İthalatın iki ay üst üste artması canlanma işareti
İki gün önce eylül ayı ithalat ve ihracat kesin rakamları açıklanmıştı. İhracattaki yüzde 5.6’lık düşüşe karşılık ithalatta azalma yüzde 0.7 düzeyinde kaldı. İthalatın içinde küresel bazda fiyatları düşen enerji ve petrol ile emtia var. Buradan hareketle miktar bazında ithalatın eylülde arttığını belirtmiştik ama 9 aylık ithalat halen bir önceki dönemin yüzde 6.5 altında bulunuyordu.
- Burada yeni olan ise dün açıklanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın öncü verileri. TİM verilerine göre ekim ihracatı 1.2 milyar dolar daha artarak 12.9 milyar dolara çıktı ve geçen yılın 2.9 altında gerçekleşti.
- İthalat ise ekim ayında da arttı. 17.0 milyar dolara çıkan ithalat yüzde 0.8 büyüdü. Fiyat düşüşleri dikkate alınırsa gerçek artış daha yüksektir. İki ay üst üste ithalat artışını bu yıl ilk kez yaşıyoruz.
- Üstelik ithalatın ana kalemleri arasında yatırım malları ithalatı yüzde 5.2 arttı. Bu artışın, yılın 10 aylık ortalaması olan yüzde 3.3’ün de üzerinde olması ayrıca sevindirici.
- İthalatın iki ay üst üste yükselmesi ve ihracatın üzerinde artması ilk bakışta negatif gelişme. Çünkü dış ticaret açığını ve cari açığı büyütüyor. Eylül ve ekim ayı cari açık rakamları açıklandığında bunu göreceğiz. Cari açık tırmanacak.
- Ancak madalyonun diğer yüzünde ithalatın üretimi artıracağı, istihdamı yükselteceği gerçeği var. Nitekim önceki gün açıklanan İSO Satınalma Endeksi son 8 ayın en iyisi çıktı ve sanayicilerin hem üretim hem de istihdam artışı beklediklerini, buna hazırlık yaptıklarını ortaya koydu. Bu öncü göstergeler üçüncü çeyrekte yavaşlayan büyümenin son çeyrekte yeniden hızlanmakta olduğuna işaret ediyor.
Konut da otomobil de satış rekoruna doğru
Eylül ayında toplam konut satışları yüzde 17.8, ipotekli satışlar yüzde 46.7 ve ilk elden satışlar yüzde 17.6 gibi yüksek oranlara ulaştı. Ekim ayında dolardaki artışın bunu kesip kesmeyeceğini göreceğiz.
- Ancak ekimde otomobil ve hafif ticari araç satışları yüzde 29.17 gibi çok yüksek oranda arttı. Geçen yılın ekiminde 64.255 araç satılırken, bu yıl 83 bin araç satıldı.
- Tüketici Güven Endeksi’nde sorulara verilen yanıtlardan otomobil satın alma ihtimalinin yüzde 5.5 azaldığı görülüyordu. Bu açıdan dün açıklanan Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin rakamları bırakın azalmayı yüzde 30 gibi çok yüksek bir artış yakalandığını ortaya koydu.
- Ekimdeki bu satış patlamasına rağmen yılın 10 ayında halen otomobil ve hafif ticari araç satışı geçen yılın 7.744 adet veya yüzde 1 altında bulunuyor. Ekim ayında yakalanan ivmenin, hükümet tarafından alınan talebi genişletici önlemler, faiz düşüşleri ve otomobilde vergi artışı hazırlıklarının bir kısım potansiyel talebi öne çekmesiyle sürme ihtimali var.
- Kaldı ki, faizlerde yeni bir indirim dalgasının etkisiyle talep daha canlanabilir. Dolayısıyla bu yıl da otomobil ve hafif ticari araç satışında rekor kırılabilir.
- Bir yandan konut ve otomotiv gibi yüksek tutarlı harcamalar, diğer yandan ithalatın işaret ettiği üretim artışı, düşen faizlerle birleşince bütün olumsuzluklara rağmen büyümeyi tetikleyebilir.
SONUÇ: “Fırtına beni nereye atsa, orda yaşanacak bir yer vardır.” Horatius
