Kâbus gibi bir ilk hafta
Ancak kurgu bilim filmlerindeki totaliter yönetimlerde görülecek kararlar ve uygulamalarla Trump yönetimi göreve başladı. 7 Müslüman çoğunluklu ülkeden gelenlerin ülkeye girmeleri, 390 gün boyunca yasaklandı. ABD’de oturma izni olan 500 bin kadar Müslüman’ın eğer yurtdı- şındalarsa evlerine dönmelerinin mümkün olmayabileceği anlaşılıyor. Tüm ülkelerden yapılan mülteci müracaatları, 120 günlüğüne donduruldu. Amerikan havaalanları, yüzgeri döndürülen bu ülke vatandaşlarıyla dolu.
Bundan sonrasında da kotalar 50 bin kişiye ineceğinden, ABD’ye mülteci olarak gitmek pek çok dertli ülke yurttaşı açısından imkânsız hale gelecek. Bu ülkelerden, örneğin Irak’ın vatandaşlarının iltica etmek istemelerinin sebebinin ABD’nin bu ülkeyi işgal etmesiyle oluşan koşullarda aranması gereği ise elbette yönetimin umurunda değil. Daha da kötüsü, yönetim Müslüman ülkelerdeki dinsel azınlıkların müracaatlarına öncelik verilmesini isteyerek alınan önlemlerin İslam dünyasına yönelik olduğu görüşünü de güçlendirdi.
Demokratik alışkanlıkları, kuralları, kurumları pek umursamayan Trump döneminin başlangıç hamlelerinde, yönetimin güçlü kişisi Steve Bannon’ın damgası var. Bannon, zaten mayınlı bir tarlaya benzeyen medyayla ilişkileri iyice zehirleyecek sözler de söyledi. İfadeleri, otoriter rejimlerin tümünün fıtratında bulunan eleştiriye kapalılığın, bağımsız medyaya tahammülsüzlüğün güzel bir örneğiydi.
New York Times Gazetesi’ne verdiği mülakatta Bannon, “Medya utanmalı ve rezil olmalı ve ağzını kapatıp bir müddet kulaklarını açmalıdır” dedi. “Buradaki medya muhalefet partisidir. Ülkeyi anlamıyorlar. Donald Trump’ın neden Amerika Başkanı olduğunu anlamıyorlar.” Bu gelişmeler ışığında, tüm dünyaya basın özgürlüğü, medeni haklar, hukukun üstünlüğü hakkında ayar veren ABD’nin kendisi, demokratik kredibilitesi sorgulanacak bir ülke haline geliyordu. Bannon, Trump’ın kampanyasını yönetmeye gelmeden önce, beyaz milliyetçilerin, ırkçıların ve aşırı sağcıların kendilerine yer bulabildikleri Breitbart News adlı siteyi yönetiyordu. Ünlü ve etkili finans kuruluşu Goldman Sachs’ta da çalışmıştı.
2013 yılının kasım ayında bir tarihçi yazarla konuşurken kendisini Leninist olarak tanıtmıştı. “Lenin devleti yok etmek istedi. Bu benim de amacım. Her şeyi yıkmak ve bugünün seçkinlerini mahvetmek istiyorum” demişti. Bannon’un bu söyledikleri, Cumhuriyetçi parti içindeki radikal grubun uzun yıllardan beri amaçladığı bir işti aslında. Amerikan sağı, nefret ettiği refah devleti uygulamalarını devleti parasız bırakarak sona erdirmek için yıllardır mücadele ediyor. Trump’ın atamalarını, sağlık sigortasına saldırmasını, zenginlerin vergilerini düşürerek bütçe gelirlerini azaltacak olmasını bu bağlamda okumak gerekir.
İlk haftanın azgın diye değerlendirilebilecek hamleleri, daha yemin töreninden itibaren başlayan toplumsal muhalefet hareketlenmesini de güçlendirdi. Son dönemde müthiş prestij yitirmiş olan medya dahi hem kendine geldi hem de ifade özgürlüğü kapsamında toplumsal desteğini artırmaya başladı. Zeynep Tüfekçi’nin New York Times Gazetesi’ndeki önemli yazısında vurguladığı gibi, ne kadar kalabalık olurlarsa olsunlar mitingler, gösteriler kendi başlarına bir siyasi gösterge olamıyorlar. Bunların arkasının mutlaka örgütlü bir eylemcilikle gelmesi gerekiyor. Trump’ın radikalizmi, bu toplumsal hareketliliği diri tutabilir ve yeni siyasal koalisyonların şekillenmesini de sağlayabilir.
Bunların da ötesinde Amerikan bürokratik yapısında da gerek iç politikada gerekse dış politikada Trump’ın tercihlerine yönelik bir direniş kendisini gösterecek gibi. Bu dönemde Beyaz Saray’ın, kendi deyimleriyle, “alternatif gerçekleri” gerçek olguların yerine koymaya devam etmesi de bir noktadan sonra geri tepecektir. Ancak bu geri tepmenin fren vazifesi görmesi ancak toplumsal muhalefetin diri kalması, siyasi bir kanal bulması ve özellikle yargının ırkçı, dışlayıcı bir siyasi stratejiyi dizginleyebilmesiyle mümkündür.
