Piyasalarda iki büyük korku

ABD merkez bankası Fed’in 26 Ocak toplantısı ile açıklanan son ekonomik veriler, küresel piyasalar ve dünya ekonomisinin yönü açısından iki konuyu öne çıkıyor.

➔Biri ABD’den başlayarak ekonomilerin toparlanıyor olması ki, göstergeler bu yönde, tahminler de pozitif. Bu durum iyi bir gelişme.

➔Ancak madalyonun diğer yüzünde yükselen enflasyon karşısında Fed’den başlayarak parasal sıkılaştırmaya gidilmesi yer alıyor. Açıklanan veriler bu sıkılaştırmayı destekler, hatta artırır nitelikte.

➔Bu nedenle piyasalar diken üstünde, bir gidip bir geliyor. Oynaklık gayet yüksek ve 26 Ocak’a kadar gerileyen piyasalar sonrasında yön bulmakta zorlanıyor.

PARASAL SIKILAŞTIRMA AVRUPA KITASINDA

➔Perşembe Avrupa Merkez Bankası ECB’nin faiz kararı toplantısından başlayalım. Faiz değişikliği yok ancak pandemi sonrası ilk kez söylem değişikliği var. ECB Başkanı Christina Lagarde’ın açıklamaları yüzde 5.1’e yükselmiş enflasyon karşısında şahin bir ton ortaya koydu.

➔Mart ayı toplantısında alınacak kararlar ve ortaya konulacak tahminler için önceden yargıda bulunamayacaklarını belirten Lagarde “Aceleci olmaya gerek yok. Gerekli olan tüm araçları kullanacağız” dedi.

➔ECB’nin şahinleşmesi toplantı sonrası piyasalarda varlık fiyatlarında dalgalanmalara yol açtı. Piyasalar bankanın Haziran ayında 10 baz puan, yıl sonuna kadar da 40 baz puan faiz artışına gideceğini fiyatlamaya başladı.

➔Başta Alman 10 yıllıkları olmak üzere Avrupa tahvillerinin faizi Mart 2019 sonrasının en yüksek düzeyine çıktı. Alman 10 yıllıkları negatif faizden pozitif faize geçti. Euro, dolar karşısında yüzde 1 değer kazandı.

➔İngiltere Merkez Bankası da aynı gün yaptığı toplantıda politika faizini 25 baz puan daha artırdı.

İSTİHDAM BU KADAR ARTAR MI ŞAŞKINLIĞI

➔Cuma günü açıklanan ABD ocak ayı tarım dışı istihdamı 150 bin beklenirken 467 bin kişi arttı. Tahminin üç katını aşan bir gerçekleşme piyasaları şaşırttı. İşsizlik oranı ise yüzde 3.9 beklenirken yüzde 4.0 açıklandı.

➔Aralık ayındaki 199 binlik istihdam artışı da 510 bine revize edildi. Yüzde 3.9’a inen işsizlik oranı da yüzde 4 olarak düzeltildi. ABD Başkanı Biden da ocak ayı için şaşırtıcı düzeyde yüksek gelen veriyi bir siyasetçi olarak değerlendirmeyi kaçırmadı; “İstihdamda tarih yazıldı” dedi.

➔Ocak ayında ücret artışları yüzde 0.5 beklenirken 0.7, yıllıkta yüzde 5.2 tahmin edilirken 5.7 geldi. İstihdam ve ücretin birlikte yükselişi enflasyonu daha artıracak bir gelişme.

➔Piyasaların istihdam verisine tepkisi ise “bu nasıl bir rakam böyle” diye önce şaşkınlık, sonra ise kısmi bir fiyatlamaydı. Tartışmalar arasında veri tam anlamıyla sindirildi mi, belli değil. Sanki doğru dürüst fiyatlanmadı ve bu haftaya kalan kısmı da olabilir.

➔Hatta tüketici enflasyonunun Perşembe günü açıklanacağını dikkate alırsak enflasyon ve faiz endişesinin haftanın ikinci yarısında yeniden baskın hale gelmesi mümkündür.

➔Bu çerçevede borsalar düşüş yönünde baskı altında kalabilir, bilinmeyen ise düşüşün sert olup olmayacağıdır.

LIBOR’DAN TAHVİLE FAİZLER ÇIKIŞTA

➔Geçen haftanın güçlü istihdam verisi bir ölçüde tahvil faizlerine yansıdı. Öncelikle Fed’in faiz artırım sayısı bu yıl için 25’er baz puandan asgari 5 olacak şekilde kanıksandı. Altı ve yediye doğru da çıkış var. Mart ayında faiz artırımlarının yarım puanla başlayacağını tahmin edenler de arttı.

➔Gelişmelerin etkisiyle haftanın son günü 10 yıllık ABD tahvili 1.93’e, 2 yıllık 1.32’ye kadar çıktı. 30 yıllık faizler ise iki yılın ardından ilk kez pozitif bölgeye geçti.

➔Avrupa tarafının da parasal sıkılaştırma işaretlerini vermesiyle dünya genelinde faiz oranları yükselişe geçti. Negatif faizli tahvil stoku 9 trilyon doların altına inerek 8.5 trilyon dolar oldu. Alman 10 yıllıkları pozitife döndü.

➔Hatta Libor oranları da yerinden oynadı. 25 Ocak- 4 Şubat tarihlerinde dolar Libor faizi 3 ay vadelide yüzde 0.26757’den 0.33900’e, bir yıl vadelide yüzde 0.78986’dan 0.99900’a çıktı.

➔Bu hafta Perşembe günü ABD tüketici fiyatları açıklanacak ve beklenen rakam aylık yüzde 0.4, yıllık 7.3 düzeyinde. Yüzde 7’den 7.3’e çıkılmış olacak.

ENFLASYONDAN KAÇARKEN DURGUNLUĞA TUTULMAK

➔Gelişmelerin devamı da ABD’de ve dünyada tüketimin ve istihdamın artması yönünde. Covid-19’un Omicron varyantı hakim duruma gelmesine karşılık hastalık daha hafif seyrediyor ve öldürücülüğü daha az. Bu gidişle pandemi yaz aylarına etkisini azaltabilir.

➔Gelen rakamlar hep iyi, sadece enflasyon kötü. Rakamların hepsi de enflasyonu tetikleyici. Önlem alınmazsa çift haneye doğru gidiyor. Bütün bu nedenlerle Fed’in para musluğunu hızlı şekilde ve sık adımlarla kısması gerekiyor.

➔Bu aşamada yine iki soru gündeme geliyor ama yanıtları farklı. Piyasalarda fiyatlamaları farklılaştıran da bu.

➔Sorulardan ilki “Bu yılı enflasyon iki basamaklı hale gelmeden atlatabilecek miyiz?”

➔İkinci soru da ilkiyle bağlantılı. “Fed enflasyonun iki basamaklı rakamlara çıkmasını önlerse bunun bedeli resesyon olur mu?” Yani yağmurdan kaçarken doluya tutulma ihtimali de var.

ENFLASYONU BESLEYEN 3 NEDEN

➔Önlem alınmazsa enflasyonun yüzde 10’u aşacağına niye yüksek ihtimal veriliyor?

➔Bunun iki nedenini yukarıda belirttim. İstihdam artışı, beraberinde ücret artışlarını getirerek talebi destekleyecek. Artan talep karşısında ise küresel üretim sınırlı, ayrıca nakliyesi sorunlu ve maliyetli.

➔Diğeri de Covid-19’un yaz aylarına doğru baskınlığını azaltmasıyla hayatın iyice normale dönmesi ve tüketim üzerinde ekstra artırıcı bir baskı yapması söz konusu.

➔Enflasyonu azdıran başka bir gelişme de enerji ve emtia fiyatlarındaki tırmanışın hızlanmasıdır. Özellikle enerji fiyatları artan talep ve üretim yanında hem iklim koşullarının ağır seyrinden hem de jeopolitik gerilimlerden besleniyor.

➔Bu nedenlerle Amerika ve Avrupa enflasyonda işin peşini bırakamaz.