Tek kurtuluş yolu ihracat
Bu yılın her ayında açıklanan cari açık verisinin öngörülemeyen bir yanı ortaya çıkıyor. Bir ay 5 milyar dolara yakın net hata noksan kanalında pozitif bir rakam, başka bir ay rezervlerden 6.6 milyar dolarlık harcama ortaya çıkıyor. Cari açık düşmesine düşüyor, milli gelire oranı da aşağıya geliyor ve sürdürülebilir bir dengeye doğru gidiyor. İşin pozitif yanı bu., Ancak bu gerilemeye rağmen işin finansman tarafında iniş çıkışlar ve istikrarsızlık yaşanıyor.
- Nisan ayının payına düşen de Turkcell’de temettü ödemeleriydi. Bununla aylık cari açık 3.4 milyar dolara vardı.
- Buna karşılık cari açığın finansmanında sorun yoktu. Çünkü net hata ve noksan kaleminde yılın ikinci büyük pozitif geliri oluştu. Bu kalemde 2.9 milyar dolar girişle neredeyse cari açığın tamamı finanse edildi. Bu nedenledir ki, nisanda Merkez Bankası rezervleri 1.9 milyar dolar güçlendi.
- Halbuki aynı rezervler martta 6.6 milyar dolar azalmıştı. Bu azalmanın sebebi sermaye hareketlerinin zayıflaması ve net hata noksan kaleminde parasal girişin olmamasıydı. Yani cari açık tamamen rezervler kullanılarak finanse edilebilmişti.
- Ödemeler dengesinde bütün bu zikzaklara yol açan sermaye girişi azalması ise sadece Türkiye’ye özgü değil. Gelişmekte olan ülkeler grubunun hemen hemen tümünü kapsıyor. Yukarıda bunun bir grafiği yer alıyor. Çizginin altındaki sarkıtlar bonotahvil ve hisse senetleri yoluyla sermaye çıkışlarını, üstündekiler sermaye girişlerini gösteriyor. Bu giriş ve çıkışların her biri iğne gibi. Bizim finansal piyasalar ve ekonomik performansımızı da yakından ilgilendiriyor.
- Grafiğin sadece son dönemine bakmak yeterli. Mesela aşağıya yönelik sarkıtlarda en uzunu Mayıs 2013’le başlayan süreçte gerçekleşti. FED’in parasal genişlemeyi azaltmaya hazırlandığı dönemdi. Bunun gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarını nasıl yavaşlattığı görülüyor. Durum bir yıl kadar sürdü ve Nisan 2014’ten itibaren düzelir gibi olduysa da, sonbaharla yeniden sarkıtlar aşağıya döndü. Yani sermaye çıkışları başladı ve halen devam ediyor.
- Bu yılın 4 aylık döneminde tahvil ve hisse senetleri yoluyla yani sıcak para olarak Türkiye’ye giren döviz tutarı net bazda sadece 298 milyon dolar. Net hata ve noksan kalemi ise 7 milyar dolar artı vermiş.
- Yurtiçindeki siyasi gelişmelere duyarlılık seçimlerde koalisyonun ortaya çıkmasından sonra arttı. Ancak küresel konjonktür de sermaye hareketlerine duyarlılığın son derece yükseldiğini gösteriyor. Çünkü gelişmekte olan ülkelere sermaye akımları zayıflıyor.
- Bu da bizi maalesef dünyanın bu zor koşullarında ihracat artışına mahkûm kılıyor. Gidebilecek başka bir yolumuz, başka bir çıkış noktamız yok.
