Silah kendini 5 saniye içinde yok edecek

Mustafa ALKAN / HT PAZAR

IŞİD gibi terör örgütlerinin ortaya çıkmasına engel olamazsınız. Ama silahını yok edebilirsiniz. ‘Yanlış ellere’ geçen silahları uzaktan kumandayla imha edecek teknolojiler gündemde.

Almanya, Fransa, ABD, İngiltere ve diğerleri Ortadoğu’da IŞİD tehlikesine karşı Kürt güçlerini silahlandırmaya karar verdiğinde Türkiye dahil pek çok ülkeden ve silah sağlayan ülkelerin muhalefetinden itirazlar yükseldi: Ya müttefik güçleri silahlandırırken, kargo yanlış ellere geçerse? Veya Irak, Afganistan ve Libya’da yaşandığı gibi, kucağına gelişmiş silahlar teslim ettiğiniz insanlar namluları yarın size çevirirse? Bir beladan kurtulmak için, verilen silahların durumu daha da içinden çıkılmaz hale getirmemesini nasıl önlersiniz? Ya ABD’nin bugün Afganistan ve Irak’ta yaptığı gibi Amerikan silahlarını “kötü amaçları” için kullananları öldürmeye çalışırsınız ya da silahın kendi kendini yok etmesini sağlarsınız.

SKYFALL SİLAHI HAZIR Bir Bond filmi fantezisi gibi duruyor ama bugün silahların yanlış ellere geçtiğini tespit etmek de silahın kendi kendini yok etmesini sağlamak da mümkün. Misal, Alman Armatix firması, James Bond serisinin son halkası “Skyfall’da” İngiliz ajana verilene benzer bir “akıllı” silahın patentini aldı. Filmde MI6, Jomes Bond’da parmak izi okuyuculu bir tabanca veriyordu. Armatix’in iP1 adını verdiği silah ise sahibini “saatinden” tanıyor. Tabanca otoyol gişelerinde kullanılan OGS ve HGS’lerle aynı teknolojiye, temassız kimlik tanıma sistemine (RFID) sahip. Benzer çipe sahip bir saat de kullanıcıya veriliyor. RFID çipi takılı bir saat silahtan uzaklaşırsa, tabanca kendiliğinden devre dışı kalıyor. Üstelik kimlik tanıma sistemini tabancayı mahvetmeden söküp atmanın imkânı yok. Bu sayede silahı, sahibinden başka kimse kullanamıyor. Şirket internet sayfasında, saatin pratik görülmemesi halinde, müşterilerin taleplerine uygun olarak pin kodu, biyometrik tanımlama veya uydu bağlantılı kimlik tanıma sistemi sunabileceklerini, bütün bir ordunun tek bir kimlik kullanmasının da mümkün olduğunu belirtiyor.

ÇOCUKLAR KULLANAMAYACAK

İrlandalı Triggersmart firması ise RFID tanıma sistemini bütün silahlara taşıyor. İrlandalılar bunun için her türlü silahın kabzasına uyabilecek küçük bir çip geliştirmiş. Kullanıcının kimliğinin tanınması işini ise bir yüzüğe yüklemiş. Yüzük takılmadan tetiği çekmem mümkün olamıyor.

Triggersmart bu sistemi, çocukların anne veya babasından habersiz kullanmasını engellemek için geliştirmiş. Ama sistem, silahlarını düşmanların kullanmasını engellemek isteyen orduların ilgisini kuşkusuz çekecektir.

Alman ve İrlandalı şirketler, ‘kötülerin’ tetiğe ulaşmasını engelleyen sistemler geliştirdiler ama silahsızlanma uzmanları daha fazlasını istiyor. Silahların yerinin tespit edilmesini ve gerektiğinde kendi kendilerini yok etmelerini de bekliyorlar. Birleşmiş Milletler’in Afrika’da silahların yayılmasını kontrol altına almak için başlattığı programın uzmanlarından İtalyan Vladio Gramazzi, geçen yıl yayınladığı bir raporda, küçük silahların Kara Kıta’da kitle imha silahlarından daha fazla zarar verdiğinin altını çizdi. Gramazzi’ye göre BM’nin küçük silahların ‘takip edilebilir’ hale getirilmesi için yeni bir sözleşme hazırlaması gerekiyor.

Silahların kendi kendini yok etmesi konusunda ise çoktan ilerleme kaydedildi. Mesela, Birleşmiş Milletler’in kabul ettiği 1980 tarihli bir anlaşma gereği yeni nesil kara mayınları, kendilerini devre dışı bırakabilecek cihazlara sahip. Ayrıca pillerinin sürelerini ayarlayarak, belirli süre sonunda mayınları otomatik olarak ‘öldürmek’ da olası.

Mayınlar için zorunlu olarak geliştirilen bu “programlı kendi kendini yok etme” teknolojisinin tanksavar roketlere ve havan toplarına da yerleştirilmesi tartışılıyor. Tezi geçen yıl ilk kez ortaya atan BM’nin Hafif Silahları Yasadışı Ticaretinin Engellemesi Programı Başkanı Patrick McCarthy’ye göre, bu roketlere tarih veren kimyasalları değiştirmek, tahrip gücü yüksek olan bu silahlara bir “son kullanma tarihi” belirlemek için yeterli. McCarthy, “Silahlar isyancı grupların eline geçtiğinde hiç değilse ellerindeki silahların ne zaman işe yaramaz hale geleceğini bilirsiniz” diyor.

‘GPS TAKALIM’ ÖNERİSİ

Silahlara bir ömür biçmek elbette bir kontrol mekanizması yaratıyor. Ama bilim insanları belli vadeyi beklemeden, silahları “istenildiği zaman dünyanın herhangi bir yerindeyken” yok etmenin yollarını da arıyor. İlk akla gelen çözüm, akıllı telefonları, çalındığı takdirde bloke edilmesini sağlayan sisteminin bir benzerinin silahların ateşleme mekanizmasına eklemek. Böylece, hiç değilse bir süre silahların susmasını sağlamak mümkün.

Ancak silah uzmanları, yine bir akıllı telefon teknolojisini silahlara uyarlayıp, “sorunu kökünden halletmek” istiyor. Apple’ın çalınan telefonlardaki kişisel verileri, mesajları ve fotoları uzaktan silmeye imkân tanıyan “Kill Switch” (Kapama Anahtarı) uygulamasını silahlar için geliştirmek bir diğer önemli seçenek olarak beliriyor. Washington Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin Suriye uzmanı Anthony H. Cordesman, 2 yıl önce yayınlanan bir raporunda küçük bir yonga sayesinde silahların yerinin tespit edilip hareketlerinin takip edilebileceğini, yanlı ellere geçeceği anda da “Kill Switch” sayesinde yok edilebileceğini ileri sürmüştü. Ama “Kill Switch”e pek uygulanası bir yöntem olarak bakılmıyor. Çünkü hiçbir ordu, silahlı örgüt veya çete, “kill switch” kontrolünün tamamen kendilerine teslim edildiği güvencesi verilse bile, bilgisayar korsanlarının bir yolunu bulup silahların nerede olduğunu öğrenebileceği silahlarla askerlerini donatmak istemez.

Elbette kesin ve kalıcı bir çözüm ortaya çıkana kadar çeşitli yöntemler denenecek. Bilim bunun için var. Ama eninde sonunda IŞİD gibi örgütlerin silah zoruyla devletleşmesini engelleyecek bir çözüm ortaya çıkacak gibi görünüyor.