Yeniden başlamak ne ölçüde mümkün?
Yeni yıla girerken çıkarılan Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde SPK yönetmelik ve genelgeleri yayımlanmaya başlandı. 2013 yılında sermaye piyasasında yeni bir düzen kurulacak. Hukuki yapı yenilenmiş, yeni borsa yapısı oluşturulmuş ve tek piyasa geçilmiş, SPK da tümüyle İstanbul'a taşınmış olacak. Kurumların başındaki yöneticiler de yeni atandı. Bu yenilenme belli bir sonuç doğuracak.
TESPİTLER YERİNDE: Dün SPK'nın yeni Başkanı Vahdettin Ertaş, NTV ve CNBC-e'nin ortak yayınında şu konuların altını çizdi:
■ "Halka açılan her 10 şirketten 8'i yatırımcısına zarar ettirdi. Bu durum burada yapısal bir sorun olduğunu gösterir. Son aldığımız önlemler buna yönelik.
■ 2002'de 1 milyon 97 bin yatırımcı varken 2012 yılında 1 milyon 87 bin yatırımcıya düşüldü. Ekonominin bazı alanlarında son 10 yılda 10 katlık artışlar meydana gelmişken yatırımcı sayısı artırılamadı.
■ İMKB'nin 100 aracı kurumu var. 7'si faal değil. 93'ünden 45'i de 2012'de zarar etmiş. Yani faaliyetteki aracıların yarısı zarar ediyor. Bankalarda ise zarar eden yok. Biz aracı kurumların doğal seleksiyona uğramasını beklemeyeceğiz; sermaye yapıları çok daha güçlü ve kârlı aracı kuruluşlar haline getireceğiz."
SPK Başkanı Ertaş'ın bu tespitleri gayet yerinde. Daha önce medyaya yansıyan aracı kurum sayısının 40'a indirilmesiyle de uyumlu. SPK, borsalar, şirketler derken yeniden yapılandırma sırası aracı kurumlara getirildi.
ÇÖZÜM HENÜZ YOK: Normalde aracı kurumların zarar etmemesi gerekiyor. Üstelik bu zarar hisse senetlerinin yüzde 52.5 prim yaptığı bir yılda gerçekleşiyor. Çünkü aracılık görevini yerine getirirken müşterilere ve piyasaya da zarar verebilir. Nitekim geçmişte zor duruma düşen aracı kurumlar, o dönemde müşteri emanetlerini müşterilerinden habersizce müsadere ettiler. 1994 krizinde batan 17 aracı kurumdan 10'unda müşterilerinin alacağı için mahkeme aşaması henüz bitmiş değil. Son çıkartılan kanunla bu konu yine çözümsüz bırakıldı. Bizce yeni kanunun en büyük eksikliği burada. Mağduriyetler giderilmediği içindir ki, yatırımcı güveni ve de sayısı bir türlü artmıyor. Bunun başka nedenleri de var ama en büyük nedeni bu.
Aracılık sektörü de yeniden yapılandırılırken geçmişteki sorun da çözülmeli ki, inandırıcılığı yüksek olsun. Yukarıda da belirttik, yeni kanunun en büyük eksikliği burada. Geçmişi temizlememek.
SPK'DAKİ EKSİKLİK: Kanunun ikinci ana eksikliği bizzat SPK'yı yeterince güçlendirmemiş olması. SPK, işin özü, patronu, öncüsü ve beyni. İstanbul'a taşınması iyi. Meslek personeli de eğitimli, iyi yetiştirilmiş. Ama bu personelin maaşı 2000'lerin başından itibaren reel biçimde düşürülüyor. SPK da giderek personel yitiriyor, motivasyon kaybediyor. İşin patronunun, çalışanından çok daha az kazandığı piyasada etkinlik ve gelişme zor sağlanır, huzur olmaz. Bu sorunun çözülmemiş olması da ciddi bir eksiklik.
Ekonominin geldiği düzey yanında yapılan yeniliklerle sermaye piyasası bir yere taşınacak. Ama işe eksikliklerle başlanmasından dolayı potansiyel büyüklük yine yakalanamayacak.
SONUÇ: "Her ağaç özünden çürür." Türk atasözü
