Işlenmiş gıdaların tüketimi kabızlığın başlıca nedeni

Ceyda ERENOĞLU / HT MAGAZİN

Kabızlık en sık görülen sağlık sorunları arasında bulunuyor ve bu sıklıkta görülen bir sorunda çoğu kez doktora gidilmiyor. Beslenme yanlışları, hareketsizlik, kullanılan ilaçlar ve bazı hastalıklar kabızlığa davetiye çıkarabilirken, bazen beslenme alışkanlığında bazen de kullanılan bir ilaçta yapılacak değişiklikle sorun kolayca çözümlenebiliyor.

Toplumda sık rastlanan kabızlık sorunu; en çok kadınlarda, çocuklarda ve yaşlılarda görülüyor. Bu sorunun görülme nedenleri arasında; beslenme ve yaşam tarzındaki hatalar, kullanılan ilaçlar ve bazı metabolik rahatsızlıklar bulunuyor. Yaşlılarda temel neden metabolizmanın yavaşlaması olarak gösteriliyor. Kişinin yanlış beslenmesi ve yaşam biçimi de bünyesini kabızlığa zorluyor. Bilinçsiz ilaç kullanımının da önemli nedenler arasında olduğunu unutmamak gerekiyor. Sorunun tedavisinde tek bir reçete olmadığı, bu sürece gastroenteroloji, cerrahi ve psikiyatri uzmanlarının yanı sıra bir diyetisyenin de katılması gerektiği belirtiliyor.

Kabızlık sorununu çözecek öneriler

Sürekli kabızlık problemi mi yaşıyorsunuz?

Ne yapmanız gerektiği konusunda bir fikriniz yoksa ya da türlü şeyler deneyip başarılı olamadıysanız, bu önerileri uygulayın...

Her ana öğününüzde mutlaka yeşillik, salata tüketin.

Hiç yağ içermeyen öğünler tüketmemeye özen gösterin.

Yeterli miktarda yağ, özellikle bağırsakların düzgün ve verimli çalışması için gereklidir.

Haftada en az 3-4 gün kuru baklagil tüketmeye özen gösterin.

Haftada 5-6 kez sebze yemeği tüketin. Her gün bir öğününüzde sebze yemeği tercihedin.

Kabızlığı engelleyen meyveler tüketin: Erik, elma, şeftali, portakal, armut, ananas, üzüm, kuru erik, greyfurt ve portakal bunlardan bazılarıdır.

Kabızlığı engelleyen sebzelere ise; ıspanak, karnabahar, domates, marul, soğan, şalgam,kereviz, yaban havucu örnek olarak verilebilir.

Düzenli su tüketimi çok önemlidir.

Günde en az 2 litre su tüketin.

Kafeinli içecekler, suyun vücuttan atılımına sebep olduğundan az tüketilmelidir. Çay,kahve ve kola gibi kafeinli içecekleri tüketmemeye özen gösterin.

Beyaz ekmek ve beyaz undan yapılmış gıdalar az lif içerdiğinden sindirime yardımcı olmazlar.

Hareketsiz yaşam tarzı kabızlığın en sevdiği yaşam şeklidir. Günlük aktivitenizi artırmaya çalışın.

Patates kızartması, hamburger, pizza gibi rafine ve işlenmiş yiyecekler kabızlığı tetikler. Bunları tüketmemeye özen gösterin.

Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Öncel, “Ülkemizde 10 milyondan fazla insan kabızlık şikâyeti çekiyor. Üstelik çoğu bunu olağan bir durum olarak kabullenip doktora başvurmuyor. Düşünülenin aksine kabızlık tek bir problem olarak değil, birbirinin içine geçmiş 3 ayrı sorun şeklinde ortaya çıkıyor. Üstelik gelişen teknolojinin kabızlık probleminin nereden kaynaklandığına ve nasıl çözüleceğine dair de söyleyecek sözleri var” diye konuşuyor.

Kronik kabızlıkta bazen bir uygulama veya cerrahi kişinin yaşamını tamamen değiştirip sorunu geride bırakmayı sağlayabiliyor. Kabızlık yakınması olan hastaların çoğunun bu rahatsızlığı yıllardır çektiklerini söyleyen Öncel, bu kişilerin bunun kader olmadığını bilmeleri ve tedavi için utanıp sıkılmadan doktora başvurmaları gerektiğine dikkat çekiyor.

Bu bulgular kabızlık işareti

Prof. Dr. Mustafa Öncel, “Aşağıda sıralanan belirtilerin 2’sini taşımanız durumunda hele bir de gaita yumuşatıcı kullanmayı alışkanlık haline getirmişseniz, kabızlık sorunu yaşıyorsunuz demektir” diyor.

İşte kabızlığa işaret eden belirtiler:

Dışkılama süresinin yüzde 25’inden fazlasında ıkınma.

Dışkılamaların yüzde 25’inden fazlasında sert dışkı.

Dışkılamaların yüzde 25’inden fazlasında tam boşalamama hissi.

Dışkılamaların yüzde 25’inden fazlasında dışkılamayı başlatamama ve tıkanma hissi.

Dışkılamaların yüzde 25’inden fazlasında boşalma için el yardımı gerekliliği.

Haftada 3’ten az dışkılama.

Korkulu Rüya Kabızlık

Kurban Bayramı boyunca özellikle kırmızı et tüketim miktarı ve sıklığı da artmaktadır. Bu durum da kabızlık gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarını berberinde getiriyor.

işte kabızlığa iyi gelen gıdalar...

Kuru Kayısı: - - Bu meyve kabızlık tedavinde kullanılan oldukça faydalı bir meyvedir. Kuru kayısıyı akşamdan bir bardak suyun içinde bekleterek sabah aç karnına bu suyu içerseniz bağırsaklarınıza iyi gelebilir.

İncir: - - yüksek lif içeriğine sahip olan incir, kabızlığın giderilmesinde, bağırsaklardaki toksik maddelerin atılmasında etkildir. Kabız olanlar inciri hem kuru hem de kuru olarak tüketebilirler. - -

Sinameki: - - Sinamekinin yaprağını kabızlık sorununda kısa süreli olarak kullanabilirsiniz. Ancak kullanma süreniz 10 günü geçmemeli. Aksi takdirde bağırsaklarınız tahriş olabilir.

Zeytinyağı: - - Pek çok hastalığa faydası olan zeytinyağı kabızlık sorununda da etkilidir.Zeytinyağı, hazmı çok kolay olduğundan, besinlerin bağırsaklar tarafından çok daha iyi emilmesini sağlayarak bağırsakların çalışmasını düzenliyor.

Keten Tohumu: - - Bu bitkide oldukça etkili bir kabızlık gidericidir. Keten tohumunu havanda biraz döverek sabahları aç karnına, az yağlı yoğurtla karıştırarak yiyin.

Ispanak: - - Vücut için gerekli mineral ve vitaminlere sahip, zengin bir bitki olan ıspanak, hazmı kolaylaştırıp kabızlığı önleme özelliğine de sahip.

Lahana: - - Lahana, lifli gıdalardan olduğu için hazmı kolaylaştırıyor, kabızlığı önlüyor.

Siyah Erik: - - A, C ve B grubu vitaminleri ile potasyum, magnezyum, fosfor ve demir mineralleri açısından zengin bir meyve olan erik, kabızlık sorununda da birebir etkili. Sindirim sistemini çalıştırıp hazmı kolaylaştıran erik, iyi bir kabızlık gidericidir.

Pırasa: - - Bol vitamin, mineral ve çeşitli nitritleri ile şifa verici özelliği bulunan pırasa, mide ve bağırsak rahatsızlıklarında da oldukça etkili.

Üzüm: - - Kabuk ve çekirdekleri mideye zarar vermeden sindirimi hızlandıran, bağırsak sisteminin çalışmasını düzenleyen ve bağırsak sancısını gideren üzümün özellikle kuru olanı kabızlıkta oldukça faydalıdır.

Elma: - - Kabızlığa karşı lifli gıdalar tüketmeyi tavsiye ediyor uzmanlar. İşte elma, bu gıdalar arasında en değerli olanlarından.

Maydanoz: - - Bağırsak, sindirim, kabızlık gibi rahatsızlıklara karşı rahatlatıcı bir etkisi vardır.

Kivi: - - Kivinin kabızlık şikayetlerinde bağırsak yumuşatıcı olarak etkili olduğu bilinen bir gerçektir.

Tam Buğday Ekmeği: - - Tam buğday unu ile yapılan ekmek, buğday taneciğini tamamen içerir. - -

Kabızlığın 3 çeşidi var

Kabızlık her hastada farklı şekilde ortaya çıkabiliyor ve birbirinden bağımsız 3 ayrı tip kabızlık olduğu belirtiliyor.

1. Normal geçişli kabızlık: Bu hastalar her gün dışkılıyor ve dışkılamayla ilgili bir sorunları bulunmuyor. Ancak dışkıları çoğunlukla sert olduğu için dışkılama genellikle ağrılı olup bazen oluşan travma nedeniyle kanama gibi yan sorunlar yaşanabiliyor. Bu kişilerde sıklıkla dışkılayamamaya bağlı olarak karın ağrısı ve şişkinlik görülüyor. Yaşam şeklinin ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesinin bu hastalarda temel tedavi yöntemi olduğuna dikkat çekiliyor.

2. Yavaş geçişli kabızlık: Hastalarda dışkılama seyrek oluyor. Hastalar çoğunlukla haftada bir veya daha seyrek dışkılıyor. Bu, dışkılamada zorluk ve dışkının sert olması sonucunu doğurunca hastaların yaşamı çekilmez hale geliyor. Bu olguların bir kısmında cerrahinin hastanın yaşam kalitesini yükseltebilecek bir işlem olduğu belirtiliyor.

3. Tıkayıcı dışkılama sendromu: Dışkılama ciddi bir problem olarak görülüyor ve hastalar tuvalette uzun zaman geçiriyor. Ikınma ve dışkılamayı başlatamama ciddi bir sorun olarak değerlendiriliyor. Hastalar parmaklarını kullanarak dışkılamayı başlatma veya tamamlama ihtiyacı duyuyor. Dışkılama sonrası tam boşalamama hissiyle tuvalete yeniden dönülmesi sorunuyla sık karşılaşılıyor. Bu olguların önemli bir kısmında, gerçekleştirilen uygulamalar veya cerrahiyle hastanın şikâyetlerinin azaltılabileceği belirtiliyor.

Kabızlığın nedenleri

Beslenmedeki ve yaşam tarzındaki hatalar: Prof. Dr. Öncel, “İşlenmiş dolayısıyla içindeki posa miktarı azaltılmış gıdalarla beslenme, kabızlığın en belirgin nedenlerindendir. Kabızlık şikâyetiyle gelen hastalarda ilk yapılacak şey gıda alımında posa ve sıvı artırımı olmaktadır. Günlük aktivite ve yürüyüşler de bağırsakların fonksiyonlarını düzenleyen önemli faktörlerdendir. Hareketsizlik kabızlığın en başta gelen nedenleri arasında bulunuyor” diyor.

İlaçlar: Özellikle sık kullanılan kalp ve hipertansiyon ilaçları, antidepresanlar, mide koruyucu ilaçlar, anti-alerjik ilaçlar, demir içeren kansızlık ilaçları ile ishal ilaçları kabızlığa yol açabiliyor.

Hastalıklar: Bazı metabolik hastalıklara sahip olanlarda da kabızlığa sık rastlanıyor. Tiroit ve paratiroit bez fonksiyon bozuklukları, şeker hastalığı ve böbrek yetmezliği olan hastalar ile yatalak ve felçli olanlarda da kabızlık yaygın görülüyor. Bu hastaların daha kabız olmadan kendilerini korumaları öneriliyor. Bazı makat hastalıklarında hastaların ağrı ve kanama korkusu yüzünden kendilerini dışkılamadan alıkoymaları da kabızlığın sık görülen nedenleri arasında bulunuyor. Birkaç hafta süren dışkılama zorluğunun özellikle kanama ve kilo kaybı gibi başka alarm bulgularına eşlik etmesi halinde hasta ve doktorların hayatı tehdit eden hastalıklar ve özellikle de kanser riskine karşı dikkatli olmaları gerekiyor.