Kuzuların sessizliğini kurtlar bozdu
Önceki gün Bloomberg HT’nin düzenlediği Tarım ve Gıda Zirvesi’nde konuşan Bakan Ahmet Eşref Fakıbaba piyasayı izlediklerini belirterek bazı et spekülatörlerini uyardı: “Bayram önceleri hayvanı biraz daha yağlandırıp elinde kalmasını isteyenler, fiyat artırma düşüncesinde olanlar zarar edecek. Çünkü biz ramazanla ilgili olarak da, Kurban Bayramı ile ilgili olarak da gerekli tedbirleri aldık, planları yaptık. Bunu herkes için söylemiyorum. Eğer 100 kişiden biri böyle düşünüyor ve davranıyorsa düşünmesin, bilsin ki önlemleri aldık.”
- Dün açıklanan enflasyon verileri arasında böyle bir durum var mı diye baktık. Bakan haklı çıktı. Çünkü yağlanmaya en elverişli olanı kuzular. Kurbanlık için en uygun olanı da onlar. Pazara da kısıtlı arz yapılmış. Bunu yılın dört ayında kuzu etindeki yüzde 23.2’lik fiyat artışından çıkarıyoruz. Bitişikte yer alan tablodan izlenebileceği gibi, aynı dönemde dana eti fiyatları yüzde 4.3 arttı. 4.3’e karşı 23.2 artış, tam beş kat daha fazla.
- Zaten fiyatların seyrine bakınca geçen yılın nisan ayında dana etinin kilosunun ortalama 40.7, kuzu etinin de 39.4 lira olduğunu görüyoruz. Fiyatlar birbirine çok yakın. Bu durum yıl sonuna kadar devam etmiş. Hatta hem dana hem kuzu eti fiyatları yerinde saymış. Bu yerinde saymada, et ithalatına başvurulmasının, Et ve Süt Kurumu satışlarının da etkisi var.
- Dana eti ile kuzu etinin arasındaki ilişki yeni yılda kopmuş. Dana eti nisan sonunda 42.5 liraya çıkarken, kuzu eti 48.9 liraya yükseldi. Yavrulama işi kış aylarında. Pazara yeterince kuzu gelmeyince aradaki fiyat farkı büyüdü.
- Sektöre sorduğumuzda ise hem gebelik sırasında hem de doğum sonrasında ve bakım koşullarından dolayı bu yıl ölümlerin fazla olduğunu söylediler. Mutlaka bunun da etkisi olmuştur. Ama Bakan’ın belirttiği ve sektör temsilcilerinin de kısmen kabul ettikleri gibi “yağlanmaya bırakılmasının” etkisi var. Belki bu etki daha fazla.
- Durum buysa yapılan tam bir fiyat manipülasyonudur. Önce arzı yapmayarak fiyatın yükselmesini sağlamak, sonra yükselmiş fiyatlardan ve Ramazan ile Kurban Bayramı gibi talebin pik noktalarda olduğu dönemde satışa geçmek, yüksek kâr sağlar. Bu anlamda fiyatın manipülasyonu sadece finansal piyasalarda ve borsalarda yapılmaz. Gıda piyasasında da en az finansal piyasalar kadar çok sık başvurulan bir yöntemdir.
- Çünkü araçları da borsadaki hisse senetleri sayısı kadar çoktur. Bu anlamda belli büyüklüğe ulaşan ürün piyasası sayısı 125’tir. Piyasa şeffaf ve tam kayıt altında da değildir. Doğrudan düzenleyicisi ve denetleyicisi de yoktur. Sıkı regüle edilen bir piyasa değildir. Cezalar yetersizdir ve muğlaktır.
- Tabloda bir de sakatat ürünlerindeki fiyat yüksekliği dikkati çekebilir. O da kırmızı etteki artan talep karşılanırken başvurduğumuz hatırı sayılır karkas et ithalatından kaynaklanıyor. Karkas ete hayvanın iç organları dahil olmayınca, burada bir talep fazlalığı ortaya çıkıyor. Talep fazla ve arz kısıtlıysa fiyatlar yükseliyor. Sakatatta olan da bu.
