'Kömür madenindeki kanarya' mı?
Banka krizine kadar ABD’de dört gözle beklenen tüketici enflasyonu piyasaları şaşırtmadı. Akaryakıt fiyatlarındaki yüzde 7,9'luk düşüşün etkisiyle yıllık enflasyon 0.4 puan daha gerileyerek yüzde 6.4’ten şubat ayında yüzde 6.0’ya indi ve kontrol altında görünümü verdi.
➔TÜFE’nin beklentiler doğrultusunda gelmesi finansal piyasalarda dalgalanmaları önleyici rol oynadı.
➔Verinin açıklanması öncesinde piyasalar Fed'in 25 baz puanlık bir artışa daha onay vermesini bekliyordu.
➔Enflasyonun ardından bu olasılık yükseldi ve şu sıralar Fed'in faiz oranını çeyrek puan artırma olasılığı yüzde 78 olarak fiyatlanıyor.
ABD PİYASALARINI TOPARLADI?
➔Finansal piyasalar ve yatırımcılar mevcut bankacılık korkularının ortasında bile, Fed’in hala fiyat istikrarına büyümeden daha fazla öncelik vererek 22 Mart’ta faizleri 25 baz puan oranında artıracağını düşünüyor.
➔Banka krizi öncesi mevcut enflasyon durumu Fed'i önümüzdeki hafta 22 Mart toplantısında çok büyük bir olasılıkla 50 baz puanlık bir artışa itebilirdi. Küresel piyasaların beklentisi bu yöndeydi.
➔Ancak son tahminlere göre 50 baz puanlık artış masadan kalktı ve kısa sürede işlerin ne kadar hızlı değişebileceğinin önemli bir işareti haline de geldi.
➔ABD piyasalarında dün yaşanan toparlanmaya iki gerekçe olarak gösterilebilir.
➔Bunlardan biri enflasyonun beklendiği gibi gelmesi ve "Fed Başkanı Powell'ın geçen haftaki şahin ifadelerinden geri adım atabileceği beklentisinin” kuvvetlenmesi.
➔İkincisi ise ABD’nin hafta sonunda açıkladığı önlemlerin banka krizini yatıştırmaya yönelik etkisinin görülmesi.
DAHA FAZLA DOMİNO TAŞI DÜŞER Mİ?
➔Ünlü yatırımcı, yazar Ray Dalio "Yaşanan olaylara baktığımızda gerçekleşen finansal çöküşün, girişim dünyası ve onun çok ötesinde 'kömür madenindeki kanarya' erken uyarısına ve zincirleme etkisine işaret ettiğini” söyledi.
➔Dalio'ya göre, Fed'in geçtiğimiz yıl faiz oranlarını yüzde 1,700'den fazla artırdığı ve artırmaya devam edebileceği için daha fazla domino taşının düşmesi beklenebilir.
➔Dalio "İleriye baktığımızda, sorunların artmasının uzun sürmeyeceğini ve bunun da Fed ve banka düzenleyicilerinin müdahalesini gerektireceğini görüyoruz. Bence güçlü parasal daralma aşamasından kısa vadeli kredi/borç döngüsünün daralma aşamasına doğru bir dönüm noktasına yaklaşıyoruz" ifadesini kullandı.
‘FED SORUMLU’
➔Dünya Bankası'nın eski baş ekonomisti ve Columbia Üniversitesi Profesörü Joseph Stiglitz ise Silikon Vadisi Bankası SVB'nin çöküşünde Fed'in rolüne işaret ederek piyasalarda yaşanan kaostan merkez bankasının agresif parasal sıkılaştırma politikasını sorumlu tuttu.
➔Stiglitz, SVB'nin çöküşünün önümüzdeki yıllarda teknoloji sektörünün genelini etkisi altına alacağına işaret ederek şunları söyledi:
➔ “Silikon Vadisi'nin çoğu genç olan yeni girişimcileri, hükümetin işini yaptığını düşünüyordu. Bu yüzden de her gün bankalarının bilançosunu kontrol etmeye değil, inovasyona odaklandılar. Bunun karşılığında ise ülkenin en dinamik sektörü durma noktasına geldi."
MÜDAHALE TARTIŞMASI
➔Son olayda görüldüğü gibi, kurtarma operasyonunda tüm mevduatların garanti altına alınmasının banka yöneticilerini daha az disiplinli davranmaya ve ahlakı bozulmaya yol açıp açmayacağı yeniden tartışma konusu oldu.
➔Yapılan bir kısım yorumlara göre bankalar veya şirketler fark etmez, herhangi bir ekonomik kuruluş başarısız olduğunda kurtarılmamalı, batmalı veya başkası tarafından satın alınabilmeli.
➔Devletin her banka krizinde koruyucu olarak gelip sisteme müdahale etmesi serbest piyasa ekonomisi işleyişine aykırı bulunuyor.
➔ABD ekonomisi serbest piyasa sistemine dayanıyor ise devletin buna göre hareket etmesi gerektiği belirtiliyor.
➔Ancak söz konusu olan fazlasıyla regüle edilen ve denetlenen bir finansal sektör. Anında müdahale edilmediğinde yangın saman alevi gibi büyüyor ve kontrolden çıkıyor.
➔İşin satın alma kısmı gerçekleşemiyor bile. “Hele yangın bir sönsün, hasarı görelim” anlayışı alıcıları beklemeye itiyor.
➔Sonuçta sistemik risk gerçekleşiyor, enkazı kaldırmak ve yeniden inşa etmek başta müdahale etmekten çok daha maliyetli hale geliyor.
➔Eleştirilere rağmen banka krizi olayında hafta sonu yapılan müdahale ve destek doğru. Böyle bir müdahale yapılmasaydı banka krizi nereye giderdi ve piyasalara neler olurdu seçeneğini düşünmek yeterli.
