'Pakistan ile Türkiye yıldız ülkeler olabilir'
Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği (IAEE) Başkanı, Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, Antalya’da düzenledikleri “38. Dünya Enerji Ekonomisi Konferansı”nda, Pakistan ile Türkiye’nin petrol ve doğalgaz ticaretinde olası rolüne vurgu yapıyor.
Kumbaroğlu, konferans sonrası yaptığımız görüşmede, ABD’nin kaya gazı devrimi ile yaygınlaşması beklenen LNG (sıvılaştırılmış gaz) ticareti, yeni kaynak ülkeler ile değişen küresel dengelerin tartışıldığına dikkat çekiyor.
Pakistan’ın kaya gazı ve petrol rezervleri açısından dünyadaki ilk 10 ülke arasında olduğunu söyleyen Kumbaroğlu, “Barış ortamının sağlanarak enerji rezervlerinin doğru değerlendirilmesi halinde, dünyanın en büyük 2’nci doğalgaz, 4’üncü petrol rezervlerine sahip ülkesi İran’ın doğusunda Pakistan, batısında Türkiye yıldız olabilir” diyor.
BÜ DE ENERJİ MERKEZİ KURDU
IAEE’nin bir uzantısı olarak 2005 yılında Türkiye’de Enerji Ekonomisi Derneği’ni kuran Prof. Dr. Kumbaroğlu, bu yıl Uluslararası Enerji Ajansı İcra Direktörlüğü’ne seçilen Fatih Birol örneğini de anımsatarak yönelttiğim, “Enerji arenasında Türklerin liderlik pozisyonlarına gelmeleri, ülkenin öneminin arttığını mı gösteriyor, yoksa sizlerin başarısını mı?” sorusunu, küresel çalışmalarından örnekler vererek, “Bizim” diye yanıtlıyor.
Şirketlerden ve kamudan bağış kabul etmemek üzere 1977 yılında Amerika merkezli olarak kurulan ve 4 bin 500 üyesi bulunan IAEE, bu yıl Roma’da “14. Avrupa Konferansı”nı düzenledi. 2016 yılında da Bakü’de “1. Avrasya Konferansı”nı düzenleyecek.
IAEE’nin Antalya’dan önce 2008 yılında İstanbul’da ilk kez “karbon salımını sıfırlayan konferans” düzenlediğini belirten Kumbaroğlu, “burada da atıkların bertarafı sertifikası” dağıtacaklarını ifade ediyor.
Antalya’daki konuklar; konaklama ve ulaşım masrafları hariç kişi başına 1200 dolar ödediler.
Sabancı Üniversitesi’nde Dr. Fatih Birol’un onursal başkanlığını üstlendiği, “İstanbul Uluslararası İklim ve Enerji Merkezi”nden sonra, BÜ’de de 27 öğretim üyesinin katılımıyla “Enerji Politikaları Araştırma ve Uygulama Merkezi” kuruldu. Merkezin başkanlığını üstlenen Kumbaroğlu, “İlk raporumuz Türk Akımı olacak” diyor.
Antalya’da özellikle Rusya’dan gelen katılımcıların olduğu oturumlarda “gerçekleşme kapasitesinin” sorgulandığı Türk Akımı projesi hakkındaki görüşleri de şöyle:
“Gazprom’un ekonomisi bu projeyi gerçekleştirecek güçte. Rusya’dan Karadeniz’i geçerek Trakya’ya gelecek boru hattının çıkış yeriyle ilgili etütler yapılıyor. Avrupa Birliği’nin çekince koyması nedeniyle, Türk Akımı’nın Avrupa’ya Yunanistan üzerinden ulaşması konusunda endişeler var. AB üyesi olmayan Doğu Avrupa ülkeleri ise boru hattına sıcak bakıyor.”
Boru hatlarının geleceği, LNG terminalleri yatırımı ve spot piyasanın gelişimiyle yakından ilgili. LNG terminal yatırımının 2 bin 500 kilometreden uzun erişimlerde ekonomik olabildiğini söyleyen Kumbaroğlu, Türk Akımı için iki kritik karara vurgu yapıyor:
Birincisi; fiyatlandırma petrole bağlı olmayacak. İkincisi ise, uzun vadeli kontratlar yerine esnek bir model getirilecek.
2040 yılında, gaz ticaretinde spot piyasanın payının (LNG) yüzde 29’dan 40’a çıkacağını da ekliyor.
Türk Akımı’nın Azerbaycan ile yürütülen TANAP ile birlikte Trakya’yı “hub” yapma potansiyeline değiniyor.
DOĞALGAZ FİYATI GERİLEYECEK
Avrupa’da LNG tüketiminin lokomotifinin kaya gazı olacağı varsayılıyor.
Dünyanın 42 ülkesinde bulunan toplam 345 milyar varil kaya petrolünü rezervinin 75 milyarının Rusya, 58 milyarının ABD, 32 milyarının Çin, 27 milyarının Arjantin, 26 milyarının da Libya’da bulunduğunu açıklayan Amerikan Enerji Bakanlığı’nın verilerine göre, Türkiye’nin kaya gazı rezervi 4.7 milyar varil olarak gösteriliyor.
Amerika’nın Avrupa’ya kaya gazı ihraç etmesiyle; Avrupa’daki toptan gaz fiyatlarının 2020 ile 2050 arasında yüzde 6 ile yüzde 14, elektrik fiyatlarının da yüzde 3 ile yüzde 8 arasında düşebileceği hesapları yapılıyor.
Kumbaroğlu, kaya gazı fiyatının geniş bir yelpazesi olacağını ve kontratların uzun vadeli mi, yoksa spot piyasada mı oluşacağının belirsizliğini koruduğunu vurguluyor.
Türkiye elektrik tüketiminde ise doğalgazın payını düşürürken, yerli kömür ve yenilenebilir kaynakların payını artırmayı hedefliyor.
