'Dostluğu ayakta tutan kadınlar'

Özlem YILMAZ / AHT

Yazar Elif Şafak'ın köşe yazısında gündeme getirdiği "Bir kadınla bir erkek dost olabilir mi?" sorusu polemik konusu oldu. Şafak'a göre, kadın-erkek dostluğu gayet mümkün. Ancak bu dostluğu esas ayakta tutan ve bozulmasına izin vermeyen kesim, yine kadınlar... Edebiyat tarihinde yakın arkadaşlıklarıyla dikkat çeken yazarlardan Ernest Hemingway ile Gertrude Stein'in dostluğunu da örnek gösteren Şafak, Hemingway'in bu arkadaşlığı "We are like brothers" (Erkek kardeş gibiyiz) diyerek tanımladığını ancak Stein'in yazdığı kitapla Hemingway'i yerden yere vurduğunu, Hemingway'in ise yazdığı kitapla karşı saldırıya geçtiğini de aktarıyor. Peki bir kadınla bir erkek dost olabilir mi? İşte görüşler...

'Tabular kalkınca dostluklar oluşuyor'

Psikiyatrist ve psikoterapist Doç. Dr. Armağan SAMANCI:

Elbette dost olabilir. İnsanların kendilerine yakın hissettikleri, güven duydukları ve duygusal olarak anlaşıldılarını hissettikleri her ilişkide dostluk kavramı başlar. Türkiye'de kadın- erkek konusundaki bazı tabulardan dolayı dostluk konusunda kadınla erkek birbirine karşı çok kolay adım atamıyorlar. Çünkü ikisinin de bağlı bulundukları eşleri veya erkek ya da kız arkadaşları bu konuya çok sıcak bakmıyorlar. Hatta hiç olumlu bakılmıyor. Ama eğitimli ve bu kavramları aşmış grupta kadınla erkek arasında iyi ve güçlü dostluklar görülebiliyor. Tabular kalktığı sürece ve bireyler birbirlerini eş olacak potansiyelde görmedikleri süreçte karşı cinsler arasında iyi dostluklar oluşabilir. Bir de şöyle bir fenomen gelişiyor: Kadınların kadınlara, erkeklerin erkeklere karşı güvensizliği arttıkça karşı cinste iyi dost arama eğilimi de arttı. Bu da son dönemde göze çarpıyor.

'Arada illa aşk olması gerekmez'

'Mutlu Olmak için Evliliğin Şifreleri' kitabının yazarı- Avukat Cengiz Hortoğlu :

Kadınla erkek tabi ki dost olabilir. İlla bir erkekle kadının birarada olması için arada aşk olması gerekmiyor. Ancak Türkiye'de bu konuda ne yazık ki hala tutarsızlıklar var. Bir kadının bir erkekle dost olabileceği, sohbet etmek için biraraya gelebileceği hala bazı çevrelerde kabul edilmiyor. Bu bakış açısını değiştirmek lazım. Kadın erkek birarada çalışacak, sohbet edecek, bunu doğal karşılamak lazım. Zaten evliliklerde de böyle. Bir kadınla bir erkeği iyi tanımanın yolu da bu. Evliliklerde yaşanan en büyük sorun, kadınla erkeğin birbirini çok iyi tanımaması oluyor. Evliliklerdeki sıkıntıların aşılmasının yolu da, kadınla erkeğin birbirini tanıması, anlamasıdır. Sağlam dostluklar, bazen sağlam evliliklerin kurulmasına yol açar.

'Olur, cinsiyet farklılığı belirleyici değil'

Psikiyatrist Doç. Dr. Ayhan AKCAN:

Olabilir tabi, neden olmasın? Cinsellik değil, kişinin toplumsal, sosyal yönü ön plana çıkarılarak olabilir. Ama önyargılı davranışlar, sosyal baskı, özellikle dini ve mezhepsel farklılıklardan kaynaklanan kültürel düşünce kalıplarından bakarsanız tartışmaya açılabilir. İnsan sosyal bir varlık ve burada ayrımcılık, cinsiyet farklılığının getirdiği özellikler belirleyici değil. Bir kişinin diğer insanlarla konuşma, bilgi alışverişi, özellikle hobi veya zevk alma düzeyinde beraber olması sözkonusu olabilir. Bu ilişki, dostluğa kadar gidebilir. Ama duygusal yakınlaşma ayrı, bu tartışmaya açık bir konu. Önyargılı olmamak lazım. Olayı sosyal baskı düzeyine getirmemek lazım.

'Sosyolojik bir dönüşüm yaşandı'

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mazhar BAĞLI:

GELENEKSEL dönemlerde Türk toplumunda aslında örnekleri var ama yaygın bir durum değil. O dönemde erkekleşmiş veya erkek rolü çalan kadınların böyle bir dostluğu kurduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde elbette bu tür dostluklar var. Cinsiyet ayrımı yapmadan dostluk kurulabiliyor. Sırdaş olmak, pek çok konuya birlikte kafa yormak, birlikte gönül yolculuğuna çıkabilmek, tüm bunların tabi ki bir cinsiyet ayrımı yok. Ama geleneksel Türk toplumunda kadınla erkek birbirine teğet yaşayan bir hayat biçimini seçmişlerdi. Kadınla kadın, erkekle erkek dostluk kuruyordu. Pek çok yerde bu durum aynen devam ediyor. Bu kesimlerde, kadın – erkek dostluğu denince, sosyolojik anlamdaki bir dostluk yerine, cinsel faktörler akla geliyor. Günümüz açısından böyle bir yorum yapmak mümkün değil, artık bu konuda çok ciddi bir sosyolojik dönüşüm yaşandığını söyleyebiliriz. Tüm bunların dışında kadınla erkeğin dünyayı okuma biçimi elbette farklıdır. O konuda bir tereddüt yok.

'Erkekle kadının dost kalabileceğine inanmıyorum'

Yazar Esra ELÖNÜ:

KADIN ve erkeğin dost olabileceğine inanıyorum, ama dost kalabileceğine inanmıyorum. Dostluğu başlatan kadın, bozansa erkektir. Dolayısıyla nesnel olarak bir dostluktan bahsedebiliriz. Erkek şeytanı bol bir şehir gibidir, dostluğu bile sakin yaşayamaz, kadınsa teskin edendir. Kadın dostlukla seyir halindeyken, nefsiyle detone olup ritmi bozan erkektir. Kadın dostluğu sahiplenir, erkek de sahiplenmiş gibi görünür. Lakin en ufak bir artçı sinyalde o dostluğu feda edip aşk yoklamasına dönüştürür. Bu durumda erkek aptallığı, bir dostluğun iptaline sebep olur. Ateşle barut yan yana gelebilir, kadın barutluktan vazgeçse de erkek bir şekilde ateşten rol çalandır. Cinsiyetsiz dostluğun yaratıcısı kadındır.

'Erkeklerde fazla yakınlaşmalar problem olabiliyor'

İlişki ve Davranış Bilimleri Uzmanı Aşkım KAPIŞMAK:

Kadın istemedikçe erkek dost olamaz. Ama erkek istemese de kadın istiyorsa onu dost eder kendine. Dostluklarda aşırı yakınlaşmalarda kadın bu durumu arkadaş algısıyla yönetebilirken, erkeklerde fazla yakınlaşmalar problem olabiliyor. Yani kadın yakınlaşmayı dostça değerlendirirken erkeğin kafası karışabiliyor. Kısacası sağlam kişilikler dostluk kurabilir, onun dışında her dostluk yön değiştirir. Artık kadın dayanışması diye bir şeyin de kaldığına inanmıyorum. Yani kadın kadına dostluk da yozlaştı. Erkeklerin dostlukları parayı bulana, kadınların dostlukları kocayı bulana kadar olmaya başladı, tabi bu herkes için geçerli değil. Ama gözümüzün önünde olan gerçek bu. Önce insan olmanın erdemi, sonra da dostluğun önemi kavranırsa kadınla erkek, erkekle çiçek, kadınla böcek çok iyi dost olur.

'Genelleme yapılamaz, bunu ailenin tutumu belirler'

Davranış Bilimleri Uzmanı Kunter KURT :

Bir kadınla bir erkek dost olabilir. Ama Türkiye'nin bir gerçeği var. Gerçek şu, dişi ve erkek olarak insanlar çocukluğunda bu ayrı kimlikle ve sınırları olarak büyütülüyor. Bu sınırla büyüyen kadınla erkek büyüdüklerinde bu konuda çaresizliğe de kapılabiliyorlar. Her ne kadar Türkiye'de bu gerçek var ise de, ailenin tutumu bu süreci yani kadınla erkeğin dost olabilme sürecini belirleyen en önemli faktör. Eğer aile yapısı kültürül ve farkındalık seviyesi yüksekse çok rahat dost olunabiliyor, değil ise gerçekten ciddi anlamda, sosyal anlamda kadınla erkek biraraya geldiklerinde bile bir etiket yapıştırılabiliyor. Bunların tamamında dini, sosyal ve kültürel faktörler çok önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Bu yüzden ben bir uzman olarak bunun genelleme yapılamayacak bir konu olduğunu düşünüyorum.

'Tanışabilir, ancak sevgili olamaz'

İlahiyatçı Yazar Ali Rıza DEMİRCAN:

Kadın İslamın örtünmeyle ilgili esaslarına riayet etmesi koşuluyla, toplumsal aktiviteler içinde, sivil örgütlerde karşılıklı bir tanışma ve kaynaşma içine girebilir. Ama kadınla erkek sevgili olamaz.