İhracat ikinci yarıda muhtemelen artacak
İhracatta mayıstan sonra haziran ayı da iyi geçti. TÜİK’e göre mayısta yüzde 9.6 artan ihracat, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ilk derlemelerine göre haziranda da yüzde 8.9 artış kaydetti. Böylece son iki yılda ilk kez üst üste iki ay yüzde 9’a varan ihracat sıçraması gerçekleşti. 2015 başından itibaren gerileme eğilimine giren ihracatta Ekim 15’te yüzde 3.1’lik ve bu yılın şubatında yüzde 1.1, martında da yüzde 2.0’lik artış meydana gelmişti. Ancak bu artışlar korunamamıştı. Nisan ayında yüzde 10.4 daralmadan sonra meydana gelen iki aylık yüksek artış ihracatta toparlanmanın işaretlerini veriyor.
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı haziran ayı ihracatını 12.922 milyon dolar olarak açıkladı. Geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.9 artan ihracat yılın ilk yarısında da 73 milyar 355 milyon dolar oldu. Mayıs itibarıyla 5 ayda yüzde 4.4’lük azalma haziranda 6 ay itibarıyla yüzde 2.2’ye indi. Ha gayret düşüş dönemini sonlandıracağız gibi.
- Geçen yılki yüzde 8.7’lik azalmanın ardından bu yılın ilk yarısında ihracattaki gerilemenin azalarak sürmesini son iki aylık sıçramanın izlemesi toparlanmanın işareti. Üstte yer alan tablodan görülebileceği gibi, geçmişte sadece küresel kriz yılı 2009’da yüzde 22.6’lik bir azalma meydana geldi. Türkiye’nin yaşadığı 2001 ve hata 1994 krizlerinde ise ihracat sıçradı. Çünkü dünya krizde değil, devalüasyon da ihracata doping oldu. Bu kez dünya durgunlukta, ihracat pazarları daralıyor, devalüasyon da işe yaramıyor. Parite aleyhimize çalıştı ve ihracatta ilk kez bu kadar uzun süren bir düşüş dönemi yaşadık.
- Rakamların söylediğinin yanında TİM Genel Sekreteri Bader Aslan’a da sordum. Bader Aslan iki aylık yüksek artışta etkili olan faktörlerden birini negatif kur etkisinin ortadan kalkmasına ve çok az da olsa pözitife dönmeye başlamasına bağladı. Dolayısıyla tutar bazında sağlanan ihracat artışının bir kısmı kalıcı gibi görünüyor.
- Diğer bir etkiyi de, TİM verilerinde haziran ayı yüzde 1.8 artarken, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın verisinde yüzde 8.9 yükselmesi gösteriyor. TİM ihracatı altın hariç açıklıyor. Dolayısıyla altın ihracatının da katkısı devreye girdi. Altın ihracının devam edip etmeyeceği yılın ikinci yarısındaki ihracat performansında da etkili olabilir.
- Yine yılın ikinci yarısında ihracatı olumlu etkileyecek başka bir gelişme Rusya ile düzelen ilişkilerin dış ticarete yansımaya başlaması olabilir. Bader Aslan bu yansımanın ağustosta başlayabileceğini, asıl etkiyi eylülde hissedilebileceğimizi belirtti.
- Yılın ikinci yarısında ihracat performansını etkileyecek gelişmelerden biri işgünü sayısı. İlk yarıda bu etkiyi negatif yönde daha sık yaşadık. Düşük işgünü faktörü temmuz ayı ihracatını vuracak. Çünkü bir haftalık tatili yaptık, yan geldik yattık. Turizmciler bayram etti. Ancak bunun negatif sonuçlarından birini ihracat rakamları üzerinde göreceğiz. Geçen sene de bayram temmuzdaydı ama iki günü hafta sonu tatiline denk gelmişti. İşgünü kaybı tekti. Bu temmuz ise kayıp işgünü sayısı 4 artışla 5’e çıktı.
- Kurban Bayramı’ndan dolayı eylülde bu etkiyi kısmen yaşayabiliriz. Ancak daha düşük yoğunlukta. Çünkü tüm hafta tatil edilse bile kayıp gün sayısı 3 artacak. Geçen yıldan zaten iki gün kayıp var. Rusya etkisi devreye girerse bu kaybı kısmen telafi de edebilir ve daha az bir gerilemeyle eylülü atlatabiliriz.
- Yılın ikinci yarısında ihracattaki düşüş muhtemelen yerini artışa bırakacak. Bu artış da yılın toplamında ihracat düşüşünü tutar olarak artıya döndürebilir. Bu durumda iki yıl üst üste ihracat daralması yaşamamış oluruz.
- İşin yapısal tarafında ise bir değişen bir şey yok. Miktar bazında ihracatta da, ithalatta da artış devam ediyor. Yaşadıklarımız konjonktürel, dış politika, fiyat ve parite kaynaklı.
SONUÇ: “Çok şükür tipiye, öteberi getirdi kapıya.”
Türk Atasözü
