Tüyo Resmi Gazete'den, servet repodan
Paradan para kazanıp reel sektöre yatırımın en iyi örneklerinden birine şahit olduk. Türkiye’nin en büyük ve en modern organize sanayi bölgelerinden biri olan Aliağa (ALOSBİ) böyle bir yer. Kurucusu eski Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı Atıl Akkan. 1996 yılında Yalım Erez’in bakanlığı döneminde Aliağa’nın yaklaşık 10 bin dönümlük bölgesi bakanlıktan kredi kullanmamak şartıyla organize sanayi bölgesi ilan edilmiş. 300 üyeden ayda metrekare başına 5 lira toplanmaya başlanmış. O dönemde faizler yüksek. Atıl Akkan da finans işlerinden iyi anlıyor, finansal piyasalarının içinde ve borsada alım satım yapıyor. Organize Sanayi için toplanan para 2000 yılında 2 milyon liraya ulaşıyor. Bu para Atıl Akkan’ın finansal işlemlere yatkınlığından dolayı kamu bankalarında gecelik repoda değerlendiriliyor. 2 milyon lira bir kaç yıl içinde 52 milyon liraya yükseliyor. Bir bankadan da 30 milyon dolar kredi kullanılıyor. TL’ye çevrilip mevduat yapılıyor. Bu kredinin finansal olarak değerlendirilmesinden de 12 milyon lira ekstra kâr ediliyor. Organize Sanayi’nin temeli 2003’te atılıyor. Şimdi toplam bedeli 250 milyon Euro’ya ulaşıyor. Toplanan aidatlar ve başlangıçtaki 2 milyon gecelik repoda değerlendirilerek bu büyüklüğe ulaşılıyor. Arsalar satılırken de leasing yöntemi kullanılmış ve KDV avantajı elde edilmiş. ALOSBİ’de kendi kendini finanse eden bir organize sanayi bölgesi ile karşı karşıya geldik.
Atıl Akkan bu finansal başarıyı anlatırken, kendisinin de 1989’da ünlü terlik teşvikinden yararlanan, Türkiye’ye muz, ananas ve kiviyi ilk kez ithal eden kişi olduğunu öğreniyoruz. Hikâyesini kendi sözleriyle aktarıyorum: ekonomi okudum. Birikimim gazetecilikten gelir. Resmi Gazete’yi okuyarak birçok şeyi önceden öğrenebilirsiniz. Ama ben gazeteyi yarı geceden okurum. Orada birçok şey çıkar, değerlendiririm. Mesela bir zamanlar çocuk oyuncaklarında yüzde 40 vergi iadesi vardı. Bir baktım Resmi Gazete’de bezik tahtasını da çocuk oyuncakları kategorisine sokmuşlar. Hemen devreye girdim. 4 gün sonra da bezikteki iadeyi kaldırdılar. Türkiye’de 1983’e kadar kahve pek bulunmuyordu. Ton başına 1.500 dolar gümrüğü vardı. Ama kavrulmuş kahvede vergi sıfırdı. Ben de kahveyi yurtdışında kavurttum ve öyle ithal ettim. Sonra da kendimi ihbar ettim. Muz, ananas ve kivi ithalatını, ihracatçıya tanınan ihracatın yüzde 5’i kadar ithalat hakkını kullanarak yaptım.”
Laminant parke fiyatına tapu
Aliağa Organize Sanayi Bölgesi’nde (ALOSBİ) yerli ve yabancı 42 fabrika faaliyette, 30 proje ise inşa halinde ve 1.700 kişi çalışıyor. 10 bin dönümlük tarım yapılamayan bir arazide kurulu. Deniz manzaralı organize sanayide 5 dönümden 575 dönüme kadar 362 parsel yer alıyor. Tamamı faaliyete geçtiğinde 60 bin kişi çalışacak ve yıllık 10 milyar dolarlık ihracat yapılacak. ALOSBİ’nin 135 parsele tekabül eden 2 bin dönümlük bölümü ise 2011 yılında Kimya İhtisas Bölgesi olarak ayrıldı.
- İzmir Aliağa; Gebze, Gölcük, İskenderun ile Türkiye’nin 4 ağır sanayi bölgesinden biri. Demir çeliğin yüzde 48’ini üretiyor. Petrokimya ve rafineri yatırımlarını Tüpraş ve Petkim yapmış.
- Akdeniz’in en büyüğü olacak Çandarlı Limanı bitirilmek üzere. ALOSBİ, İzmir-Çanakkale otoyolunun ve İzmir-Bandırma demiryolunun kesişme noktasında. Tam bir lojistik merkez.
- 10 bin dönüm büyüklükteki ALOSBİ’nin elektrik, haberleşme ve ilgili tüm kabloları yeraltında, 56 km uzunluğundaki galerilere alınmış.
- Kimya, metal, döküm, hadde ve otomotiv gibi sektörlerin nitelikli eleman ihtiyacını karşılamaya yönelik meslek lisesi, meslek yüksek okulu da projenin içinde yer alıyor. Sanayiciye Ar-Ge desteği için teknopark projesine de yer ayrılmış. Sanayi bölgesine 130 bin ağaç dikilmiş ve bu sayı 370 bine çıkarılacak. Yeşil sertifika almak için de başvuru yapılmış.
- Bu sanayi bölgesinde fiyatlar metrekare başına 50 Euro olarak belirlendi. ALOSBİ’nin başkanı Atıl Akkan “Burada metre karesi 50 Euro’ya altyapısı tamamlanmış arazi satıyoruz. 50 Euro bugün 1 metrekare ithal laminant parkenin fiyatı. Ben parke fiyatına tapu veriyorum” diyor. Diğer organize sanayi bölgelerine göre avantajlarına ve yerin ucuzluğuna dikkat çekiyor Atıl Akkan.
Madem bu kadar avantajlı ve fiyatları uygun sanayi bölgesi neden dolmamış? Atıl Akkan şöyle dedi: “Burası İzmir’e bağlı ve teşvik sestemi kapsamında 1, bölgede yer alıyor. Ama hemen yanımızda Manisa son teşvik paketi ile 4. bölge teşviki alıyor. Bu nedenle Manisa Organize doldu, yok sattı. Bizden de gidenler oldu. Hatta gidenlerin sayısı 34’ü buldu, parasını alıp gittiler. Manisa’yı bu teşvik kapsamına sokan ise bu ilde faaliyet gösteren üretim tesislerinin merkezlerinin İstanbul’da olması, vergiyi orada ödemeleri. Gerçekte Manisa İzmir’den daha zengin. Her gün İzmir’den 20 bin kişi Manisa’ya çalışmaya gidiyor, akşam geri geriyor. İzmir’den Manisa’ya göç yılda 45 bin kişiyi buldu. Fakir olan yere çalışmaya gidilir mi hiç.”
