Kârını dağıtan 500 büyük sanayi özkaynağını eritiyor
500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2017’de son 20 yılın en yüksek kârlılığına ulaştı. Kâr ve ciro artışı yanında temettü dağıtımında rekorlar kırıldı. Büyük sanayi şirketleri sanki 1990’lı yılların yüksek kârlı dönemine geri döndü.
- O yıllarda yüksek kârı besleyen ana faktör şirketlerin finansal varlıklarını dünyanın en yüksek faizli Hazine bonolarına yatırmasıydı. Bu alandan elde edilen gelirler sanayi kuruluşlarının esas faaliyetinden sağladığı gelirlerin 4-5 katına kadar çıkıyordu. Ama bu kârlılık sürdürülemedi. Çünkü o yüksek faizler 2000’li yıllarda ortadan kalktı.
- 500 Büyük’te kâr sağlamada iş esas faaliyetlere kaldı. Hem iç ve dış pazar büyümesi, hem KGF kredilerdeki artış, hem de enerji fiyatları düşüklüğü nedeniyle 2017 yılında kârlarda tam bir sıçrama yaşandı. Net kâr yüzde 40.7 artarak 53.1 milyar dolara yükseldi. Burada enerji fiyatlarındaki düşüklüğün artık korunamayacağını, 2017’nin özel bir yıl olduğunu, kârlılığın da sürdürülemeyeceğini belirtelim.
- 500 Büyük’ün faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı yani EBİTDA’sı da 76.1 milyar liradan 94.7 milyar liraya çıktı. Yüzde 24’lük artış gayet iyi bir performans. Yaratılan 94.7 milyar liralık EBİTDA’nın 51.6 milyarı işletme sermayesine, 15.9 milyarı yatırımlara, 35.2 milyarı finansman giderlerine gitti. 6 milyar lira vergi ödenirken 23.6 milyar lira da temettü dağıtımı yapıldı.
- Rekor kârın elde edilmesine karşılık kâr payı dağıtımının yüksek oluşu nedeniyle sermaye yeterince güçlendirilemedi. Bitişikte 500 Büyük’ün özkaynakları hem TL hem dolar cinsinden yıllar itibarıyla yer alıyor. Dolar tarafına bakılınca tablo iyice netleşiyor. 500 Büyük’ün yanında bankaların özkaynaklarını da Türkiye Bankalar Birliği’nden aldık ve yan yana koyduk. 2012’ye kadar hem sanayide hem bankalarda dolar bazında özkaynaklar artıyor.
- 2013 yılından itibaren azalma başlıyor. Aslında azalma sanayi tarafında, bankalarda ise daha çok büyüme durdu denilebilir. 500 Büyük’ün özkaynakları 2012’de 95.3 milyar dolara çıkarken 2016 yılında 66.4 milyar dolara kadar indi. Geçen yılki rekor kâr artışı özkaynakları ancak 3.5 milyar dolar artırabildi ve 69.8 milyar dolara çıkardı.
- Bankaların özkaynaklarında ise 2012 yılında 102.3 milyar dolara ulaşmışken 2017’de 95.2 milyar dolara inerek 7 milyar dolarla sınırlı gerileme söz konusu. Bu durum, 2013 sonrası hızlı kur artışı dikkate alınınca düşüş değil yerinde sayma olarak tanımlanabilir.
- Ancak sanayinin özkaynak kaybı dolar bazında 25.5 milyar dolara vardı. Özkaynaklar bankalarda aşağı yukarı korunurken sanayide eriyor. Sanayi faaliyetlerini artan oranda borçlanarak finanse ederken temüttü dağıtımını artırıyor.
- Özsermaye kârlılığı 2002-2017 arasındaki 15 yılın ortalaması olarak sanayide yüzde 15.5, bankalarda yüzde 15.7, yani uzun vadede aynı. Buna karşılık sanayi son yıllarda özkaynak erimesiyle karşı karşıya.
- Bankalar ile sanayi şirketleri arasındaki bu farkı biz temettü dağıtımında görüyoruz. Bankaların temettü dağıtımı, öz denetleyici kurum olarak BDDK tarafından izin verildiği oranda yapılabiliyor. Sanayide ise böyle bir idari kurum da kısıtlama da yok. Oldukça düşündürücü bir durumla karşı karşıyayız.
