Gökyüzünün altın kadınları
Her birinin ayrı ve ilginç hikâyesi var. Kimi ülkesindeki ırkçılığa takılmış, kimi erkek egemen toplumun esiri olmuş, ama bir yolunu bulup başarmışlar. Yaşadıkları tüm zorluklara rağmen, sayıları az da olsa, havacılık tarihine adını altın harflerle yazdıran cesur kadınlar var. Şu an bir kadının pilot olması veya havayolu-havalimanı işletmesi garip gelmeyebilir. Ancak geçmişte oldukça garip karşılanan ve başarması gerçekten de çok zor bir işti havacılık sektöründe kadın olarak var olmak. 1937 yılında dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçen Sabiha Gökçen, 1950 yılında Kore Savaşı’na katılmak istemiş, ancak Birleşmiş Milletler’in mevzuatları gereği, kadınlar aktif olarak askerlik yapamadığından kabul edilmemiştir. 20. yüzyılın başlarında ise Amerika’da siyahî bir kadın, tenin renginden dolayı uçuş eğitimine kabul edilmedi.
Tüm zamanların en ünlü kadın pilotu Amelia Earhart, ABD
Gelmiş geçmiş en ünlü pilotlardan biri olan Earhart, pilot lisansını 15 Mayıs 1923’te aldı. Earhart öncelikle Atlantik Okyanusu’nu uçarak aşan ilk kadın yolcu oldu. Daha sonra “Kuzey Amerika’yı boydan boya uçarak aşan ilk kadın pilot” unvanını aldı. Earhart, dünyanın etrafını uçarak turlayıp nihai amacına varmak istiyordu. İlk denemesinde talihsiz bir kaza geçiren ünlü pilot, ikinci denemesinde seyahatinin sonlarına doğru, Pasifik’in ortasında yer alan Howland Adası’na iniş için yaklaşırken bir anda ortadan kayboldu. O günden sonra, Amelia Earhart’tan ve uçağından haber alınamadı.
Dünyanın ilk kadın askeri pilotu Sabiha Gökçen, Türkiye
22 Mart 1913’te Bursa’da dünyaya gelen Sabiha Gökçen, dünyanın ilk kadın askeri pilotuydu. 1925’te Bursa ziyareti sırasında Atatürk’ün evlat edindiği Gökçen, 1935’te Türk Kuşu’na katıldı ve uçmayı burada öğrendi. İleri uçuş eğitimini Rusya’da alan Gökçen, 1936-37 yıllarında Eskişehir Askeri Uçuş Okulu’nda bombardıman uçaklarıyla uçtu. 1938’de uçağıyla Balkan turunu başarıyla tamamlayan Gökçen, 1955’e kadar Türk Kuşu’nda başöğretmenlik yaptı. Sabiha Gökçen, doğduğu gün olan 22 Mart’ta 2001 yılında vefat etti.
Sertifikalı ilk kadın pilot Raymonde de Laroche, Fransa
Raymonde de Laroche, dünyada uçuş sertifikası alan ilk kadındı. Sertifikasını 8 Mart 1910’da teslim aldıktan sonra Kadınlar Kupası’na katılan Laroche, 1913’te 4 saatten fazla uçarak yarışmayı kazandı. Pilot, 1919’da hiç durmadan 323.5 km uçarak en uzun uçuşu gerçekleştiren kadın unvanını da aldı. Ayrıca aynı yıl 4 bin 785 km’ye yükselerek bir başka rekor kırdı. Laroche, 1919’da deneysel bir uçağı indirmeye çalışırken kaza geçirip hayatını kaybetti.
İlk kadın Türk pilot Bedriye Tahir Gökmen, Türkiye
Genel intiba olarak ilk Türk kadın pilotu olarak Sabiha Gökçen bilinir. Ancak bu unvanın gerçek sahibi, 1932 yılında Vecihi Uçuş Okulu’nda havacılık eğitimine başlayan ve Gökmen Bacı lakabıyla tanınan, Bedriye Tahir Gökmen’dir. Asıl mesleği memurluk olan Gökmen, mesleğini sürdürürken uçuş eğitimleri de aldı. 1933’te uçuş brövesine sahip olan Gökmen, havacılık uğraşı yüzünden çok eleştirildi. Hatta bu yüzden işinden uzaklaştırılıp mesleğine bile son verildi. Bröveleri Hava Kuvvetleri Müsteşarlığı tarafından onaylanmayan Gökmen’in daha sonraki hayatı hakkında maalesef pek bir bilgi bulunmuyor.
Uzayda yürüyen ilk kadın kozmonot Svetlana Savitskaya, Rusya
Uzayda yürüyen ilk kadın kozmonot Svetlana Savitskaya, 8 Ağustos 1948’de Moskova’da doğdu. Erken yaşta paraşütçülüğe başladı. 18 yaşına gelmeden 450 atlayış gerçekleştiren Savitskaya, 15 bin metreden serbest düşüş atlayışı bile gerçekleştirdi. Moskova Havacılık Enstitüsü’nde eğitim gören Rus havacı, daha sonra 20 farklı uçak tipini uçurmak için çeşitli sertifikalara sahip oldu. MiG-21 uçağıyla saatte 2683 km hızla uçarak kadınlar hız rekorunu tazeledi. 1980’de kozmonot olan Savitskaya, Soyuz T-7 ile uzaya çıkan ikinci kadın unvanına sahip oldu. Ayrıca uzaydaki Salyut 7 istasyonunda 3 buçuk saat geçiren Savitskaya, uzayda yürüyen ilk kadın olarak tarihe geçti.
Hava yarışlarının ilk kadını Jacqueline Cochran, ABD
Pilot lisansını 1932’de alan Jacqueline Cochran, Bendix Yarışı’nda yer alan ilk kadın pilot oldu. 1937 yılında yarışmada birinci oldu. ABD, İkinci Dünya Savaşı’na girmeden önce, orduya kadınların savaş dışı görevlerde yer almasını sağlayacak bir program sundu. Cochran, bu teklifi sayesinde baş harfleri birleştiğinde Türkçe anlamı eşek arısı olan W.A.S.P. (Hava Kuvvetleri Kadın Hizmet Pilotları) teşkilatını kurdurdu ve bu teşkilatın yöneticisi oldu. 1980’de hayatını kaybeden Cochran, kendinden sonraki birçok havacıya ilham kaynağı oldu.
Irkçılığa takılan ilk kadın pilot E. Bessie Coleman, ABD
Bir siyahî Amerikalı olan Elizabeth “Bessie” Coleman, pilot olabilmek için sadece zorlu bir eğitimin değil aynı zamanda önyargıların da üstesinden gelmeyi başardı. ABD’deki uçuş okullarından eğitim izni alamayan Coleman, pilot olabilmek için Fransızca öğrendi ve Paris’e taşındı. Brövesini 15 Haziran 1921’de alan Coleman, ABD’ye dönüp havacılık gösterilerinde akrobasi pilotluğu yaparak geçimini sağladı. Ömrü boyunca ırk ve cinsiyet eşitliği için mücadele veren siyahî pilot, 1926’da trajik bir uçak kazasında hayatını kaybetti.
Yolcu uçuran ilk kadın pilot Helene Dutrieu, Belçika
Havacılık tarihinin gözü pek pilotu olarak tanınan Helene Dutrieu, ilk uçuş denemesinde kalkış yaparken çakıldı. Bu olaydan bir süre sonra yalnız uçmaya başlayan Dutrieu, daha sonra da 15 Kasım 1910’da Belçika Havacılık Kulübü’nden uçuş sertifikasını aldı. Ardından irtifa ve hız rekorları kırmaya başlayan pilot, bir saatten fazla uçan ilk kadın ve yolcuyla uçan ilk kadın pilot oldu. 1910’da 2 saat 35 dakika süren bir uçuş düzenleyen Dutrieu, havacılık başarıları sayesinde Fransız Onur Nişanı almaya hak kazandı.
İlk kadın hava trafik kontrolörü Marie Miller, ABD
Marie Miller, 1907’de doğdu ve 105 yaşında hayata gözlerini yumdu. 1920’lerin sonunda Long Island New York’taki Curtis Uçuş Hizmetleri’nde sekreter olarak çalışırken içindeki havacılık tutkusuna hâkim olamayıp, haftalık maaş ödemesinin bir parçası olarak 3 saatlik uçuş dersleri almaya başlamış. Daha sonra Ralegh Belediye Havaalanı’nda çalışmak üzere Raleigh’e taşınan Marie Miller, ülkesinin ve dünyanın ilk kadın hava trafik kontrolörü oldu. Miller, aynı zaman Raleigh’in ilk havaalanını işleterek, ilk havalimanı işletmecisi kadın girişimci oldu.
THY 777X ve A350 sipariş edecek
Türk Hava Yolları (THY) 2015’e girmeden geniş gövdeli, çift koridorlu uçak siparişi vermek için çalışmalarını son aşamaya getirmiş durumda. THY yöneticileri nezdinde yaptığım araştırmaya göre; Boeing 747-8 ve Airbus A380 modelleri için çok önemli bir fırsat olmaz ise siparişleri gündemden çıkarılmış durumda. Çok önemli fırsattan kastım, daha önce Hintli Jet Airways’ten çok uygun fiyatlarla kiralayıp, uçtuğu hatlarda performanslarını test ettiği Boeing 777-300 uçaklarına benzer bir durum. Zira bunun gibi A380 kiralama şansı bir dönem ortaya çıkmış, ancak devamı gelmemişti. THY yönetimi temkinli davranarak, sipariş sonrası sorunsuz uçacak modellere eğilmek istiyor. A380, 747-8 ve 787’lerden uzak durulmasının sebebi bu. A350 ve 777X’lere sıcak bakılması ise mevcut modellerden geliştirilmiş ve geliştirilecek olması nedeniyle birçok açıdan daha avantajlı addediliyor. Eğer başka havayollarından önemli bir fırsat çıkmaz ise bizzat üretici firmalar; Boeing ve Airbus’a vereceği siparişler arasında önceliği Airbus son gözdesi A350, Boeing’in 777’lerden geliştirdiği, 787 teknolojisini kullanacak 777X modelleri için sipariş verilecek. Boeing 777X ailesi, 2013 yılında Dubai Airshow’da basına tanıtıldı. Boeing’in B777-8X ve B777-9X den oluşan uçak ailesi hem pazar ihtiyaçlarına hem de müşteri tercihlerini karşılama üzerine tasarlanmış. 2017 yılında üretimine başlanması planlanan uçakların ilk teslimatı 2020 yılında yapılacak. A380’in teknolojisi üzerine geliştirilen A350 ise rakibi 787 ailesine göre daha sorunsuz ve dolayısıyla daha avantajlı olduğu düşünülüyor. Şu an filosunda toplam 55 adet geniş gövdeli uçağı bulunan THY, bu sınıftaki siparişlerinden Boeing 777-300 ER’ların son 3’ünü 2017’de ve Airbus 330-300’lerin son 5’ini 2016’da teslim aldıktan sonra başka geniş gövdeli teslim bekleyen uçağı kalmamış oluyor. Sipariş takvimini buna göre yapan THY yönetimi, A350’leri için erken sipariş, 777X’ler için de 2020’lerde teslim edilecek şekilde planlar yapıyor. GELECEĞİN EN VERİMLİ UÇAĞI Büyük pencereler, daha geniş bir kabin, yeni aydınlatma, gelişmiş mimari ve son teknolojiyle donatılmış uçak içi sistemleriyle B777X şimdiden şirketlerin ilgisini çekmeye başladı. 777X’lerin motorları muadillerine göre yüzde 5 daha verimli çalışacak GE9X’ler olacak. 777X yüzde 12 daha düşük yakıt tüketimi ve yüzde 10 daha düşük işletme maliyetiyle dünyanın en büyük ve en verimli çift motorlu jeti olacak. 777-8X ve 777-9X olarak iki modeli olacak. B777-8X 350 yolcu kapasiteli, 17 bin 220 km menzilli ve liste fiyatı 360.5 milyon dolar. B777-9X ise 400 yolcu kapasiteli, 15 bin 185 km menzilli ve 388.7 milyon dolar. B777X için Lufthansa 34 adet, Etihad 25 adet, Qatar 50 adet ve Emirates 150 adet sipariş vermiş durumda.
Çelebi, Hindistan’da büyüyecek
Türkiye’nin en köklü yer hizmetleri şirketlerinden Çelebi, son yıllarını yurtdışında büyüyerek geçiriyor. İlk olarak Budapeşte’de yer hizmetleri işine giren Çelebi Havacılık Holding, 2 kıta, 5 ülke ve 36 havalimanında faaliyet yürütüyor. Çelebi Havacılık Holding Yönetim Kurulu Üyesi Canan Çelebioğlu, bu hafta Airport’ta konuğum oldu. Hindistan’da büyüme planlarını ve bu ülkenin Türkiye turizmi için potansiyelini konuştuk. Çelebioğlu ile sohbetimi Habertürk TV’de Pazar 17.15’te izleyebilirsiniz. Ayrıca Airport’ta bu hafta şu konular var: n Uçuş rotamız; Antik Yunan, Roma ve Osmanlı dönemine ait eserleri, mutfak kültürü ve kordonuyla Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu şehir Selanik. n Havacılık endüstrisinde gelecek hangi uçakların olacak? Güneş enerjisiyle uçan Solar İmpulse’ın yaratıcısı Bertrand Piccard, Airport’a anlattı. n Uçak koltuklarında son trendler neler, hangi havayolu 35 yıl sonra yeni bir sınıfla hizmet vermeye başlıyor?
