıcı olmamasından mı kaynaklanıyor? Uzmanların görüşleri farklı oldu.

'Sürücüler umursamaz ve kural tanımıyor'

Türkiye Trafik Güvenliği Vakfı Onursal Başkanı Ekrem BULGUN:

"Bunun en önemli nedeni, sürücülerin umursamazlığı ve kural tanımamazlığı. Sürücü kırmızı ışıkta geçmenin yasak olduğunu ve ceza alacağını bile bile nasıl kırmızı da geçiyorsa, zorunlu trafik sigortası yaptırmamak da aynı şey. 'Yakalanırsam öderim, yakalanmazsam da böyle devam ederim' zihniyetiyle hareket eden sürücüler var. Burada para cezasının ağır olması da soruna çözüm üretmiyor. Para cezasının yanı sıra daha ağır yaptırımlar da getirilmeli. Sürücü belgesine uzun süreli el konulabilir. Trafikten men süresi uzatılabilir. Sorunun temelinde de eğitimsizlik var. Trafik sorunu, toplum sorunudur. Ülkemizde eğitim sadece sürücü belgesi alınması için veriliyor. Ancak bu eğitim yeterli değil. Trafik sigortası olmayan sürücü ölümlü trafik kazasına karışırsa, yaptığı kaza değil, cinayet olur. Zorunlu olduğunu bile bile trafik sigortası yaptırmayarak trafiğe çıkıyor. Bu bilerek adam öldürmek demektir."

'Bana bir şey olmaz mantığı öne çıkıyor'

Emekli Emniyet Müdürü-Trafik Uzmanı Muzaffer BÖLÜCÜ:

"Bunun tek nedeni var. Sürücülerdeki 'bana bir şey olmaz' mantığı. Diğer tüm kural ihlâlleri gibi bu konuda da kaza yapmayacağını, yakalanmayacağını düşünerek zorunlu trafik sigortası yaptırmıyorlar. Tabii yakalanma riski de az. Ancak bir hata yaparken yakalanan ve denetime takılan sürücülerin sigortası kontrol ediliyor. Kırmızı da geçmek gibi kameraya yansımadığı için sigorta yaptırmayanların yakalanması zor oluyor. Bu tür denetime aylarca yıllarca denk gelmeyen sürücüler oluyor. İstediğiniz zaman istediğiniz aracı durdurup denetim yapamıyorsunuz. Bir başka neden de trafik sigortasının bütçeyi az da olsa zorlayacak durumda olması. Kimi sürücüler otomobili eskidir ya da çok kullanmıyordur diye geliri de az olduğu için, sigorta bedeli bütçesini zorlayacağı için yaptırmamayı tercih ediyor."

'Ezbercilikten kurtulursak belki bu durum değişir'

Avukat Hüseyin CİMŞİT

"Bu bir toplumsal sorumluluk, ancak insanlar neyi ne için ezberlediğini bilmiyor ve zihinsel soykırıma uğradığı için de uygulayamıyor. Ezbercilikten kurtulursak belki bu durum değişir. Polis denetiminde insanlar şeridinde giderken, başında birisi olmadığı zaman emniyet şeridini ihlâl etmesi gibi. İnsanları koşullardırırsanız kolaya kaçarlar. Yapacağı sigortanın kendisi için olduğunu, yardımlaşma olduğunu anlamıyor. Tıpkı o fıkradaki gibi, Temel gidip check-up yaptırmış çıkışta da 'boşa boşuna yaptırmışım bir şeyim yokmuş' demiş."

'Bürokratik işlemler basitleştirilmeli'

Türkiye Trafik Güvenliği Vakfı Kurucusu- Ulaşım ve Trafik Güvenliği Dergisi Editörü Prof. Dr. Hamit HANCI:

"Bir kere işin içinde cehalet var. Çünkü sigorta bedelinden daha ağır ceza ödeneceğini bilmiyorlar. Bir de bürokratik işlemler halâ sadeleştirilip basitleştirilmedi. Bu da insanlara zor geliyor olabilir. Bu iki neden, trafik zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmamanın gerekçesidir. Tabii her ikisinin altında da cehalet var. Bu tip ödemeler daha basit ve pratik hale getirilmeli."

'Vatandaşlık bilinci toplumda gittikçe kaybediliyor'

Psikiyatr Kerem DOKSAT:

"Toplumda hemen hiçbir şey hak ettiği cezayı görmüyor ama hiç hak etmediği cezaları çeken çok kimse var. Bu birinci sebep. İkincisi de vatandaşlık bilincinin gittikçe kaybedilmesi, vurdumduymazlık ve 'amansendecilik'. Gittikçe artan hatalı araç kullanımı ve kazalar da bunun hazin ispatları. Ayrıca toplumuzdaki genel umutsuzluk ve umarsızlık, gittikçe kötüleşen ekonomik şartlar da "nereden kısarsam o kadar iyi" şeklindeki ekonomik kaçışa yol açıyor."

'Cezalar cep yakacak hale gelirse çözülür'

Trafik Mağdurları Derneği Başkanı Yeşim AYÖZ:

"Araçların trafiğe çıkmadan yaptırması gereken ve adı üzerinde Zorunlu Trafik Sigortası halâ pekçok kişi tarafından yaptırılmıyor ve önemsenmiyor. En büyük etken denetimlerin yeterince olmaması ve kişilerin trafik içerisinde gösterdikleri sorumsuzluk. Eğer cezalar gerçekten cep yapacak hale gelir ve uygulamada gereken araç bağlama yapılırsa daha dikkatli olunacaktır. Benim kardeşime çarpıp kaçanın da zorunlu trafik sigortası yoktu ve mahkeme sonucunda sadece 1.500 TL bir ceza uygulandı. Hakimin verdiği hapis cezasınaysa hiçbir etkisi olmadı. Zorunlu sigorta yaptırmadığınızda ödenecek ceza miktarı 77 TL. Bu ceza 700 TL olduğu takdirde kimse yaptırmadan trafiğe çıkmayacaktır. Eğer aracınız da 1 ay bağlanırsa o zaman zorunlu bir alışkanlık da başlamış olur."

'Kırsal alandakiler sigorta yaptırmıyor'

Sigorta acentası sahibi Gökhan KAYLAR:

"Trafik kazalarının ve denetimlerin yoğun olduğu büyük şehirlerde sigorta yaptırmayanın olduğunu zannetmiyorum. Zorunlu mali sorumluluk trafik sigortası yaptırmayanların büyük bir çoğunluğu kırsal bölgede yaşayanlardan oluşuyor. Orada büyük şehirlerdeki gibi denetim yok. Arabalarının çok eski olması nedeniyle sahibi bu sigortayı yaptırmaya gerek bile duymuyor. Aracın fiyatı arttığı zaman sigorta insanlarda zorunluluk haline geliyor. Ucuz araçların sigorta yaptırmamasının bir nedeni de bu araçların daha çok kırsal bölgelerde olup genellikle denetim dışı kalmasından kaynaklanıyor. Zorunlu trafik sigortası kişinin kusurlu olduğu trafik kazalarında karşı tarafın zararlarını karşıladığından bu riski yaşadığı bölge gereği hissetmeyen, kaza oranı çok düşük olan ilçe ve köylerde yaşayan insanlar yaptırmıyor."

'Denetimle önlem alınabilmeli'

Avukat Müge BOZOK:

"Sigorta bilinci Türkiye'de henüz yerleşmedi şöyle ki; aracın trafik zorunlu mali sigortası olmasa da, mağdurun zararı ya da ölüm halinde mirasçılarının destekten yoksun kalma tazminatı 'güvence hesabı' tarafından ödeniyor. Ayrıca aracın trafiğe çıkması için trafik zorunlu mali sigortası olmak zorunda ve bu yaptırılıyor. Ancak poliçe süresi dolduğunda yenileme yapılmıyor. Burada denetimin yapılması halinde önlem alınabilir ancak denetim yapılmıyor. Ehliyetsiz araç kullanımın, alkollü araç kullanımın mevcut olduğu düşünüldüğünde sadece tazminat boyutu açısından koruyucu bu tedbirin uygulanmaması çok şaşırtıcı değil."

'Çarptığıma faydası var diye düşünülüyor'

Trafik bilirkişisi Süreyya İĞDİL:

"Bana faydası yok karşıya faydası var, benim sigortam karşının hasarını ödüyor diyerek vatandaşların çoğu bu sigortayı önemsemiyor. Mali sorumluluk trafik sigortasının yapılış amacı 3. şahıslara karşı tedbir mahiyetindedir. Bu nedenle vatandaşların çoğunluğu sigortanın kendisine herhangi bir fayda sağlamaması nedeniyle yaptırmaktak imtina ediyorlar. Mali mesulite zorunluluk sigortası yaptırmayan araçlar kara yoluna çıkamaz trafikten men edilir. Ve kabahatler kanunu kapsamında cezai müeyyidesi vardır. Sigorta poliçesi olmayan araç sürücülerine trafik kanununun 91. maddesine göre cezai işlem uygulanır. Bu ceza her yıl değişir. Geçen sene 72 liraydı bu sene 77 lira. Ancak çekiciyle çekilmesi 90 lira, 24 saat esasına göre otopark ücreti otomobillerde 10 lira, kamyonet minibüste 15 lira, otobüs ve kamyonlarda 20 lira otopart ücreti tahsil ediliyor. Yani astarı yüzünden pahalıya geliyor."