Niye Fed'in derdi, bizzat piyasaların kendisi?

Finans dünyasında son sözü kim söyleyecek? Fed mi yoksa piyasalar mı? Piyasalar yıl sonu rallisini mutlaka istiyor. Fed ise bunu engellemek için elinden geleni yapmakta kararlı.

Aksi halde finansal koşulların yeniden sulanarak enflasyonist baskıların artma tehlikesi bulunuyor. Eğer borsaları sürekli yükselmeye devam edecek olursa insanlar daha fazla para kazanacak ve daha fazla harcayacak. Bu da enflasyonu ateşlemeye devam edecek. Fed de bunu önlemek için geçen hafta James Bullard sopasıyla piyasaları hizaya getirmeye çalıştı. Bir haftalık gerçekleşmelere bakında getirdi de.

ARKA ARKAYA ŞAHİN AÇIKLAMALAR

➔Sadece James Bullard değil, geçen hafta Fed'in pek çok bölge başkanı piyasaların hoşlanmayacağı açıklamaları yapma konusunda adeta birbirleriyle yarıştı.

➔Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic: Daha fazla faiz artışına ihtiyacımız var. Ancak faizleri zirvede tutmak suretiyle yüzde 2'lik enflasyon hedefine ulaşabiliriz.

➔St. Louis Fed Başkanı James Bullard: Enflasyonla etkin bir şekilde mücadele edebilmemiz için faizlerin en düşük % 5, en yüksek % 7 seviyesinde bulunması gerekiyor.

Buller’ın ifade ettiği yüzde 7 rakamı şaşırtıcı derecede yüksek. Şimdiye kadar tahminde bulunan piyasa aktörleri bile böyle bir oranı telafuz etmedi.

➔Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Wallerr: Bankanın faiz artışı konusunda alması gereken hala oldukça uzun bir yol var.

➔San Francisco Fed Başkanı Mary Daly: Faiz artışını durdurma konusu gündemimizde bulunmuyor.

➔Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari: Talebin azaldığına yönelik herhangi bir işaret yok. Faiz artışını durdurabileceğimiz bir noktada bulunmuyoruz.

➔Boston Fed Başkanı Susan Collins: 75 baz puanlık artış hala gündemimizde. Enflasyonun azaldığına yönelik net bir veriye sahip değiliz.

➔Enflasyonun düştüğünün görüldüğü 10 Kasım sonrasında aralık ayındaki toplantı için ilk kez ve Fed üyesi 75 baz puan beklentisini dile getirdi. Bu da piyasaların sinir uçlarına dokundu.

DÜĞÜN BAYRAM 2 GÜNLE SINIRLI

➔Bu açıklamaların her biri piyasaların coşkusunu durdurabilecek nitelikte. Ancak özellikle Bullard'ın sözleri çok tartışma yarattı. Yüzde 7'lik faizin sadece enflasyonu değil ülke ekonomisini yerle bir edeceğini herkes biliyor.

➔Piyasalar Bullard'ın ve dolayısıyla Fed'in mevcut koşullarda faizi yüzde 7’ye çıkaracağına pek inanmadı. Bu nedenle peş peşe gelen şahin açıklamalara rağmen ABD borsalarında herhangi bir çakılma yaşanmadı.

➔Ancak Bullard ve diğer Fed üyelerinin ne isteği de çok tartışıldı ve sanki anlaşıldı gibi. Anlaşıldı ki, enflasyonun pik yaptığı ve geriye döndüğü gibi bir büyük gelişmeyi piyasalar ancak 2 gün kutlayabildi, düğün bayramı kısa kestiler.

➔Önceki hafta 10 Kasım Perşembe günü enflasyon açıklandığında dünya borsaları yüzde 5.05, cuma günü de yüzde 1.42 prim yaptı.

➔Aynı şekilde risk iştahının artması ve faiz artışlarının duracağının beklenmesiyle Dolar Endeksi iki günde yüzde 4.2 geriledi.

➔Faizlerin pik seviyesine yaklaştığı ve geri döneceği varsayımı ABD tahvil faizlerini düşürdü ancak bu da iki gün sürdü, sonra kısmen toparlanma oldu.

➔Ortaya çıkan yeni durum alternatif para birimi altına çok yarardı. Altın da iki günde yüzde 4.7’ye varan prim yaptı.

PİYASALAR ŞİMDİLİK HİZADA

➔Geçen hafta Fed’in sahaya inmesiyle kutlama havasının dağıldığını gördük.

➔Bu nedenle borsalar geçen hafta prim yapamadı ve adeta yerinde saydı.

➔Dolar haftalık bazda yüzde 0.6 gibi değerlendi.

➔Altın geçen haftayı 1.770.69 dolardan 1749.74 dolara düştü ve yüzde 1.2 geri geldi. Kağıt ve kayıt bazındaki finansal sistemin alternatifi fiziki altın da kendine çıkış yolu bulamamış olacak ki yükselişini sürdüremedi.

➔Kolay para kazanma yolu olarak görülen kripto piyasası zaten kendi içinde bir büyük batışla vurgun yedi. FTX’in olayının başlangıcını 8 Kasım diye alırsak Bloomberg Galaxy Kripto Endeksi 1116.47’den 18 Kasım Cuma günü 837.96’ya indi. Piyasanın 10 günlük kaybı yüzde 25’e vardı.

FED’İN YAPMAK İSTEDİĞİ NE?

➔Fed elbette faizi yüzde 7'ye çıkarmak istemez. Ekonomiyi durduracağını ve büyük bir baskıyla karşılaşacağını bilir.

➔Ancak para otoritesi olarak finansal piyasaların bol ve ucuz paraya alışan ve her koşulda para kazanmak isteyen alışkanlığını kırmak istiyor.

➔Fed piyasaların, sıkılaştırma politikalarına devam edeceğinden şüphe etmesinden hoşlanmıyor. Çünkü biliyor ki, şüphe eder ve buna uygun pozisyon alırlarsa piyasalar yükselecek, çoğu kişi yine aşırı para kazanacak. Bu da enflasyonla mücadele programına zarar verecek ve düşmekte olan enflasyon rakamları bir süre sonra tersine dönecek.

➔Fed 1970’lerde böyle bir tuzağa düşmüştü. Enflasyonla mücadele tamam diye erken gevşemeye gitmişti. Bu kez aynı hataya düşmek istemiyor.

2024 SEÇİMLERİNİN BELİRLEYECEĞİ

➔Kaldı ki Fed’in önünde siyasi bir takvim var gibi. ABD’de ara seçimlerin galibi yok. Ya da iktidar yenilmedi. Bu da 2024 seçimleri için Demokratlar’ın umutlanmasına yeterli.

➔ABD toplumu ve seçmeni için 2024’te en önemli kazanım enflasyonla mücadele ve hayat pahalılığının azalması olur. 2023 yılı tümüyle enflasyonla mücadelede halinde geçse ve 2024’te gevşeme politikası devreye girse bunun siyasi meyvelerini iktidardaki Demokratlar da görebilir. Seçimler Kasım 2024’te. Sonuçta enflasyonla mücadeleyi kazandık diye ortaya çıkarlar.

➔Hem Fed’in itibarını hem de Demokratların iktidarını korumasının yolu enflasyonla mücadeleyi kazanmaktan geçiyor. Bunun için önlerinde bir yıl, hatta bir yılı aşkın bir zaman var. Bu zamanı iyi kullanmaları ve hata yapmamaları gerekiyor.

➔Yoksa finansal piyasaların oyuncağı haline gelmiş bir Fed enflasyon mücadeleyi de, itibarını da kaybeder. Demokratlar’ın seçim kazanması çok zora girer.

WALL STREET’İ HİZAYA GETİRMEK

➔Ve bir merkez bankası ülke yöneticilerinden serbestçe hareket edebiliyorsa enflasyonla mücadele eder ve onu yener. Şartlar ne olursa olsun bunu başarır. Kaldı ki burada siyasetçiyle herhangi bir çatışma yok, hedef birliği var.

➔Fed’in enflasyonla mücadelesinde şu anda önüne en büyük engel olarak Wall Street çıkmış durumda.

➔Böyle bir çarpışmadan kimin galip çıkacağını kestirmek zor değil. Piyasalar para kazanmak için Fed’i gevşemeye ne kadar zorlarsa Fed’in o kadar şahinleşmesi gerekir ve bu tutum doğrudur da. Mesela piyasa davranışları aşırıya kaçarsa aralık ayında bir 75 baz puan artışa pekala gidilebilir.

➔Büyümede daralmayı ve işsizliğin artmasını göze alarak yola çıkmış bir Fed’i ve ona güçlü destek vermesi siyaseten işine gelen bir siyasi iktidarı, piyasaların para kazanma hırsı durduramaz. Ekonominin toplamı ve çalışanlar acıya katlanırken, piyasalar gülemez. Acı ve gözyaşı finansal piyasalardakiler için geçerli olmalıdır.

➔Bu nedenledir ki enflasyonla mücadelede ilk başarıyı elde eden Fed’in derdi artık piyasaların bizzat kendisidir. Piyasaların rayından çıkmaması, kararında gitmesidir. Banka paralel evrende yaşayan ve o ortamı terk etmek istemeyen Wall Street'i yeniden gerçek dünyanın şartlarına alıştırmaya çalışıyor.

1970’LERİN HATASI HAFIZALARDA

➔Gerçi bu ortamı önceden küresel kriz sonradan Kovid krizi ile mücadele etmek için aslında kendisi yaratmıştı. Şimdi yıkan da kendisi. Artık olağanüstü salgın döneminin ve finansal piyasalardaki olağanüstü desteklerin sonuna gelindi.

➔Ancak Wall Street çevreleri bu gerçeği kabullenmekte çok zorlanıyor. Aynen bebeklerin memeden kesilmesinde olduğu gibi.

➔Tarihin en bol ve en ucuz parasıyla şişirilen pek çok finansal balon bu nedenle tek tek patlamaya başladı. En son kripto piyasasında yaşananlar bunun en çarpıcı örneği.

➔Fed şüpheli iş modelleri ile hem finans hem de teknoloji dünyasında mantar gibi milyarder üreten ortamı artık sonlandırmakta kararlı.

➔Bu nedenle aralık ve ocak aylarında enflasyon rakamları düşük gelse bile Fed 1970'lerde yaşanan enflasyon deneyimini, yani ayağını faizden erken çekme durumunda enflasyonun geri dönme tehlikesini gerekçe göstererek faizleri yükseltmeye devam edecek.