Zengin daha zengin olmuş
Güzel bir araştırma geçti elime. Gerçi rakamlar 2015 sonuna ait ama sanırım yeterli ve doğru bir fikir verebilir. Araştırmayı yapan Almanya’nın önemli sigorta ve yatırım şirketlerinden Allianz grubu. Raporun ismi de “2015 Küresel Varlık Raporu; Güzel Yıllar Sona Erdi”. İsim manidar değil mi?
Uzatmayalım, rapor çok uzun ve küresel varlık dağılımını, hanehalkı borcu ve yatırımlarını ve gelir dağılımındaki değişiklikleri inceliyor. Rapora göre son 10 yılda dünya vatandaşlarının elindeki tasarruflar tam iki katına çıkarak 140 trilyon dolara ulaşmış. Bu dehşet bir rakam. Son 10 yılda her yıl ortalama yüzde 5.7 artan hanehalkı tasarruflarının 2015 sonunda ulaştığı yer küresel toplam GSMH’sinin 2.6 katı! Büyüklüğü başka bir şekilde anlatmak gerekirse küresel ölçekte toplam hanehalklarının elindeki tasarrufların büyüklüğü ile tüm ülkelerin toplam kamu borçları 3 defa çevrilebiliyor! Bu kadar ciddi bir tasarruf birikimi olmuş. Ancak 2015’te hanehalkı tasarruflarının artış hızında bir parça düşüş yaşanmış, yüzde 4.7.
TASARRUFLARDA YOĞUNLUK BATI’DA
140 trilyonluk toplam hanehalkı tasarruflarının aslan payı, yani yüzde 45’i Kuzey Amerika’da. Daha sonra yüzde 23 ile Batı Avrupa ve yüzde 18 ile Japonya hariç Asya geliyor. Japonya ise tek başına dünyadaki toplam tasarrufların yüzde 14’üne sahip. Bizim ülke olarak bulunduğumuz Doğu Avrupa ligi toplam tasarrufların sadece 2.1’ine sahip. Bu tablo sanırım kimseyi çok şaşırtmamıştır. Gelişmiş ülkelerdeki kişi başı gelir düzeyi, yaşam kalitesi ve emeklilik beklentisi ile tasarruflar yıllardır artıyor. Ancak burada bir başka ilginç haber var. Hanehalkı tasarruflarının çok yüksek olduğu Japonya’da bu oran artık sadece yüzde 1.5, Batı Avrupa’da yüzde 4, Kuzey Amerika’da ise yüzde 5 artarken bizim bulunduğumuz Doğu Avrupa blokunda yıllık yüzde 15, Asya’da ise yüzde 17 artmış. Türkiye özelinde baktığımızda biz ortalama 2.140 Euro’luk hanehalkı finansal varlığı ile dünya sıralamasında 44. sıradayız. Kabaca bu toplam GSMH’nin yüzde 17’si yapıyor ki henüz yeni kapitalizm ile tanışmış Romanya’nın yarısına tekabül ediyor.
HANEHALKI AYNI ANDA HARCAMALARINI DA ARTIRMIŞ
Hanehalkları son dönemde harcanabilir gelirlerini iyi artırmış ama aynı zamanda ciddi bir borçlanma içine de girmişler. Küresel ölçekte bakıldığında toplam hanehalkı borcu 2015 sonunda 35 milyar dolara ulaşmış durumda. AB’de ortalama hanehalkı borcu yüzde 93’e ulaşmış. ABD’de bu oran yüzde 80’lerde. Bu oran İngiltere’de yüzde 128, İspanya’da yüzde 110’a dayanmış durumda. Ancak gelişmekte olan ülkelerdeki hanehalkı borçlanma konusunda çok daha temkinli, yüzde 33! Türkiye’de ise hanehalkı borç oranı yüzde 20’ler civarında. Bu oldukça düşük bir seviye. Ancak son 10 yılda bu oranın iki katına çıktığını göz ardı etmemek lazım.
TASARRUFLAR ARTMIŞ AMA GELİR DAĞILIMI DA BOZULMUŞ
Raporu okuyunca “Ne güzel, herkes gelecek kaygısı ile tasarruf etmiş” diye düşünebilirsiniz. Ancak durum maalesef pek öyle değil. Burada iyi haber şu: 15 sene önce dünya nüfusunun yüzde 80’i “alt varlık grubunda” sayılırken bugün bu oran yüzde 69’a gerilemiş. Ancak bir başka haber de şu: Yine son 15 yılda “yüksek varlık grubu” olarak takip edilen kısma yaklaşık 100 milyon kişi daha eklenmiş.
Bir başka ifade ile orta gelir grubu büyümüş. Ancak aynı anda üst gelir grubunda da büyük bir patlama olmuş. Yani zengin daha zengin olurken, bir kısım insan da kendini ancak orta gelirli gruba dahil edebilmiş.
