Kültüre saygı derken...
Alman ucuz süpermarket zinciri Lidl, Yunan gıda ürünlerinin ambalajına Santorini fotoğrafı koymuş ama adanın simgesi olan kilisenin kubbelerindeki haçlar silinmiş. Ada halkı ayakta. Kültürüne saygı istiyor. Acaba biz ne zaman kendi topraklarımızdaki kültüre saygı için kendi kendimize karşı ayaklanacağız
Akyaka’ya gitmeyi asla düşünmüyorum. Turistik varlığımla kirletmemek için. Ama ben gitmesem de artık Sakin Şehir olarak kalmasının mümkün olmadığını biliyorum. Şu son yaz o kadar yazıldı, çizildi ki... Aman o mavi bayraklı sularda doğayla ne kadar baş başa, Azmak nasıl da harika... Terminatör akını çoktan başladı. Bayram fotoğraflarına bakıyorum, Gökova sularında adım atacak yer yok.
Akyaka Akyakalıların kalsın, Muğla Büyükşehir de karışmasın. Şu, mahalleye dikilen “uçurtma sörfü yapan adam” heykelini kastediyorum. Yerli halk zevksiz bulmuş, ucube görmüş o devasa kütleyi; “Sakin Şehir buna layık değil” diyorlar. Vergilerinin de çarçur edildiğini düşünüyor ve kaldırılması için imza topluyorlar.
O heykelin oraya konulması, yerel kültüre saygısızlık. Akyaka’yı son örnek olduğu için söylüyorum, yerel kültüre saygısızlıkta sabıka listesi öyle kabarık ki. Efes antik kentinde giydirilmiş sandalyeli yemek organizasyonu, Bursa Çekirge’deki cami avlusunda Murad Hüdavendigâr’ın türbesine karşı çalgılı, ateşbazlı sünnet düğünü, Eskişehir’de Battal Gazi Külliyesi’ne Amerikan mutfak, Sultanahmet’te çay bahçesinde semazen döndürme... Kapadokya’daki mağaraların duvar yazılarıyla içler acısı hali, İstanbul’da bütün sebiller büfe, surlar betonarme, su kemerleri tuğla, çeşmeler virane. Restorasyon facialarını saymıyorum bile. Sünger Bob’a benzeyen Şile Kalesi en hafifi.
Hatırlıyorum da çocuktum, Aksaray’da yol asfaltlanırken Pertevniyal Valide Sultan Camii’ni geçmişti yolun kod yüksekliği de kıyamet kopmuştu. O güzelim esere hakaret diye.
Yunan menşeli olmayan, aslında musakkadan cacığa salt Yunan da olmayan Yunan gıda ürünlerinin ambalajında kilisenin haçları uçmuş.
EŞİT MESAFEDEN
Şimdi Yunanistan’ın Santorini Adası’nda kıyamet kopuyor. Mevzu derin; mavi ve beyazın kavuştuğu ünlü Anastasis Kilisesi’nin kubbelerindeki haçlar. Alman ucuz süpermarket zinciri Lidl, orijinal Yunan ürünü diye sattığı kendi markası olan “Eridanous” ambalajlarına kiliseli ada manzarasını kondurmuş ama iki haç da silinmiş! Cacıktan musakkaya, köfte ve fetadan (malum beyaz peynir) zeytinyağına bütün ürünlerin ambalajında aynı kare var, haçsız. Haber önce Belçika’daki bir internet sitesinde çıkıyor, oradan yayılıyor ve Avrupa çapında Lidl müşterilerinden tepki yükseliyor; Almanca ve İngilizce hariç, okuyamadığım Avrupa dillerinde - olumsuz olduğunu düşündüğüm - sürüyle yorum döşeniliyor sosyal medyada. Market zincirinin yediği haltı derhal düzeltmesi isteniyor, boykot tehditleri savruluyor. Bazı alaycı tweet’ler de yok değil. Biri “Hıristiyan’ın elinden haçı asla almayacaksın” yazarak Prag’da Lidl şubesi önünde devasa bir haçla eylem yapan adamın videosunu paylaşmış.
Ardından Santorini uyanıyor; yerel yönetim “Benim kültürüme saygı göstereceksin” diyerek rest çekiyor: “Anıtlarımız, inancımız ve içinde yaşadığımız doğa, kültür tarihimizi ve kültürel mirasımızı temsil eder. Buna herkesin saygı göstermesini bekleriz. Adanın kendine özgü karakteristik kimliğini değiştiremezsiniz. Gerekirse hukuki yollara başvuracağımızı da bildirmek isteriz...”
Market zinciri önce “Bütün müşterilere eşit mesafede olduğumuzu göstermek için dini sembollere yer vermedik” dese de, artan baskı karşısında sonunda pes ediyor ve ambalaj tasarımlarının en kısa zamanda değiştirileceğini ilan ediyor.
Bu arada Santorini sadece Almanlara hiddetli değil; Türklerin de son dönem gözdesi olan ada, turist akınına “artık yeter” diyor. Ada nüfusu 18 bin, yılda gelen turist sayısı 5.5 milyon. Sınırlama getirilmesini istiyorlar ziyaretçilere. Tamam, Santorini’ye de gitmiyorum!
NOT: Gün geçmiyor ki, tarihi ve antik değerlere yeni bir saygısızlık örneği çıkmasın. Haber, yazıyı yazarken geldi. Burdur’un Gölhisar İlçesi’ndeki Kibyra Antik Kenti’nde bu yılki kazılarda anıt mezar ortaya çıkarılmış. MS 2’nci yüzyıla ait mezarın vatandaş tarafından odunluk, kömürlük ve depo olarak kullanıldığı anlaşılmış.
