Avrupa Parlamentosu yeni online telif düzenlemesini onayladı: Devrim mi sansür mü?

Yeni yasayla birlikte teknoloji şirketleri, bazı içerikleri yayınlamak için müzisyenlerle, yazarlarla ve haber yayıncılarıyla lisans anlaşması yapmak zorunda kalacak. Ayrıca yayıncılar, teknoloji şirketlerini lisansız içeriklerin kaldırılması için zorlayabilecek. Önceki yasada, yayıncıların konuyla ilgili şikayetlerinin sonuca bağlanmasının ardından içerikler teknoloji platformlarından kaldırılıyordu.

Avrupa Parlamentosu'ndan bugün geçen yasan aslında son yılların en yoğun lobi kampanyalarından birinin ardından geldi.

Yeni düzenlemenin interneti değiştireceğini belirten dijital hak savunucuları ve teknoloji endüstrisinden temsilciler, yasanın bilgi paylaşımını kısıtlayacağını ve sansürle sonuçlanabileceğini savunurken, yeni düzenlemeyi destekleyen bunun Avrupa'daki yaratıcı endüstrileri korumak ve şirketleri paylaştıkları içerikler için ödeme yapmaya zorlamak konusunda atılmış önemli bir adım olduğunu savunuyorlar.

İlk kez Avrupa Komisyonu tarafından 2016 yılında sunulan ve 2021'den itibaren uygulanmaya başlanacak olan telif hakları yönergesi, Avrupa Birliği ülkeleri arasında da bölünmeye neden olmuştu.

İKİ TARTIŞMALI MADDE

Yasa tasarısının kabul edilen son halinde tartışma yaratan 13. madde de yer aldı. Maddeye göre Youtube ve benzer işlevdeki siteler kullanıcıların oluşturdukları içerikten Avrupa Birliği tarafından yasal olarak sorumlu tutulabilecek ve tüm platformlar yayınladıkları içeriklerin hak sahipleriyle lisans anlaşması yapmak zorunda olacak.

Hak savunucuları bu madde nedeniyle otomatik filtreleme sistemleri kurulabileceğini ve ciddi bir 'upload' kısıtlamasına tabi tutulabileceğini savunuyor.

GIF'ler ve 'caps' diye tabir edilen görseller ise telif hakkı kapsamında değerlendirilmeyecek. Ayrıca bulut depolama sistemleri, kar amacı gütmeyen online ansiklopediler, iletişim servisleri ve açık kaynak yazılım geliştirme platformlarına da muafiyet tanınacak.

Bir diğer tartışmalı madde olan 11. maddeye göre ise, arama motorları ve toplu haber gösteren siteler haber sitelerinden link kullanabilmek için ödeme yapmak zorunda olacak.

AVRUPA İKİYE BÖLÜNDÜ

Düzenleme ile ilgili Almanya'nın birçok kentinde binlerce genç tarafından protesto edilmişti. Maddeye tepki gösteren Wikipedia, bazı AB ülkelerinin dillerindeki edisyonunu bir günlüğünü karartmıştı.Yeni yasaya göre, Google News gibi birçok haber sitesinde içerik toplayarak yayınlayan sitelerin de yayıncılardan yeni lisans almasını gerektirecek. Daha önce İspanya'da benzer bir yasa uygulamaya sokulmuş ve Google ülkedeki Google News servisini kapatmıştı.

Google adına yapılan açıklamada yeni düzenlemenin yasal bir belirsizliğe neden olacağı ve Avrupa'nın yaratıcı ve dijital ekonomilerine darbe vuracağı savunulurken, "Detaylar önemlidir. Yeni yasayı uygulamak konusunda yasa yapıcılar, yayıncılar ve hak sahipleriyle çalışmayı dört gözle bekliyoruz" ifadeleri kullanıldı.

Dijital yayıncılar ve gazeteler ise Avrupa Parlamentosu'nda kabul edilen yasadan memnun. Geçtiğimiz hafta birkaç Avrupa gazetesinin parlamentoya yasayı desteklemesi yönünde yaptığı çağrılar ve Polonya gazetelerinin okuyucuda farkındalık yaratmak amacıyla siyah ön sayfalarla satış çıkmalarının ardından kabul edilen yasayla ilgili konuşan Avrupa Gazete Yayıncıları Birliği Başkanı Carlo Perreno, "Bu Avrupa ruhu ve kültürü için tarihi bir oylamaydı. İki yıldan uzun süren tartışma ve incelemelerin ardından, telif hakları reformu şeklinde gelen ve basın yayıncılı ile profesyonel gazetecilik için esas olan adalet kazandı" ifadelerini kullandı.

Telif haklarıyla ilgilenen muhafazakar Alman milletvekili Axel Voss ise tartışmalarla ilgili Youtube, Facebook ve Google'ı suçlayarak, bu şirketlerin kasıtlı bir şekilde yanlış bilgi yaydığını ve genç göstericileri kullandığını savundu. Voss, geçtiğimiz günlerde online tehditler almış ve kendisiyle ilgili olarak sahte bomba ihbarı yapılmıştı.

AVRUPA BİRLİĞİ'NİN TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİYLE SAVAŞI

Yeni yasanın ayrıca Silikon Vadisi şirketlerinin Avrupa'daki etkisinin kırılması için atılan önemli adımlardan biri olduğu belirtiliyor. Zira Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker'in sözcüsü tarafından da yapılan açıklamada da, düzenlemenin Brüksel'in 'dijital dünyanın kontrolünü geri alma çabalarının bir parçası' olduğunu söyledi.

Öte yandan yeni telif hakları yasası, birçoğu ABD menşeili teknoloji şirketlerine Avrupa Birliği'nin vurduğu ilk darbe değil.

Avrupa Komisyonu, son 15 yılda önemli bir kısmı tekelleşme kanunuyla ilgili konulardan kaynaklanmak üzere tam 12.6 milyar euro ceza kesti. Bu cezaların 8 milyar eurosu sadece Google'a kesilmişti. 2018'de 4.3 milyar euro cezaya çarptırılan Google, geçtiğimiz günlerde de Avrupa Birliği tarafından 1.5 milyar euroluk cezaya çarptırılmıştı.