Normalleşmeye doğru adım adım
Başarısız darbe girişiminin ardından ilk iş gününde tansiyon kısmen yatıştı, ama istenilen düzeyde değil. Tansiyonun göstergesi olarak kullandığımız dolar / TL kuru, cuma gününü 3.0476’dan kapatmışken dün 2.9225’e kadar geriledi. Bu aşamaya kadar da, dün belirttiğimiz gibi yerleşiklerin döviz satışı 2 milyar doları buldu. Yerleşiklerin son bir yılda tam 4 kez geçekleşen doların 3 TL ve üstüne çıktığı durumlarda satıcı olması ve kuru düşürmesi bir kez daha ortaya çıktı. Aslında beklenenden çok hızlı bir düzelme de oldu. Çünkü beklentimiz doların ilk aşamada 2.95-3.00 TL bandına inmesi, ardından 2.95’in altına düşmesiydi. 2.90’ın altını ya da cuma günkü düştüğü düzeyi de şimdilik beklemiyorduk.
- Ancak gün ilerledikçe, tutuklamalar arttıkça, açıklamalar geldikçe, operasyonlar sürdükçe ve en önemlisi de Türkiye-ABD ilişkilerinin gerginleşebileceği izlenimi doğunca tansiyon yine yükseldi.
- ABD, Rusya ve İngiltere’nin Türkiye uçuşlarını durdurması. İş ve seyahat kısıtlaması, turizme balta vurması yanında güvensizlik yaratan bu kararlar piyasaların bozulmasına yol açan nedenlerden biri olarak not edilmeli.
- Halkın savunma amaçlı olarak silah edinmesinin serbest bırakılmasının gündeme gelebileceğinin belirtilmesi de kulaklara kar suyu kaçırdı. “Herkes silahlanırsa toplumsal barış, can ve mal güvenliği kalmaz, hapishanelerde de yer kalmaz” gibi bir korku yarattı.
- Dün de belirtmiştik, halkın hâlâ sokaklara çağrılması, tehlikenin hâlâ geçmemiş olduğunun açıklanması, askeri birliklerde arama ve taramalar ile birleşince normale dönüşü geciktirdi, tansiyonun düşüşünü engelledi.
- Hükümet tarafından darbeden sorumlu tutulan Fethullah Gülen’in ABD’de oturması ve şimdiye kadar Türkiye’ye iade edilmemesinde yaşanan tartışma ilişkileri gerecek alanlardan biri.
- Türkiye’nin hemen her yanında askeri birliklerde arama tarama ve gözaltılar yapılırken, Adana’da ABD askeri gücünün konuşlandığı İncirlik Üssü’ne de girildi. Piyasalardaki tansiyon yükselmesini endişe boyutuna taşıyan gelişme de bu oldu. Hatta “ABD’nin darbe girişimine destek verdiği” yönünde spekülasyonların artması sonucu Ankara Büyükelçisi John Bass “Bunlar kesinlikle doğru değil” diye açıklama yaptı. Ancak bu açıklama piyasalar kapandıktan sonra geldi. Bu gelişme dünkü piyasa eğilimini keskinleştirdi.
- İdamın gündeme gelmesine karşılık Almanya Dişişleri Bakanı “İdam cezası Türkiye’nin AB’ye üyeliğini engeller” açıklamasını yaptı.
- Sonuçta en yüksek tepkiyi borsa gösterdi. Borsada fiyat düşüşü bankalarda yüzde 10’a kadar vardı. Kapanışta BİST- 100 yüzde 7.08 düşüşle günü tamamladı. Fiyatlar geriledikçe işlem hacminin artması ise satıcıların kararlı olduklarına yorumlanabilir. Borsa olumsuz gelişmeleri en baştan, önden yüklemeli şekilde fiyatlama alışkanlığına sahip. Bu kez de böyle oldu. Ancak ilk günden borsadaki hızlı düşüş de, Türkiye’de varlık fiyatlarında yaşanabilecek kaybın boyutunu gösteriyor.
- Hazine faizlerindeki artış ise yarım puanlı sınırlı kaldı.
- Dolar, cuma günü piyasalar kapandıktan sonra dışarıdaki işlemlerde yüzde 5’i aşan yükselişle 3.0476’ya kadar çıkmıştı. Dün ise ilk saatlerde yüzde 4.1 düştü ve 2.9225’e kadar indi. Ancak tansiyonun öğlene doğru yeniden yükselmesi ile dolar da çıkışa geçti ve 2.96 TL’ye kadar yükseldi.
- İlk gün fiyatlardaki bozulma yıkıcı boyutta değil. Piyasalar açık, çalışıyor ve tansiyon artışı da fiyatlara yansıtılıyor. Bu durum normalleşmeye giden yol. İlerleyen günlerde fiyat hareketleri daha yumuşayabilir.
- Ancak borsadaki satışların da gösterdiği gibi, belli bir sermayenin nakde dönmek ve çıkmak istediği de anlaşılıyor. Yönetilmesi gereken gelişmelerden birisi de bu.
SONUÇ: “Baş ağır gerek, kulak sağır.” Türk Atasözü
