Saç düzleştiriciler ve saç boyaları kansere neden olur mu?

Saç boyaları, saçın rengini değiştirmekte kullanılan kimyasal maddeler içeriyor. Bunların “kalıcı”, “yarı kalıcı” ve “geçici” olmak üzere üç türü bulunuyor. Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü’nün, saç boyalarıyla ilgili değerlendirme raporuna göre Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Avrupa Birliği ülkelerinde yaşayan kadınların yüzde 50 – 80’inin saç boyası kullandığı tahmin ediliyor. Saç boyası ürünlerinin yaygın kullanımı göz önüne alındığında, bu ürünlerin kanser riski üzerinde küçük bir etkisi olması bile halk sağlığı açısından önemli bir sorun olarak görülüyor. Enstitü’nün açıklamasına göre “kalıcı saç boyası” türü şu anda pazarlanan saç boyalarının yaklaşık yüzde 80'ini oluşturuyor ve renksiz boya ara maddeleri ve boya bağlayıcılarla birlikte kullanılıyor.

Hidrojen peroksit varlığında ara maddeler ve bağlayıcılar pigment molekülleri oluşturmak üzere birbirleriyle reaksiyona giriyor. Daha koyu renk elde edilmek isteniyorsa daha yüksek yoğunlukta ara madde kullanılması gerekiyor. Yarı kalıcı ve geçici saç boyaları ise bu tür kimyasal reaksiyonlar yerine saçları doğrudan boyayan renkli bileşikler içeriyor.

AMERİKAN ULUSAL KANSER ENSTİTÜSÜ NE DİYOR?

Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü, saç boyası ürünlerindeki bazı kimyasalların kanserojen (kanser yapıcı) olabileceği ile ilgili yayınlara rastlandığını belirtiyor. Bunlar, ilk kalıcı saç boyası formülasyonlarında boya ara maddesi olarak kullanılan aromatik aminler.

Enstitü’nün açıklamalarında 1970'lerin ortasından sonuna kadar üreticilerin, boya ara maddesi olarak kullanılan kanserojen kimyasalların bir kısmını ortadan kaldırmak için kalıcı saç boyası ürünlerindeki bileşenleri değiştirdikleri belirtiliyor. Bu nedenle günümüzde saç boyalarında kullanılan kimyasallardan herhangi birinin kanserojen olup olmadığını kesin olarak belirleyecek daha çok sayıda araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.

KUAFÖRLERDE MESANE KANSERİ DAHA MI YAYGIN?

Kuaförler gibi saç boyasını işlerinin bir parçası olarak sık uygulayan kişilerin, saçlarını kendi boyayan kişilere göre bu maddelerle daha çok karşılaştıkları belirtiliyor. Bu nedenle her iki tür boyama yapanlara yönelik karşılaştırmalı araştırmalar gerçekleştiriliyor.

2010 yılında Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı'nın hazırladığı bir rapor, kuaförlerin kullandığı bazı kimyasalların "insanlar için olası kanserojen" olduğu sonucuna varıyor. Bu sonuç, mesleki olarak saç boyasından etkilenen kuaför ve berberlerde mesane kanseri riskinin arttığını tespit eden birçok çalışmaya dayanıyor. 2010 yılında 42 çalışmanın yer aldığı toplu bir değerlendirme, bir kişinin, kuaför olarak çalıştığı sürenin uzunluğunun, mesane kanserine yakalanma olasılığını yükselttiğini ortaya çıkarıyor. En az 10 yıldır kuaförlük yapan kişilerde mesane kanserine yakalanma riskinin hiç kuaförlük yapmamış kişilere göre neredeyse iki kat fazla olduğunun belirlendiği belirtiliyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Binbay ise yakın zamanda yapılan bir başka çalışmaya dikkat çekerek “British Medical Journal tıp dergisinde 2020 yılında yayınlanan ve 120 bin kadın ile yapılan çalışmada saç boyası kullanımı ile pek çok kanser türü ilişkilendirilmiştir. Saç boyalarının mesane kanserine yol açtığı ile ilgili çok sayıda iddia ve tartışma olsa da bu çalışma aralarında bir ilişki olmadığını göstermiştir. Saç boyası kullanımı ile meme kanseri, yumurtalık kanseri ve cilt kanserleri arasında ise ilişki olduğu ortaya konmuştur” diyor.

Prof. Dr. Murat Binbay

KALICI SAÇ BOYASI KULLANAN KADINLARDA YÜZDE 8 RİSK ARTIŞI

İnsan gruplarını belli süre takip eden veya belirli kanserleri olan ve olmayan kişileri inceleyen çalışmalarda, saç boyalarının kişisel kullanımı ile çeşitli kanser riskleri arasındaki olası ilişkiler inceleniyor. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı Çalışma Grubu’nun, mevcut kanıtların gözden geçirilmesine dayanarak, saç boyalarının kişisel kullanımının genel olarak “kanserojen” sayılamayacağı kanısına vardığına dikkat çekiliyor. Saç boyama ile mesane ve Hodgkin olmayan lenfomalar açısından ilişki bulunmamakla birlikte meme kanseri konusunda çelişkili sonuçlar yayımlanıyor. Son zamanlarda daha yüksek sayıdaki gruplarda yapılan ayrıntılı çalışmalarda ise bazı kuşkuların söz konusu olduğu belirtiliyor. Bazı araştırmalar, evde kalıcı saç boyası uygulayan bireylerin meme kanseri riskinin, bu uygulamayı bir uzmana yaptıranlara göre daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz Meme Sağlığı Derneği (MEMEDER) Kurucusu ve Onursal Başkanı Prof. Dr. Vahit Özmen, “Bilimsel çalışma sonuçları, meme kanseri söz konusu olduğunda kalıcı saç boyası kullanan kadınlarda bu riskin yüzde 8 kadar artabildiğini göstermiştir. Ancak geçici saç boyası kullananlarda herhangi bir risk olduğu gösterilmemiştir. Bu meme kanseri ile geçici boya kullanımı arasında bir risk bulunmadığı anlamına gelir.

Prof. Dr. Vahit Özmen

SAÇ DÜZLEŞTİRİCİLER TEHLİKELİ Mİ?

Saçların kıvrımlarını açarak düzleştirmek için kullanılan bazı formülasyonlar, aktif madde olarak kanserojen bir madde olduğu bilinen formaldehit içeriyor. Birçok çalışmaya göre saç düzleştirici kullanımı ile daha sonra meydana gelen meme kanseri gelişimi arasında ilişkiler buluyor. Son zamanlarda yapılan büyük bir grup çalışması, son 12 ay içinde düzleştirici ürün kullanmış olan kadınların rahim kanserine yakalanma riskinin, böyle bir ürünü hiç kullanmamış olanlara göre 1,8 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Bu noktada saç düzleştiriciler farklı kimyasal bileşimler içerdiği için hangi kimyasalların olumsuz etkilere yol açabileceğine yönelik ayırt edici çalışmalara ihtiyaç olduğu belirtiliyor.