Yabancılar son 6 yılda faizden sıfır çekmiş
Dün yerleşiklerin getirilerini yayımlamıştık. Yerliler hazine faizinden 2013 yılı için sıfır çektiler. Kazanç yok, net bir kayıp da.
Yabancıların mayıs ayında devlet iç borçlanma senetlerindeki yatırım stoku 71.8 milyar dolarla rekor kırarken yıl sonu itibarıyla 52.7 milyar dolara indi. Buna rağmen hâlâ devlet iç borçlanma senetlerinde dörtte bir oranında payları bulunuyor. Getiri açısından ise 2013 yabancılar için çok daha kötü. Çünkü yabancı getirisinin hesabı nominal faiz yanında kurun değişimine de bağlı. Hazine faizi 2013 için yüzde 7.7, dolar kurunun TL karşısında artışı da yüzde 19.5. Bu verilerle yabancılar hazine kâğıtlarından 2013'te yüzde 9.9 zarar etti. Hesaplama Euro ile yapıldığında kayıp yüzde 14.0'e ulaşıyor. Yabancıların faizdeki bu kaybı portföy yatırımlarının serbest bırakıldığı Ağustos 1989'dan beri ikinci en yüksek kayıp. İlki de yüzde 11.6 ile 2011'de yaşandı. 1989 da başlayan sermaye girişlerinin Türkiye den elde ettiği getirilere bakınca şu tespitler yapılabilir:
■ Yabancıların faizden kaybettikleri yılların TL'nin devalüasyon yılları olduğu dikkati çekiyor. Bu kayıplar tabloda işaretlendiği gibi, 1994, 2001, 2008, 2011 ve 2013 yıllarında yaşandı.
TL ne kadar değer kaybederse yabancılar da o kadar kârdan olmuş veya zarar etmiş. Yabancı zararlarında faizin düşüklüğü küresel krize kadar etkili bir faktör değil.
■ Anılan yılların dışında yabancılar 5-6 yıl süren kazanma dönemleri yaşadı. 1989-1994'ü kapsayan ilk kazanç dönemi 5 yıllık ve yıllık aritmetik ortalama getirileri dolar bazında yüzde 14.2.
■ İkinci kazanç dönemi 1994 devalüasyonu ardından gelişti. 1995-2000'i kapsayan 6 yılda ortalama getiri yüzde 27.2'ye yükseldi. En yüksek getiri yüzde 41 ile 1998'de.
■ 2001 devalüasyonu ve kayıp yılının ardından 2002-2007 arasındaki 6 yılda ortalama getiri daha artarak yüzde 34.4 e yükseldi. En yüksek getiri, yüzde 70.9 ile TL'nin en çok değerlendiği ve faiz oranlarında düşüşün hızlandığı 2003 te oluştu. Yabancıların rekor faiz getirisi de bu yıl oluştu.
■ 2008 küresel kriz yılı ve sonrasında yabancıların kazanç serileri bozuldu. Bir yıl kazanç bir yıl kayıp yaşadılar. Çünkü hem faiz oranları tarihi en düşük düzeylerine düştüğü gibi TL nin değerlenmesi istikrarlı ve yüksek düzeyli olmadı. Çift taraftan gelen etkiyle birlikte yabancıların son 6 yıldaki getiri ortalaması sıfıra indi. Eski Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın deyimiyle yabancı yıllarca bir yandan kurdan diğer yandan yüksek faizden çifte mama yerken, son altı yılda bu durum çift taraflı darbeye dönüştü.
SONUÇ: "Neyi arıyorsak, onu görürüz."John Lubbock
Borsada kayıpları yüzde 27
2013'te yabancıların borsa kaybı yüksek. Çünkü yerli için yüzde 13.3 olan ortalama borsa kaybı yabancı için yüzde 27.5'e varıyor. Bu artışın nedeni ise dolar kurundaki yüzde 19.5'e varan artış. Euro bazında hesap yapıldığında ise durum daha da kötü. Çünkü TL karşısında Euro nun yüzde 25.3'e varması kaybı yüzde 30.8'e yükseltti. Borsada yabancıların 27 Aralık itibarıyla 55 milyar dolarlık bir portföyü bulunuyor. Bu portföy en yüksek Mayıs 2013'te 78 milyar dolardı.
