‘Başkan’ın bütün kitapları

Gülenay BÖREKÇİ/ GAZETE HABERTÜRK-PAZAR

ABD Başkanı Barack Obama’nın yaz kitapları listesini gördünüz mü? Ama buna geçmeden daldan dala, memleketten memlekete uçarak ünlü siyasetçilerin okuma zevklerine biraz bakalım. Ama ondan da önce çok sevdiğim tatlı bir romandan söz edeyim.

İngiliz aktör ve oyun yazarı Alan Bennett, “Kraliçe Kitap Okursa” adlı 2007 tarihli romanında, İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in her gece Londra’yı gezen ve arada sarayının yakınlarına kadar gelen gezici kütüphane sayesinde tam bir kitap kurduna dönüşmesini anlatıyordu. Kraliçe, Balzac’tan Nabokov’a, Proust’tan Ian McEwan’a, eline geçen her kitabı yutarcasına okuyor, hatta sarayda kitaplardan konuşabildiği tek kişi olan eşcinsel aşçı yamağı sayesinde “yeraltı” edebiyatını da keşfediyordu. Sonrası şahaneydi. Her gece sabaha kadar kitap okuduğu için görevlerini aksatıyor, siyasi düzeni sorguluyor, protokol yemeklerinde muhafazakâr siyasetçilere bile Jean Genet gibi aykırı ruhlardan söz ediyor, en beteri de başka hayatlara daldıkça insanları anlamaya, sevmeye başlıyordu.

Bennett’ın kitabını sevme sebeplerimin başında, edebiyatın eşsiz dönüştürücü etkisini, onun karşısında toplumsal hiyerarşinin sıfırlandığını ve her okurun eşit hale geldiğini anlatması geliyordu. Bennett cevabını çok merak ettiğim şu şahane soruyu da soruyordu: “Devlet başkanları daha çok okusa, dünya neye benzerdi?” Uzun bir girizgâh oldu, farkındayım. Ama işte Obama’nın yaz tatilinde okuyacağı kitapların açıklanması bu soruyu yeniden hatırlamama vesile oldu.

BAŞBAKANA 101 TAVSİYE

Kanada Başbakanı Stephen Harper’a dört yıl boyunca bıkmadan usanmadan mektup yazarak toplam 101 roman, oyun, öykü ve çizgi roman tavsiye eden ünlü yazar Yann Martel’i de unutmamak gerek. “Pi’nin Yaşamı’nın yazarı Martel, arkadaşım Alihan Mestci’ye verdiği röportajda şöyle söylemişti: “Her siyasetçi iyi okur olmalı gibi bir kaide yok ama tabii okumayanlar iyi lider olma şansını pek yakalayamıyor. Başbakan Harper, okumayan ve hiç seyahat etmemiş biri. Bunu tutucu politikalarında görebilirsiniz. Çok fırsatçı, beslendiği herhangi bir kaynak yok. Ayrıca çok güçlüymüş gibi davranan zayıf bir lider; her şeyi bildiğini söyleyen ama aslında hiçbir şey bilmeyen insanlardan. Dört yıl boyunca ona toplam 101 adet roman, oyun, öykü ve çizgi roman gönderdim. Çünkü sanat sadece eğlence aracı değildir, aynı zamanda sorgulamanın ve tartışmanın da bir yoludur.”

MOTOSİKLET BAKIM SANATI VE KEDİLER

Bu noktada Orhan Pamuk’u hatırlamak şart... Pamuk, üç yıl önce New York Times’a verdiği röportajda kitaplarla ilişkisini anlatmış, bu arada ABD Başkanı Barack Obama’ya ve o tarihte Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a birer okuma tavsiyesinde bulunmuştu. Obama’ya uygun gördüğü kitap, bilgisayar programcısı Robert Pirsig’in 1974’te yazdığı “Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı” olmuştu. Japon yazar Natsume Soseki’nin zeki bir kedinin ağzından yazdığı ve okuru “aşırı Batılılaşmanın şeytani tehlikelerine karşı” uyardığı romanı “I Am a Cat” (Ben Bir Kediyim) ise Pamuk’un Erdoğan’a tavsiye ettiği kitaptı.

Erdoğan’ın aradan geçen sürede “I Am A Cat”i okuyup okumadığını açıkçası bilmiyorum. Barack Obama’nın yaz listesinde “Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı” yok. Eh, demek ki bazı tavsiyeler suya yazılmış gibi kaybolup gidiyor...

'GÖREMEDİĞİMİZ TÜM IŞIKLAR'

Anthony Doerr’in imzasını taşıyan ve Obama’nın yaz listesinde yer alan “All The Light We Cannot See”, Koridor Yayıncılık’ tarafından “Göremediğimiz Tüm Işıklar” adıyla dilimize çevrildi.

ABD’de 52 haftada 1 milyon satan ve birçok eleştirmen tarafından göklere çıkarılan romanın konusu kısaca şöyle: Gözleri görmeyen 15 yaşındaki Marie-Laure, bir müzede kilit ustası olan babasıyla Paris’te yaşamaktadır. Babası ona yaşadıkları mahallenin mükemmel bir minyatürünü yapmıştır. Her yeri parmaklarıyla ezberleyen kız, dışarı çıkınca evin yolunu hep böyle bulur. Fakat çok geçmeden savaşın kara bulutları şehrin üzerine çöker ve Marie-Laure, yanında müzeye ait içi sırlarla dolu bir taşla birlikte, hiç tanımadığı beşke bir yere, Saint-Malo’da deniz kenarında yaşayan amcasının yanına gitmek zorunda kalır.

'KENDİMİ HOŞ KOKULU BİR MUM GİBİ HİSSEDİYORUM'

Alan Bennett’ın Sel Yayıncılık’tan çıkan romanı “Kraliçe Kitap Okursa’da İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in ağzından yazılmış bir bölüm:

“Kimileri çok adi hırsızlar ve şerefsizler olan, eşleri de kendilerinden farksız devlet başkanlarıyla tanıştım, hatta onları bizzat ağırladım. Beyaz eldivenli elimle, kana bulanmış elleri sıktım, çocuk katletmiş adamlarla kibarca konuştum. Çeşitli hükümetlerim sırasında, tedbirsiz ve utanç verici kararlara, sadece pasif bir şekilde de olsa, katılmaya zorlandım. Kraliçe olmak için gereken en mühim şey, uzun ve sağlam bir çift çizmedir diye düşünerek, pisliğe ve kana bata çıka yürüdüm. Bazen kendimi düzenin güzel kokmasını sağlamak ya da siyaseti havalandırmak için yaratılmış hoş kokulu bir mum gibi hissediyorum...”

ERDOĞAN'IN SEVDİĞİ ŞAİRLER, YAZARLAR, KİTAPLAR

Konuşmalarında zaman zaman Nâzım Hikmet’ten de dizeler alıntılayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2015 yaz kitapları konusunda bir bilgimiz yok. Fakat birkaç yıl önce “The İstanbul Review” adlı dergiye edebiyatla ilgili verdiği uzunca röportajda sevdiği yazarları, şairleri anlatmıştı. Çocukken sevdiği masallardan da söz ediyordu, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Falih Rıfkı Atay’dan da. Hatta röportajın bir yerinde sansürün tehlikelerinden söz ederken şair Ece Ayhan’ın “Biz tüzüklerle çarpışarak büyüdük” dizesini anıyordu