‘Ayran kabardı’ kaygısı Batılı küçük ortakla giderilir!

SEÇKİN ÜREY /GAZETE HABERTÜRK

Türkiye’nin enerji sektöründe uluslararası çapta yetiştirdiği sayılı uzmanlardan olan Mehmet Öğütçü, Türkiye’nin ‘enerji oyununu’ kaba saba oynadığını ve ‘kurbağaları ürkütmekte’ üstüne olmadığını söyledi. Öğütçü, Türkiye’nin enerji şampiyonu olarak nitelenecek enerji kaynaklarını arama, çıkarma, işleme ve dağıtımını yapan dikey yapalanmaya sahip Petrobras, Petronas veya Statoil ayarında bir şirkete ihtiyaç duyduğu söylemine katıldığını ifade etti.

Öğütçü, “Hele hele işin içine yüzde 5 yüzde 10 gibi İngiliz, Amerikalı, Fransız veya İtalyan ortaklar katarsan o zaman ‘Bu Türklerin ayranı kabardı, buraları götürüyorlar kaygısı olmaz. Çünkü hep ev sahibi ülkelerde ve yabancıoyuncularda bu korku vardı” diye konuştu.

Dışa bağımlılığın yüksek oranı nedeniye enerjinin Türkiye için ticari değil stratejik bir meta olduğunu hatırlatan Öğütçü, “Yumuşak karnımız ama bu itibarla çelişki var. Ulusalenerji şampiyonu yaratalım diyoruz. Devlet hızlı liberalizasyona izin vermesin diyoruz. Ama devletin her şeye müdahil olduğu piyasada hantal yapı oluşuyor. İkisinin ortası bulunmalı.Hassas denge çok önemli. Aynı zamanda özel sektör hassasiyetiyle çalışacak THY gibi bir yapı olmalı” şeklinde konuştu.

‘GEREKİRSE ÇİNLİ OLSUN’

BOTAŞ ve TPAO’nun yeniden yapılanarak, birlikte enerji şampiyonu bir şirkete dönüştürülmesi gerektiğini anlatan Öğütçü, “Petrobas, Petronas, Statoil, ENI gibi örnekler duruyor. Devletin altın hisseye sahip olacağı ama borsaya açık bir yapı olmalı” dedi. Türkiye’de teknoloji olmadığı için kurulacak yapının yabancı ortaklıklar kurmasının şart olduğunu anlatan Öğütçü, “Shell, BP mi vermiş teknolojiyiönemli değil. Etkin ve uluslararası rekabetçi olabilen, arpalığa dönüşmeyen bir yapı olmalı. Çok profesyonel olmalı ve gerekirse Rus, Kazak, İranlı, Çinli kullanmalı. CEO, CFO yabancı da olabilir ama senin kontrolünde olsun” sözleriyle görüşünü bildirdi.

‘GENEL MÜDÜR 5 YERDEN İZİN ALMAK ZORUNDA'

TPAO’nun mevcut haliyle vahim bir durumda olduğunu ve enerji şampiyonu olarak dünyaya satılamayacağını söyleyen Öğütçü, şunları söyledi: “TPAO genel müdürü yurtdışında birkonferansa gitmek için 5 ayrı izin almak zorunda. Bu işlerde uçağa atladığın gibi gitmek gerek. Bizim şirketlerin uluslararası olmasının önünü açmak gerek. TPAO uzunyıllar derin denizlerde petrol aradı. Varil başına maliyeti 40 dolardan aşağı olmayacaktı ve bulamadık. 3 milyar dolar heba edildi. 5 bin kişi çalışıyor 40bin varil petrol üretiyor. 5 bin kişi çalışıp, dünyanın en güzel binalarından birinde oturup ondan sonra 40 bin varil petrol ürettiğinde bu Afrika’da küçük birşirketin yaptığı iş oluyor.”

‘SADECE TALEBİ SATINCA YÜKSEK GETİRİ İSTENİYOR’

Enerji sektöründeki bütün yerli firmaları toplasan Malezya’daki Petronas etmeyeceğini söyleyen Öğütçü, şöyle konuştu: “Yabancı sermayeye ve emeklilik fonlarıyla devlet varlık fonlarına ihtiyaç var. Bunların da yatırım için kıstasları belli. Şeffaflık, hesap verilebilirlik, öngörülebilir hukuki altyapı, siyasi istikrar... En iyi satış noktamız talep artışı. Hızla şehirleşen ve motorize olan bir nüfus olunca kimsenin talep artışından şüphesi yok. Yatırımcı, bu yüzden siyasi istikrar ve öngörülebilirlik sorunlarına rağmen eyvallah diyor. Ancak yüksek risk yüksek getiri demektir. Ben gelip Türkiye’ye para yatıracaksam karşılığında ne alacağımı bilmem lazım. Bu konularda belirginlik sunulması lazım. Son dönemde oyunun kuralları oyun devam ederken değiştirildi. Yabancı yatırımcı buna gelemez. 10 yıllık süre verip, 5 yılda kural değiştirirsen hesaplar altüst olur.”

‘Petrol harici yatırımcı jeopolitik riski kaldırmaz’

Öğütçü, Türkiye’de artan çatışma ortamıyla ilgili soru üzerine enerji sektörüne segmentler açısından bakıldığında petrolcülerin ‘krizlere şerbetli’ olduğunu kaydetti. Öğütçü, “Ancak yenilenebilir, elektrik üretim, nükleer ve doğalgaz yatırımcısı aynı riskleri almaz” dedi.

Doğalgazın LNG’ye rağmen halen bölgesel bir kaynak kabul edildiğini söyleyen Öğütçü, “Transit geçiş var. Doğalgaz jeopolitik riskleri kaldırmaz. Güney gaz koridoru 7 ülkeyi geçiyor. Bir tanesinde belirsizlik projeyi öldürür. Şahdeniz’den Adriyatik’e gidiyor. Ufacık bir hata, Gürcistan’da 10 santimini kes bitti. Bu projeler en zayıf halkası kadar güçlü. Yatırımcılar kılı kırk yarar. Yatırımcı, devletlerin ne dediğine bakar ama sonuçta kararı parayı elinde tutan veriyor. Sen binlerce sayfa edebiyat parçalayıp hedeflerini anlatırsın ama sonuçta kararı ulusalararası şirketler ve bankacılar verecek” diye konuştu. Öğütçü, Türkiye’nin boru hattı projelerinin güvenliğine dair soruların sorulmaya başlandığını söyledi.