Devalüasyonun hazmı zaman alır
Rusya’da akıl almaz piyasa hareketleri dün yatışır gibi oldu. Bunda Rusya Merkez Bankası’nın 7 milyar dolarlık satış niyetiyle başlattığı döviz müdahalesi yanında ABD Dışişleri Bakanı Kerry’den gelen açıklamalar ve hafta sonu Rusya ile Batı’nın Ukrayna sorununun yeniden görüşmeye başlayacakları haberi etkili oldu. ABD Dışişleri Bakanı, Rusya liderinin yapıcı yaklaşımına işaret ederek Ukrayna sorununun sona ermesi halinde ABD ve Avrupa’nın yaptırımlarının haftalar hatta günler içinde kaldırılabileceğini söyledi.
- Petrol fiyatlarının yarı yarıya gerilemesi, Ukrayna sorunu ve Batı’nın ambargosu ile birleşerek Rusya’da yeni bir kriz yarattı. Para birimi rublede devalüasyon oranı yüzde 58 gibi yüksek bir düzeye vardı. Hisse senedi fiyatları da yüzde 59 geriledi. Bütün bunlar son 6 ay içinde gerçekleşti. Dün sert fiyat hareketleri durulur gibi oldu.
- Ortalığın yatışıp yatışmadığı ise daha sonra anlaşılacak. Ama ne olursa olsun yüzde 58’e varan bir devalüasyonun hazmedilmesi, etkilerinin önce yayılması, sonra da çözüm yollarının bulunması ve tamiri zaman alacak. Sadece bu devalüasyondan yola çıkarak çok rahatlıkla yılları alacak bir krizle karşı karşıyayız denilebilir.
- Yaşanan devalüasyonun büyüklüğünün, bizim 2001’dekiyle aynı boyutta olduğunu belirtirsek, belki gündeme gelecek etkileri daha iyi anlaşılır. Borsa da aynı paralelde değer kaybetmiş.
- Rus halkının tasarruf alışkanlığı da zayıf. Borsaya karşı güveni az. Yatırımlar daha çok emlak sektöründe. Çünkü para birimi rubleye karşı güven az. Sosyalist rejimde tasarrufun bir anlamı yoktu. Temel ihtiyaçlar devlet tarafından karşılanıyordu.
- Üstelik geçmişte eski banknotlar yeni banknotlarla değiştirilirken sadece üç günlük süre tanınmış halka. Olaydan haberi olmayan pek çok kişi, haberi olup da bir şey yapamayanlar, yastık altı tasarrufu olanlar, büyük mağduriyet yaşamışlar. Dolayısıyla halk elinde ruble tutmama alışkanlığını edinmiş. Tutan da döviz üzerinden tutuyor.
- Ülkede servet birikimi sağlayan ve sayıları 100 civarında olan dolar milyarderlerinde ise yurtdışına para çıkarma eğilimi çok yaygın. Bu durum aynı zamanda içeride devlete karşı güvensizliğin de bir sonucu. ‘Belli olmaz, gün gelir servetime el koyarlar’ korkusu, Rus milyarderleri ülke dışına servet ve sermaye çıkarmaya zorlamış. Yurtdışı zulaların, bizden daha yaygın ve büyük olduğu söylenebilir.
- Yurtiçi tasarruflar düşük ve tasarruf edebilenler de parasını kaçırınca, sistem ekonominin çarklarını çevirebilmek için, aynen bizimki gibi dışarıdan kaynak bulmaya yönelmiş. Hammadde zengini bir ülke sermaye hareketlerini serbestleştirmek ve dış kaynak kullanmak zorunda kalmış.
- Petrol fiyatlarındaki düşüş sadece Rusya’yı değil, Venezüella, İran, Nijerya ve Suudi Arabistan’ı da etkilemeye aday. Petrolde net ihracatçı konumundaki 7 ülke fiyat düşüşlerinden negatif etkilenirken, ithal eden 6 ekonomi pozitif etkilenmeye aday. Bunlar arasında Türkiye de var. Hatta Türkiye’nin ithalatı tutar olarak küçük kalmakla birlikte milli gelir içinde en yüksek olan ekonomi.
SONUÇ: “Zaman hekimlerin en yücesidir.” Benjamin Disraeli
