Fıtrata uymasa da büyüme artacak, cari açık düşecek

Aralık ayının hem sanayi üretimi hem cari işlemler dengesi açıklanmasıyla 2020 yılının ekonomik fotoğrafı iyice netleşti. Herkesin beklediğinden ve tahmininden fazla bir büyüme ortaya çıkıyor.

3 gün önce TCMB Başkanı Naci Ağbal’ın açıkladığı yılın son çeyreğinde yüzde 7-8 büyüme, 2021’in ilk çeyreğinde yüzde 4-5 büyüme tahmini gerçekleşecek gibi görünüyor.

Çünkü aralık ayı sanayi üretiminin yüzde 9 gelmesiyle yılın son çeyrek ortalama üretim artışı yüzde 10.2 ile çift haneli gerçekleşti. Büyümenin sanayi üretimi etrafında gerçekleştiğini geçmişten biliyoruz.

Ancak salgın hastalıktan dolayı hizmetler sektörünün gerileme içinde olduğunu ve turizm sektörünün şimdiye kadarki en kötü sezonunu geçirdiğini biliyoruz. Dolayısıyla pandemi geçene kadar büyüme sanayi üretiminin altında kalmaya devam edecek.

SON ÇEYREKTE YÜKSEK BÜYÜME GELİYOR

-Hizmetler sektöründeki gelişmeye karşılık sanayi kesimi büyüme konusunda yalnız değil. Tarım geçen yılın bütün çeyreklerinde pozitif büyüdü. Hatta 124.1 milyon tonluk hububat, meyve ve sebze üretimi ile tarım üretiminde rekora ulaşıldı.

-Üretimle birlikte ihracatta da rekor kırıldı. Yine stokların güçlendirilmesi çerçevesinde özellikle tahıl ithalatının artırılması tarım ürünü ithalatında da 2020 yılının rekorla kapanmasına yol açtı.

-Tarımdaki yüzde 5.9’luk üretim artışı, GSYH içinde 9 aylık dönemde yüzde 5.3’lük büyümeye yol açtı. Son çeyrekte de tarım üretimi hız kesmekle birlikte pozitif katkısını sürdürebilir.

-Dolayısıyla sanayi ile tarımın katkıları ile büyüme Naci Ağbal’ın belirttiği son çeyrekte yüzde 7-8’e ve yıllık olarak yüzde 2.5 civarına yükselebilir.

-Geçen yılın üçüncü çeyreğinde sanayi üretimi ortalama yüzde 8.5 artarken, büyüme yüzde 6.7 olmuştu. Dördüncü çeyrekte ise yüzde 10.2’lik sanayi üretimini daha yüksek büyüme izleyebilir.

BU AÇIK NEYİN NESİ?

-Sanayinin çarkları yıl ortasından itibaren hızlanmasına karşılık yılın tamamında ortalama yüzde 1.6 arttı.

-2019 yılında ise yüzde üretim 0.5 daraldı ve ithalat gereği azaldı. Hatta 2019’de 6.8 milyar dolarlık yıllık cari fazla verildi.

-Dün açıklanan 2020 verilerinde ise 36.7 milyar dolarlık cari açık verildi. Bir yılda 6.8 milyar dolar fazladan 36.7 milyar dolar açığa dönüldü. Sanayi üretimi yüzde 1.6 artarken, tarımda ise dış fazla söz konusu. O zaman bu açık neyin nesi?

-Üstelik doların yüzde 25, euronun yüzde 36.8 arttığı, ya da TL’nin sepet kur karşısında yüzde 20 gerilediği bir yılda neden böylesine yüksek açık verdik?

ALTIN, TURİZM, TAŞIMA İŞİ BOZDU

-Böylesi yüksek bir cari açığın ortaya çıkmasında geçen yılki yurtiçi yerleşiklerin tasarruf amacıyla altın talebindeki müthiş kabarma en büyük rolü oynadı. 26.4 milyar dolarlık rekor bir altın ithalatı cari açığa ekstradan 13 milyar dolar kattı.

-26.4 milyar dolarlık ithalata karşılık onun yarısı kadar ilave katkının olması, önceki yılda da 13 milyar dolarlık altın ithal edilmesidir. Dengeyi altın ithalatının bir kat artması bozdu.

-İkinci neden otomobil talebindeki artışa bağlı geçen yıl 5 milyar dolarlık daha ilave ithalat yapılmasıdır. Eder 18 milyar dolar.

-2020 yılında seyahat gelirleri yani net turizm gelirleri 25.7 milyardan 9.1 milyar dolara indi. Yüzde 64 azalışın döviz karşılığı 16.5 milyar dolar. Etti mi 34.5 milyar dolar.

-Salgından dolayı tırlar çalışamadı, taşımacılık geliri yüzde 61 azaldı. 14.6 milyar dolardan 5.7 milyar dolara düşen taşımacılık gelirlerinden 9 milyar dolar kaybettik. Toplam kayıp 43.5 milyar dolar eder.

-Bu da, 36.7 milyar dolarlık bu yılki açık ile 6.8 milyar dolarlık geçen yılki fazla kadar bir rakam. Daha küçük detaylar var ama gerek yok.

AÇIKTA DÜŞÜŞ NEREDEN GELECEK?

-Verdiğimiz bu rakamlar bu yıl için büyüme artmasına karşılık cari açığın neden azalacağını da açıklıyor.

-Çünkü turizm gelirlerinin daha yükselmesi mümkündür. Aynı şekilde taşımacılık gelirlerinin de.

-Buna karşılık otomobilde ucuz kredi artık yok. İthal otomobil fiyatları da, artırılan vergilerden dolayı sıçradı. Hatta hükümet birkaç binlik elektrikli otonun ithal edilmesini bile hoş karşılamadı, vergisini artırdı. Otomobil ithalatındaki ekstradan 5 milyar dolarlık artışı bu yıl unutmak gerekiyor.

-Altın ithalatı ise ocak ayında hız kesti. Altın talebini besleyen en önemli faktör fiyatlarındaki tırmanıştı. Hem dünya fiyatları artıyordu hem de Türkiye’deki fiyatları döviz kurlarının yükselmesinden dolayı çifte artış eğilimindeydi.

-Dünya fiyatları, hatta biraz da gerileme söz konusu. Döviz kurları ise bu yıl yükselmiyor, aksine düşüyor. Altına talebin iki önemli nedeni de böylece ortadan kalkmış bulunuyor.

-Bu nedenle altın ithalatının yıllık bazda normal düzeyine geri dönmesini ve 10-13 milyar dolara doğru inmesini bekleyebiliriz. Buradan sağlanacak tasarruf da en azından 13 milyar dolar olur.

YARI YARIYA DÜŞEBİLİR

-Bu durumda büyüme yüzde 4-5 civarına yükselse ki, IMF yüzde 6’ya çıkacağını tahmin ediyor, 2021 yılında cari açık büyümeyecek, aksine düşecek. Sadece altın ve otomobil ithalatından 18-20 milyar dolara gidecek bir tasarruf söz konusudur ki, 2020 yılı cari açığını rakam olarak yarı yarıya düşürür.

-Cari açık sorun olmaktan bir süreliğine çıkacak. Ama enflasyon öyle değil.