Davalarda uygulanan iyi hal indirimi adil mi?

Özlem YILMAZ - Serdar KULAKSIZ / AHT

Davalarda yasa uygulanarak yapılan ve 3 yıla kadar cezanın düşürülmesini öngören "iyi hal indirimi", kimi

zaman tartışmalara neden oluyor. Tıpkı hukukçular gibi, vatandaşlar da iyi hal indirimi'ne ağır eleştiriler yöneltiyor. Peki iyi hal indirimi adil mi, değil mi? İşte görüşler....

"CEZA HUKUKUNUN BİR AMACI DA SUÇLUYU TOPLUMA KAZANDIRMAKTIR"

Ceza Hukuku Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Selami Mahmutoğlu:

"İyi hal indirimi, Türk Ceza Kanunu'nun 62. maddesinde 'takdiri indirim nedenleri' başlığı altında düzenlenmektedir. Bu maddeye göre takdiri nedenlerin varlığı halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis cezası; müebbet hapis cezası yerine de 25 yıl hapis cezası verilebilecektir. Diğer cezalar bakımından ise cezaların altıda birine kadar indirim öngörülmüştür. Madde kapsamında takdiri indirim nedenlerini failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışlar, cezanın failin üzerindeki olası etkileri gibi hususlar oluşturmaktadır. Hakim bahsettiğimiz hususları dikkate alarak failin cezasında maddede öngörülen biçimde indirim takdir edebilecektir. Ceza hukukunun bir amacının da suçlu kimseyi topluma kazandırmak olduğu düşünüldüğünde kanunda iyi hal indirimine ilişkin düzenlemeye yer vermenin doğru olduğunu düşünmekteyim. Hatırlatalım ki bu kural her ceza davası için tatbik edilebilecek niteliktedir."

"HAKİMİN CEZADA İNDİRİM YAPMASI, SUÇLUNUN ISLAHINDA ÖNEMLİ"

Uygar Çöltekin (Ceza Hukukçusu, Emekli askeri hakim)

"Ceza hukukunun tek amacı, suçluyu cezalandırmak değildir. Bir yönüyle de suçunun ıslahı ve topluma kazandırılması amaçlanmaktadır. TCK 62'nci maddeye bakıldığı zaman "Failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri " göz önünde bulundurulmaktadır. Hakimin bu hususları değerlendirerek verilecek cezada indirim yapmasının, suçlunun ıslahı ve topluma kazandrılmasında önemli olduğunu düşünüyorum. Bu uygulama hakimin takdirindedir. Ağır ceza yargılamasını gerektiren suçlarda bu madde uygulaması daha az iken, daha az cezayı gerektiren yargılamalarda bu madde uygulaması daha yaygın olmaktadır."

İLK KEZ MAHKEMEYE GELENE UYGULANABİLİR

Sema Kılıç (Avukat)

İyi hal indirimi sanıkların mahkeme huzurundaki tavır ve davranışları sebebiyle yargılamaya yardımcı oldukları düşünüldüğünde uygulanır. Bu hükmün uygulanmasıtamamen hakimlerin taktirinde olup mahkemede agrasif davranıp mahkemeye saygısızlık eden kişilere ve birçok sabıkası olan kişilere uygulanmamaktadır. Genellikle daha önce sabıkası olmayan kişilere sıklıkla uygulanır. Bizcede ilk kez mahkeme huzuruna gelmiş kişilere uygulanması akla uygundur.

KANUNDA VAR DİYE UYGULANIYOR

Ahmet İnci (Avukat)

"İyi hal mutat kanunda var diye uygulanıyor. Hakimin, sanığın söz konusu olayın aydınlatılması ve pişmanlığını dile getirmesi halinde iyi hal uyguluyor. Kısmen istismar ediliyor denebilir. İyi hal durumu subjektif bir durumdur. Objektif kriterlere bağlı değildir. İyi hal indirimi ceza yargısı içinde var olmalıdır. Fakat daha objektif kriterlere bağlayıp indirim oranı da biraz düşürülmelidir. İyi hal nedenleri çok iyi incelenip kararlarda detaylı olarak gerekçelendirilmelidir. Ancak şu andaki uygulamada yeterli gerekçelendirme yapılmamaktadır."

"BENCE MAKSADINI AŞTILAR, FELAKET OLDU"

Sedat Karagül (Emekli Ağır Ceza Reisi)

Benim zamanında sadece 59. madde vardı. Bu maddeyle indirim, hakimin takdirine bağlıydı ve cezanın ancak 6'da biri oranında indirim olabilirdi. İndirim bu kadardı. Eskiden çık sınırlıydı. Ama iyi hal indirimi şimdi çok değişti. Şu an bence maksadını aştılar. Çok felaket oldu. Cezanın etkinliği kalmadı. Biraz da taviz vermek gibi oluyor, hatta biraz değil, bayağı taviz vermek anlamına geliyor."

"TAKDİRİ İNDİRİM İLAÇ GİBİDİR, GEREKLİ HALLERDE KULLANILMALIDIR"

Prof. Dr. Adem Sözüer (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı)

"Cezanın suçlunun kişiliğine uydurulması hem cezanın etkinliği, hem adalet için gereklidir. Örneğin yaralama suçunu işleyen iki kişiden biri suçu işledikten sonra pişmanlık duyup mağdura yardım etse, diğeri ise tam tersine davransa, işlenen suç her bakımdan aynı olsa bile aynı ceza verilmemelidir. İşte bu gibi haller için kanunda takdiri indirim nedeni öngörülür. Ancak takdiri indirim nedeni her olayda otomatik olarak uygulanmaz. Hakim kanundaki nedenlerin gerçekten var olup olmadığını tespit etmelidir. Ülkemizdeki sorun bu indirim nedeninin her zaman doğru biçimde uygulanmamasıdır. Ancak Yargıtay uygulamanın doğru yapılıp yapılmadığını denetlemektedir. Taktiri indirim nedeni ilaç gibidir. Gerekli hallerde ve dozunda kullanılmalıdır."

"BU TÜR YAMALARLA HUKUKU YOLA GETİRMEK MÜMKÜN DEĞİL"

Azmi Ulu (Emekli Ağır Ceza Reisi)

"İyi hal indirimi tabi ki normal yürüyen bir hukuk üzerinde güzel şeylerdir. Ama hukuk düzeni doğru çalışmıyorsa, bu tür yamalarla hukuku yola getirmek mümkün değil. Doğru dürüst düzenlemeler yapmak lazım. Bugün Türkiye'de hukukun yeterince işlemediği bir gerçek. Bunların üzerine eğilmek lazım. Bunları bir tarafa bırakarak, bu tür tedbirlerle hiçbir sonuca varmak mümkün değil. Ben böyle düşünüyorum."

DOSYALAR İYİ İNCELENMEDEN İYİ HAL İNDİRİMİ VERİLİYOR

Özlem Özkan (Avukat)

Ceza yargılaması açısından Türkiyede hakimlerin takdir yetkisini kullandığı yerlerden biri de iyi hal indirimidir. İyi hal indirimi, her bir olayda değişebileceği gibi her davada da farklılık taşımaktadır. Örneğin kadına yönelik şiddet suçlarında bizler kadın örgütleri olarak sanıklara iyi hal indiriminin uygulanmamasını talep ediyoruz. Zira kasten işlenen suçlardır. Türkiye'deki kadına yönelik şiddetin ne kadar yaygın olduğu düşünüldüğünde, verilecek cezaların caydırıcılığını ortadan kaldırmayacak nitelikte olmalıdır. Genel insan ve sanık hakları saklı tutulmalıdır. Her bir dosya hakkıyla incelenmiyor. Hakimlerin baktığı dosya sayısına baktığınızda bu dosyaların tam ayrıntılarıyla incelenmediği ve iyi hal gibi indirimlerin olayın ve kişinin özelliklerine göre değil genel olarak uygulandığını görüyoruz. Bazı suç tipleri için daha özel bir inceleme gerektirdiğini düşünüyorum. Türkiye'de iyi hal indirimleri adeta matbu bir şekilde verilmektedir. İyi hal indiriminin siyasi suçlarda uygulanmayıp adli suçlarda uygulanmasını eleştiriyoruz.

ADİL BİR ŞEKİLDE UYGULANMIYOR

Efkan Bolaç (Avukat)

İyi hal genelde herkese uygulanan standart bir infaz indirimi gibi değerlendirilmektedir. Bununla ilgili olarak genelde mahkemeler alt sınırdan ceza vermektedir. Davanın içeriği ve olayın olduğu tarihteki tanığın ve sanığın psikolojisini çok fazla dikkate almamaktadırlar. Bu sebeple iyi hal indirimi bir diğer anlamda ceza indiriminin standartlaşmış bir hali olarak değerlendirilmektedir. İyi hal siyasi suçlarda uygulansa da çok ciddi bir anlamı olmuyor. Töre davalarında kardeşini, çocuğunu öldürenler hakkında bile iyi hal uygulayan mahkemelere bulunmaktadır. Türkiye'de iyi hal indiriminin adil bir şekilde uygulandığına inanmıyorum.

* TCK 62. MADDESİ

TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ

Madde 62 - (1) Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.

(2) Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.