Kâbe’yi merak edip Mekke’ye gizlice giren Avrupalı gezginler

Müslüman olmayanların Mekke ile Medine’ye girmeleri haram ve yasaktır. Ancak tarih boyunca bazı Avrupalılar şahsi merakları ile çeşitli yolları deneyerek Mekke ve Medine’ye gitmiş, ardından da seyahat intibalarını kaleme almışlardır.

Bu yolculuğa çıkan gayrımüslimler Haremeyn’e yani Mekke ile Medine’ye ya Müslüman kılığına girerek, yahut dinlerini değiştirdiklerini söyleyerek girmişlerdi. Bu yolculuğa çıktığı bilinen ilk seyyah, İtalyan bir paralı asker olan Ludovico di Varthema idi. Venedik’ten yola çıkan Varthema, 1503’te Şam’da bir hac kervanına katılarak Haremeyn’e gitmiş, ardından Cidde ve Aden üzerinden Uzakdoğu’ya da seyahat ettikten sonra, 1508’de Avrupa’ya dönmüştü.

SÜNNET BILE OLDU

Kitabında Mekke ve Medine’nin coğrafi durumunu, Müslümanlar’ın ibadetlerini ve ilgisini çeken diğer hususları anlatan Varthema’nın seyahat hatıraları 1510’da Roma’da basılmış ve büyük ilgi görmüştü. Haremeyn’e bu şekilde seyahat eden daha birçok Avrupalı seyyah vardı. Tarih boyunca özellikle İngiltere, Fransa ve Hollanda, haccı ve haccın Müslümanlar üzerindeki etkisini yerinde görmek için düzenledikleri sahte belgelerle Mekke ve Medine’ye istihbaratçılar göndermişlerdi.

Hicaz’a gidebilen Avrupalı seyyahlardan olan Domingo Badia y Leblich adındaki bir İspanyol, “Ali Bey el-Abbasi” ismi ise dindar ve zengin bir Müslüman Türk görünümü altında Kuzey Afrika’yı gezdikten sonra Mısır’a gitmiş, oradan Haremeyn’e geçmişti. Domingo Badia y Leblich, seyahate çıkmadan önce Valencia’da Arapça öğrenmiş ve riske girmemek için sünnet bile olmuş ve İspanyol hükümetinin emri ile ve sağladığı maddî destekle yola çıkmıştı.

1803’te Fas’a gitmiş, Fas Sultanı’nın güvenini kazanmak için Abbasi halifelerinin soyundan geldiğini iddia etmiş, kısa zamanda şöhret kazanmış ve şöhreti kendisinden önce Tunus’a ulaşmıştı. İspanyol seyyah, Tunus’tan sonra gittiği Kahire’de Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından resmi törenle karşılanmış, kendisinden kimse şüphelenmemiş, üstelik herkesten saygı bile görmüştü. Artık en cür’etkâr planını hayata geçirmeye sıra gelmiş ve 1806 Aralık’ında Cidde’ye giden bir kervana katılarak Mekke’ye ulaşmayı başarmış, Mekke’de kendisinden şüphelenilmesi bir yana, Mekke Şerifi tarafından ağırlanmıştı.

DOKTOR KILIĞINDA GITTI

Domingo Badia, görevini başarıyla tamamlamıştı ama dönüş yolu eşkiya ile doluydu ve Mısır’a her an öldürülme korkusuyla dönecek, Mısır’dan Anadolu’ya geçip uzun ve meşakkatli bir yolculuktan sonra İspanya’ya ulaşacaktı. Bu yolculuğa İspanyol maceracıdan önce çok sayıda seyyah da kalkışmış ancak sadece birkaçı sağ olarak geri dönebilmişti. Mekke’ye girebilen ilk Avrupalılardan biri, İngiliz seyyah Richard Francis Burton idi ve 1850’li yılların başlarında Hindistanlı bir Müslüman Afgan doktor kılığında Hicaz’a gidebilmişti. Christian Snouck Hunaronje isimli bir başka Avrupalı da 19. yüzyılın sonlarında “Abdurrauf” adı ile Mekke’de yaşayacak, sonradan kaleme aldığı iki ciltlik eseri “Mekka”, Avrupalı seyyahlar ve siyasiler tarafından senelerce el kitabı olarak kullanılacaktı.