Dış açık düzelirken iç açık (bütçe açığı) bozulacak mı?
Önceki gün 11 aylık ödemeler dengesi verileri üzerinden giderek cari açıkta kötüleşmenin sonuna vardığımızı, bu yıl hem kur artışı hem de büyümenin, dolayısıyla ithalat gereğinin azalmasıyla dış açığın düşüşe geçebileceğini belirttik. Bunun yan etkisi veya bedeli ise enflasyon ve büyüme hızının kaybıydı.
Dün de 2013 yılı sonu itibarıyla merkezi yönetim bütçe sonuçları açıklandı. Bütçede 2006'dan sonra en iyi yılı gördük. Hatta biraz daha geriye gidersek 1985 sonrasının, yani son 29 yılın en iyi ikinci yılını yaşadık.
■ Çünkü bütçe açığı yüzde 37 daralarak 18.5 milyar liraya indi. Bunun beklenen milli gelire oranı yüzde 1.2. 2006'da açık yüzde 0.6'ya kadar düşmüştü. 1985'te ise açık yoktu, bütçe açığı sıfırdı.
■ Geçen yıl bütçeyi iyileştiren temel etken vergi gelirlerinin reel olarak artmasıydı. Gelirler yüzde 17 oranında artarak hem giderlerin 4.5 puan, hem de enflasyonun yaklaşık iki katı düzeyine çıktı.
■ Vergi gelirleri arasında kurumlar vergisinde herhangi bir artış yok, gelir vergisi de yüzde 13 kadar artarken, asıl büyüme dolaylı vergilerde oldu. Geçen yıl ithalatın yüzde 6 artması ithalattan alınan KDV'yi yüzde 25 artırdı. İç tüketimin canlanması da içeride alınan KDV'yi yüzde 20 artırdı. Özel tüketim vergisi de yüzde 19.2 yükseldi.
■ Bütçenin toparlanmasında faiz ödemelerinin yüzde 3'lük artışla enflasyonun yarısı düzeyine bile
varmamasının belli bir payı var.
■ Hatta faiz dışı harcamalar ki miktarı 358 milyar lira ile faiz ödemelerinin 7 katı, enflasyonun iki katı düzeyinde artmasaydı, bütçenin fazla vermesi işten bile değildi.
■ Bütçedeki bu rahat ve başarılı dönem geride kaldı. Çünkü 2014 yılının koşulları farklı. En az iki seçim yapılacak olması, faiz dışı harcamaların devam etmesini gerektirebilir.
■ Buna karşılık bütçenin gelir tarafı geçen yılki performansı göstermeyebilir. Çünkü büyüme hızında düşüş, iç tüketimde ivme kaybı ve ithalatta hız kesme bekliyoruz. Bütün bu kalemler geçen yılki parlak bütçe sonuçlarını ortaya çıkaran nedenler. Bu gelir kalemleri terse döndüğünde bütçedeki gelir tarafının da terse dönmesini beklemek gerek.
■ Kur artışı ve büyümenin düşmesi cari açığı iyileştirirken bütçeyi kötüleştirecek. Ekonomi böyle bir şey. Fizik kanunu gibi, hiçbir şey yoktan var, vardan de yok olmuyor, dönüşüyor. Seçim sürecinde yeni vergi koymak zor. Yeni yıla girerken artırılan vergi oranlarının nedenini şimdi daha iyi anlıyoruz.
SONUÇ: "Mükemmeliyetin kendisi mükemmellikten uzaktır." Vladimir Horowitz
