Dolarda Trump sonrası gelişen kurlar % 5, TL % 10 düştü iç-dış etki yarı yarıya
Ekonomideki en akut sorun hızlı kur artışı veya Türk Lirası’nın hızlı değer kaybı. Bu konuda üç rakam verelim. TL, 2 Aralık 2015’ten 2 Aralık 2016’ya yani son bir yılda dolara karşı yüzde 20 değer kaybetti. 1 TL, 35.4 sentten 28.4 sente indi.
- Arada küresel etkiyle değer kaybı ve ardından pozitif dış etkiyle yükselmesi söz konusu. Mayıs ayında gelişmekte olan ülke paraları ortalama yüzde 4.3 değer kaybederken TL’nin kaybı yüzde 6.7’ye vardı. Buradaki etki de içerideki siyasi belirsizlik artışından. AK Parti’de genel başkan değişikliğine ve başbakan değişimine gidildi.
- Temmuz ortasında bir haftada TL’nin yüzde 6.8 değer kaybı ise tamamen darbe girişiminin bir sonucuydu. Dış etki yok. Yine yerlilerin döviz bozdurmasıyla yatıştı.
- 23 Eylül’de Moody’s’in 22 yıl sonra yatırım yapılabilir kredi notunu spekülatif düzeye indirmesi ile TL’de başlayan kayıplar ekim ayında sermaye çıkışlarıyla sürdü, kasımda da Trump’ın başkan seçilmesiyle iyice ivme kazandı ve sonunda rayından çıktı.
Trump sonrası TL yüzde 10.4 kayıpla dünyada Meksika Pesosu ile en çok değer yitiren iki para biriminden biri oldu. Not düşüşünden bu yana kayıp da yüzde 15.7’ye çıktı. Halbuki Trump sonrası gelişmekte olan ülke kurlarının değer kaybı yüzde 5’te kaldı. Son bir yılda ise gelişen ülke kurları yüzde 3.3, TL ise yüzde 20 düştü.
- Buradan hareketle denilebilir ki, dolar kurunda meydana gelen artışların yarısı dışarıdan ise diğer yarısı da içeriden kaynaklanıyor. Dünya ile birlikte hareket etseydik TL’nin kaybının yüzde 5’i aşmaması gerekirdi.
- TL aleyhine negatif ayrışmanın giderek büyümesini ise Merkez Bankası dışında günü kurtaracak net bir önlem alınamaması, piyasa karşıtı olan hemen herkesin dolar kurunu yönetmeye kalkması, yapılan açıklamaların birbiriyle çelişmesi ve kur artışını yatıştıracağı yerde körüklemesi, ekonomi yönetiminde dağılmışlığın sonucunda, kendi kendini besleyen bir sürecin başlamasına bağlayabiliriz.
- Dışarıdaki etkinin ve içerideki tansiyon yükselmesinin aylarca süreceği dikkate alınırsa kurdaki yatışmanın belli bir zaman alacağı ve önlemleri gerektireceği hesaba katılabilir. Bu aşamadan sonra dövizin beli kırılmaz, sert ve kalıcı geri çekilmeler pek beklenmemeli. Dünyanın tersine gidiş olmaz, çünkü gelişen ülke paraları bundan sonra da değer kaybedebilir. TL negatif ayrışmasın yeter. İlle de bu aşamada TL’nin değer kazanması gerekmiyor.
