Kahkaha garantili sıra dışı komedi
Tam bir ‘Gezi direnişi sonrası’ polisiyesi olarak anılabilecek “İtirazım Var”, daha ziyade ‘dini taşlama’ damarlı bir absürd-kara komedi bütünü belirlemesiyle değerli. Selman Bulut adlı araştırmacı, dedektif ruhlu ve vicdanlı bir imamın peşine takılan eser, Serkan Keskin’in unutulmaz performansından beslenirken gözlem yeteneği yüksek yan karakterlerden de faydalanıyor. Onur Ünlü’nün başyapıtı “Sen Aydınlatırsın Geceyi” kadar değerli olmasa da en çok güldüren filmine dönüşmekte zorlanmıyor. Hatta daha da ileri gidersek önceden önleminizi alın derim. Zira filmi izlerken gülmekten karnınıza ağrılar girecek!
Türk sinemasının polisiyeyle ilişkisi çok hassastır. Nereye çekerseniz çekin oraya gidebilir. Ama o noktada dokunacak bir şey bulamayabilirsiniz. Bunun da sebebi büyük oranda kültürümüze uygun motiflerin sağlıklı kullanılmamasıdır. Bu sözünü ettiğimizi gerçekleştirebilenler aslında “Av Mevsimi” (2010) ile Yavuz Turgul, “Patlak Sokaklar: Gerzomat” (2012) ile Batesmotelpro ekibi. Görüldüğü üzere her ikisi de komedi ile ilişkili işler…
GEZİ’YE BOLCA GÖNDERME VAR
Onur Ünlü de “İtirazım Var”da (2014) benzer bir metodu izliyor. Bir camide cinayete kurban giden Salih Kalyoncu’nun arkasında yatan dalaverelere, derin devlet mevzularına bakıyor. Kendini dedektif yerine koyan imam tiplemesinin gözünden cemaatin, hükümetin, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın içyüzünü araştırmaya koyuluyor. Gezi direnişine bolca gönderme içeren bir yapının sözünü veriyor.
Absürd-kara komedi geleneğiyle bildiğimiz yönetmen, burada da özünden vazgeçmiyor. Serkan Keskin’in kültleşme olasılığı yüksek Selman Bulut tiplemesinin çevresini bu minvalde karakterlerle sarıyor. Polisleri başrole yerleştiren bir geneksel polisiyeden ziyade masum bir adamın cinayeti araştırmasını öne çıkarıp ‘kara film’e meylediyor. Öner Erkan, Hazal Kaya, Büşra Pekin, Umut Kurt ve Serdar Orçin, bunların tamamı rollerine cuk oturuyor. Onur Ünlü’nün gözlem ve diyalog yeteneği ile sarılıyor.
ONUR ÜNLÜ’NÜN İDDİALI FİLMLERİNDEN DEĞİL
Bunun ötesinde ise yönetmenin filmlerinden bildiğimiz ‘yapıbozucu’ hamleler burada yok. “Sen Aydınlatırsın Geceyi”yi (2013) ve “Celal Tan ve Ailesinin Aşırı Acıklı Hikayesi”ni (2011) yücelten, hınzır auteur numaralarını göremiyoruz. Karakterlerin bir anda şarkı söylemeye başlaması, trafik lambalarıyla konuşması veya ana akışı terk etmesi yok. Aksine en temizinden güldürmek isteyen bir iş, absürd anlar ve dini taşlama üzerinden yol alıyor. Belki de ‘Leyla ile Mecnun’la akrabalığı kuvvetli tutarak…
Rant, rüşvet gibi meseleler önümüze gelirken, İhsan Eliaçık’ın vaazleri yazmasıyla da bir karşıtlık ortaya çıkıyor. Keskin’in karakteri her şeyin birleştiği noktada. Hesabına rüşvet niyetine yatan 1.4 milyon TL’nin durumunu araştırırken, sevgilisi ile aynı evde yaşayan kızına kızmakla meşgul. Bir taraftan camiye gelenlere laf atarken, esasen de kendisiyle dalga geçmesiyle öne çıkıyor. Selman Bulut, ‘one-liner’ (tek cümlelik espri) konusunda yetenekli ve hatta zirve yapıyor.
SELMAN BULUT HİCİV YÜKLÜ BİR TİPLEME
Bu alaycı tipleme tam bir Onur Ünlü karakteri. Cep telefonuna gelen mesajla bir ‘satranç’ oyununun içine düşse de esasen bir imam… Aynı zamanda da sürekli ölüp dirilen bir ‘süper kahraman’ kıvamında... Allah babanın yaptıklarıyla ayakta kalırken, rahiplerden, diğer dinlerden nefret ediyor. Muhafazakarlığı resmetmekten gocunmuyor. Kızıyla paylaşıyor. Ama sempatikliğini asla kaybetmiyor.
Her şeye itirazı olan bir tipleme o. ‘İtirazım Var’ şarkısının yanında filmin Mozart’ın Requiem’i ile arabesk kültüründen bir sentez çıkarması, tam bir Ünlü çıkarımı. Böyle sentezleri seven yönetmen buraya da bu havayı katmış. ‘Katil kim?’ sorusunun ışığında da bu konuda keyifli göndermelerle, zeki dokunuşlarla ilerliyor.
İDEOLOJİK AÇIDAN TARTIŞILACAKTIR
Bu noktadan Hegel’e, Klimt’e zıplayan entelektüel metinler de karşımıza çıkıyor. Ancak ‘suç’un kullanılışı daha çok katilin kim olduğu ve arkasında yatan kirliliğin uçuruma sürüklemesi gerçeği üzerinden canlanıyor. Dini eleştiri de bu katmanlarda beliriyor. Keskin’in karakteri her şeyi inceleme zekasına sahip gösterilirken, imam nikahı kıyılan kızı ile arkadaşına ‘imam nikahı yalan zaten’ deyip peygamberini bile yok sayabiliyor.
Aynı zamanda yukarıdan emir alma, cemaatin kontrolü altına girme konusunda gerçek bir ‘kötü adam’a dönüşmüyor. Aksine filmin aksi, egzantrik ana kahramanına denk geliyor. Bu da bir anlamda ‘liberal’ bir ideolojik bakışı beraberinde getiriyor. “New York’ta Beş Minare”den (2010) sonra bir kez daha kahramanlaştırılan bir dini karakter izliyoruz. Böyle olunca ister istemez günümüzün ‘dine tapan rejim’e göndermeleri yüzde yüz yerine ulaşmıyor. Bir ara yolla hallediliyor.
HOLLYWOOD İLE HONG KONG ARASINDA BİR KÖPRÜ
Ünlü, polisiyeden ziyade kara film geleneğine kaykılıyor. Bu konuda sevdiklerini canlandırıyor. ‘Sherlock Holmes’ ile ironik bir bağ da kuruyor. Fantastiğin ise yakınından bile geçmiyor. Bir tarafta Robert Siodmak’ın “The Killers”ın (1946) boksörlük-suç ilişkisini öne çıkarıp “Ucuz Roman”a (“Pulp Fiction”, 1994) miras bıraktıkları canlanıyor. Ama sanki esasen bir Hong Kong aksiyonunun içinde hissediyoruz kendimizi. Ya da en iyi ihtimalle Seijun Suzuki’nin Japonya’da sektörün fazlaca üretim yaptığı yıllarda çektiği, sıradan ama oturaklı bir samuray filmindeki işçiliği canlanıyor gözümüzün önünde.
Yavaş çekim tekniği kilise sahnesinde fazlasıyla John Woo’nun “Acımasız Katil”inin (“Dip Huet Seung Hung”, 1989) görkemli final sekansını akla getiriyor. Ünlü’nün Keskin’in ruh haline uygun bir estetikle ilerlerken, altı kesik yakın planları, zaman zaman yavaş çekimi, fluluğu dengeli bir şekilde bütüne yedirdiği net. Bunlara da açı ve lens konusundaki emek ekleniyor. “Sen Aydınlatırsın Geceyi”deki devrimci kurgu bakışı ise yok burada. Kapanış sekansı iyi kurgulanmış. Ama dramatik yapıyı ayakta tutmaktan ziyade ‘sürpriz yapacağım!’ çığlığı açısından bir yere gelebiliyor.
HER SAHNESİNDE GÜLECEKSİNİZ
Selman Bulut’un Musa Rami benzeri bir absürdlükle çıkageldiği, ‘dini taşlama’ damarlı polisiye/kara filmin önemli bir motifi, nesnesi haline geldiği net. Serkan Keskin’in de katkısıyla her sahnesinde güldürebilen, küfürlerden durumlara kadar keskin tespitler yapan bir eser canlanıyor. 1.85:1’de de renk işlemesinin doğruluğu çok abartmadan görüntü bindirmelerden flashback girişlerine kadar her konuda filmin yapısını işletiyor. Görüntü yönetmeni de vinç ve detay plan arasında işini yapıp, basitliği çiğliğe çevirmiyor.
“İtirazım Var”, Hollywood estetiği ile Uzakdoğu aksiyon sineması estetiği arasında kalmış bir tür filmi kıvamında. Bu arada duruşu ise kültürel açıdan din ve devlet işlerinin ayrılması gerektiği noktasındaki yorumlara bel bağlıyor. Eğlenceli anları zeki ve olgun hamlelerle sararken, her sahnede güldürmenin sözünü veriyor. Sanki Yavuz Turgul’un ‘insan’ı inceleyen geleneğine absürd bir mizah enjekte edilip oraya Japon Yeni Dalgası’nın uçarı yönetmeni Suzuki’nin tanımı eklemlenmiş izlenimi yaratılıyor. Kültürel bir formül filmi öyle ya da böyle canlanıyor.
FİLMİN NOTU: 6.3
Künye:
İtirazım Var
Yönetmen: Onur Ünlü
Oyuncular: Serkan Keskin, Öner Erkan, Hazal Kaya, Umut Kurt, Büşra Pekin, Sırrı Süreyya Önder
Süre: 119 dk.
Yapım yılı: 2014
KEREM AKÇA’NIN VİZYON FİLMLERİ İÇİN YILDIZ TABLOSU
300: Bir İmparatorluğun Yükselişi (300: Rise of an Empire): 5
Adalet İçin (Michael Kohlhaas): 5.4
Aile Sırları (August: Osage County): 4
Ammar: 4.5
Aşk (Her): 8.3
Aşk Oyunu: 3
Baskın 2 (The Raid 2: Berandal): 5.3
Bırakmak İstiyorum: 0.5
Bi Küçük Eylül Meselesi: 5.5
Binlerce Kez İyi Geceler (A Thousand Times Good Night): 4.3
Bizum Hoca: 1.5
Büyük Budapeşte Oteli (The Grand Budapest Hotel): 7.3
Büyüler Evi: Sihirbaz Kedi (The House of Magic): 6.3
Çocuk Büyüme Rehberi (No Se Aceptan Devoluciones / Instructions Not Included): 4
Eyyvah Eyvah 3: 2
Frankenstein: Ölümsüzlerin Savaşı (I, Frankenstein): 5.5
Gloria: 6.8
Gulyabani: 5.5
Güzel ve Çirkin (La Belle et La Bête): 4.7
Hayaletli Ev (The Haunter): 4.5
Hazine Avcıları (The Monuments Men): 4
Herkül: Efsane Başlıyor (The Legend of Hercules): 3.8
Joe: 6.2
Kan Kokusu (We Are What We Are): 5.8
Kapital (Le Capital / Capital): 5.8
Karlar Ülkesi (Frozen): 6.2
Kemerlerinizi Bağlayın (Allacciate le Cinture): 2.5
Kış Masalı (Winter’s Tale): 5.4
Kızım İçin: 3.5
Köksüz: 3.5
Lego Filmi (Lego Movie): 7.4
Mandela: Özgürlüğe Giden Uzun Yol (Mandela: Long Way to Freedom): 4.1
Mandıra Filozofu: 4.5
Mavi Dalga: 4.5
Mavi Ring: 1.7
Meddah: 2
Meydan (Al Midan / The Square): 5.5
Mr. Banks (Saving Mr. Banks): 5.5
Muhteşem Güzellik (La Grande Bellezza / The Great Beauty): 7.5
Non-Stop: 3.5
Nuh: Büyük Tufan (Noah): 6.5
Ömer (Omar): 4.8
Para Avcısı (The Wolf of Wall Street): 6.9
Peri Masalı: 0.8
Recep İvedik 4: 3.5
RoboCop: 4.9
Sadece Aşıklar Hayatta Kalır (Only Lovers Left Alive): 7.7
Sadece Sen: 4.9
Sınırsızlar Kulübü (Dallas Buyers Club): 4
Silsile: 3.5
Soğuk: 3.4
Son Kalan (Lone Survivor): 2.5
Sonsuz Aşk (Endless Love): 2.8
Sürgün İnek: 3.5
Şarkı Söyleyen Kadınlar: 5
Vampir Akademisi (Vampire Academy): 3.5
Yasak Aşk (Two Mothers): 5.8
Yves Saint Laurent: 2
Zaman Makinesi 1973: 2.5
Not: Yıldızlar, 10 üzerinden verilmektedir.
