Ivanka'nın Çin malları bunlar
Amerikan basını şu günlerde Trump ailesinin “Made in USA” problemini yazıyor. Yazıyor çünkü baba Trump şirketlere “ABD’de üreteceksiniz” diye bastırıyor, oysa küçükhanım Trump’ın ayakkabıdan konfeksiyona bütün malları Çin, Vietnam ya da Endonezya’da üretiliyor.
Seçilmiş Başkan Donald Trump, daha kampanya döneminde Amerikan şirketlerine sopayı gösterdi; “Deniz aşırı üretim yapanı yakarım” dedi. Mallarını Çin ya da diğer ülkelerde ucuz işgücüyle üreterek yerli iş piyasasında istihdamı engelleyen şirketlerin “ekonomik parya” olacağını ilan etti. Yetmedi, yabancı firmaları da uyardı, “Üretimini ABD’ye taşımayan yüksek gümrük tarifelerine hazır olsun” dedi.
Siyasettir olabilir, hepsi olabilir ama Amerikan medyasına göre ailevi bir problem var. Trump 20 Ocak’ta başkanlığı devralmaya hazırlanırken, çıkar çatışması olmaması bakımından vakfını lağvetti, deniz aşırı imalat da dahil bazı işleri tasfiye etti. Şu anda Trump’ın otelleriyle golf sahaları ve Amazon’da sweat-shirt’tür golf şapkasıdır, elde kalmış mallar satılıyor.
Ama kızına gelince durum öyle değil. Ivanka Trump markası tam da baba Trump’ın hedef aldığı iş kategorisine giriyor. New York Times, iki ayrı ticari veri tabanından araştırmış, detayları yazıyor. Ivanka Trump marka ayakkabı-çantadan hazırgiyime bütün ürünler deniz aşırı imalattan. New York 5. Cadde’deki Saks’tan Macy’s’e lebaleb satılıyor. Endonezya mamulü polyester bluzlar 69 dolardan 34.99’a düşmüş. Ceketler Vietnam’dan; 100 dolarlık deri botlar Çin’den. Ucuz emek sayesinde ayakkabı ve elbiselerde üst fiyat 150 dolar, mantolar maksimum 400 dolar. Malzeme, üretim, nakliyat, gümrük, pazarlama ve reklam maliyeti bu fiyatlara dahil. Geçen 5 Aralık tarihine kadarki ithalat rakamlarına göre, Ivanka Trump markalı ürünler 193 sefer giriş yapmış ABD’ye. Mallar orta karar, zaten Ivanka Trump da “Ben tasarımcı değil, girişimciyim” diyor.
Tabii ki Ivanka istisna değil. Amerikan perakende piyasasının dinamosu olan Walmart, Macy’s ve Target’ta satılan kılık kıyafetin yüzde 97’si; ayakkabıların da yüzde 98’i dışarıda üretiliyor.
Şimdi Ivanka Trump, babasının görevi nedeniyle markanın başkanlığını bırakacağını söylüyor. Ama Trump yönetiminde danışmanlık teklif edildiği takdirde!
Ivanka Trump’ın başkan kızı olarak yeni bir tür first lady’lik üstleneceği çok yazıldı çizildi. Sadece Ivanka değil, kocası Jared Kushner’in de Beyaz Saray’da dışişleri danışmanlığını üstleneceği dedikodusu dolaşıyor. Ama bu alanda da önemli bir sorun var. Daha doğrusu bir engel; “Nepotizm yasası”. Bu yasa eski Başkan J.F. Kennedy’nin kardeşi Robert Kennedy’yi Adalet Bakanı yapması sonrası gündeme geldi ve 1967 itibarıyla Kongre’den geçti. Yasa, başkan çocuklarıyla gelin ve damatları da kapsıyor. Nitekim Bill Clinton, eşi Hillary’yi sağlık panelinin başına getirdiğinde konu mahkemelik oldu, ancak karara bağlanamadı. Bu nedenle bazı köşe yazarları, kızı ve damadına resmi görevlendirme için Trump’ın Kongre’den izin almasını salık veriyor. Her iki kanatta da Cumhuriyetçiler çoğunlukta olduğuna göre reddedilmesi pek olası değil.
BABANIN LOKANTASI
Bu arada Trump’ın iş sahaları arasında son günlerde medyada en fazla dile dolanan, New York Trump Tower’daki et lokantası “Trump Grill”. Her şey Vanity Fair’de çıkan ve de “zengin estetiğin ucuz versiyonu” diyerek mekânı yerin dibine batırıp Amerika’nın en kötü lokantası ilan eden yazıyla başladı. Yazı hayli uzun ama şu kadarını söyleyeyim; Bonfilesini fazla pişmiş, patatesi ölgün, cheeseburger’i bulaşık süngeri gibi buluyor yazar Tina Nguyen. Humus ve ricotta’nın aynı tabakta beraberliğini ve Ivanka Salatası’nda mönüde yazıldığı halde zeytin bulunmamasını da eleştiriyor yazar. Trump hemen Twitter’dan yazara da dergiye de “Zaten tirajın düşük” diye çemkiriyor. Ardından yaşam tarzı ve iş dünyasına dair ne kadar yayın organı varsa, gidip lokantayı deniyor. Büyük çoğunluğu Vanity Fair’le hemfikir; yemek ve içkiler gereksiz yere pahalı ve zevksiz.
Ve Trump’ın laf attığı tiraj meselesi. Derginin tirajı ortalama 1.2 milyonla gayet sağlam olduğu gibi, Trump’ın attığı tweet’ten sonra online aboneler de 100 kat artıyor. Amerikan medyasında son günlerde trend böyle. Mesela Trump’ın en gözde hedeflerinden New York Times’ın aboneleri seçimden hemen sonra bir haftada 41 bin artış gösterdi. WSJ, The Atlantic ve The New Yorker da abone patlaması yaşadı.
