Tatil yüzde 20 ucuzlayacak!

Meltem ERSOY/HT EKONOMİ

Turizme destek paketi sektörde olumlu karşılansa da tedirginliği bitirmeye yetmedi. Bu hafta Türk turiste hizmet veren ve incoming yapan 2 büyük oyuncuyla konuştuk. Thomas Cook ile yılda 1.5 milyon yabancı getiren Diana Travel’ın yönetim kurulu başkanı Burak Tonbul, “Avrupalı rotayı İspanya ve Portekiz’e çevirdi. Hâlâ kararsız yüzde 40 var, umudumuz onları ikna etmek” diyor. Tonbul, “Geçen yıla göre Avrupalı Türkiye tatilini yüzde 20 ucuza yapacak” derken, Anı Tur Yönetim Kurulu Başkanı Veli Çilsal da aynı oranın yerli turist için de geçerli olacağını söylüyor. Çilsal’a göre, “Yabancının yerini Türk turist dolduramaz, çünkü yerli turistin payı yüzde 13’lerde, bunu 2 katına çıkarsak dahi kayıp kapanmaz.” Çilsal, “Türkiye’de tatil yapın” çağrılarının yurtdışına çıkacak Türklerin sayısını düşürmeyeceği tahmininde bulunuyor.

Turizm, Rus ve Avrupalı turist kaybını ne kadar telafi edebilecek? Bu yaz bittiğinde nasıl bir tablo ortaya çıkacak?

Burak Tonbul: Turizmin sıkıntısı Rusya’daki devalüasyondan ötürü geçen seneden başlamıştı. Böyle bir sezondan devirle alacaklarını tahsil edemeyen turizmciler, üstüne şimdi ekonomik bir afetle karşı karşıya. Bu durumu hafife almanın, mucizeler beklemenin mantığı yok. Turizmde afet yılı ilan edilmeli. Türkiye’ye 4 milyonun üzerinde Rus turist geliyordu, Antalya’ya gelen turistlerin yüzde 25’ini Ruslar oluşturuyordu. Bu pazarı biz sıfır olarak sayıyoruz gelecek yaz için. Bir de Ruslar en yüksek fiyatların ödendiği yüksek sezonda geliyor, yani turist sayısında yüzde 25, ama gelirde yüzde 40’ı oluşturuyorlar. Bunun yerini doldurmak için atıl yataklar ciddi stres içinde, arz çok olunca fiyat düşüyor. Şu an herkes tüketiciye en iyi şartları oluşturup boş yatakları doldurmaya çalışıyor, hatta zararına satış yapılıyor.

Thomas Cook işbirliğiyle 1.5 milyon Avrupalı getiriyorsunuz, güvenlik kaygısıyla bu yaza ilişkin rezervasyonların ne kadarı iptal oldu?

B.T.: Avrupa ile olan kriz bambaşka. Bizim getirdiğimiz 1.5 milyon kişinin yüzde 60’ı Alman ve İngiliz. Kalanı da diğer Avrupalılar. Almanya, Angela Merkel ve operatörler bize fazlasıyla arka çıkıyor. Ama demek ki ikna edici olmuyor. Direk tüketiciyi ikna etmemiz lazım. Şu an maalesef herkes önceliğini İspanya ve Portekiz’e çevirdi. Yine de umut veren şu: Tüketicilerin hepsi daha kararını vermedi. Geçen sene bugün 100 kişi kararını vermişse bu yıl 60 kişi vermiş, hâlâ 40 kişi kararını vermemiş. Bunları ikna etmemiz lazım.

Fiyatla mı?

B.T.: Geçen yaza göre Avrupalı bu yaz yüzde 15-20 ucuza tatil yapacak gibi duruyor. Ama fiyat rekabeti uzun vadeli strateji olamaz, bu silahın bir süre sonra mermisi biter.

'YATAK FAZLASININ STRESİNİ, ZARARINI EN İYİ ŞİMDİ GÖRÜYORUZ'

Turizmde destek paketi yeterli mi? Neler eklenmeli?

B.T.: Ne ben ne de büyüklerim sektöre daha önce böyle bir yaklaşım gösterildiğini, destek vermek için hükümet nezdinde toplu adımlar açıklandığını görmedik, bu çok pozitif bir adım. Herkes bu sektörün değerli bir sektör olduğunun farkında. Açıklanan paket söz konusu yarayı sarmak için bana göre yeterli değil yine de. Bana göre bu yaranın en önemli kısmı istihdam üzerine etkileri. Eğer bugüne kadar kazanmamızı sağlayan insan gücünü bu sektörden kaybedersek kolay kolay toparlayamayız. Bu nedenle itihdam odaklı teşviklerin arkasını getirmemiz lazım. Söylenene göre yapısal değişiklikler de ikinci etapta hazırlanacak, çok itinayla çalışılması gerek bu konuda. Bir de fazlasıyla yatak kapasitesi var. Bakın Antalya’da turist düşüşü yüzde 6, oysa yeni yatırımlar dikkate alındığında yüzde 10 büyüme gerekiyordu. Demek ki yüzde 16 kayıp var. Bunu bu yıl daha da çok yaşayacağız. Yani yatak fazlasının stresini, zararını şu an çok iyi görüyoruz.

'YERLİ TURİSTİ 2'YE KATLASAK BİLE YETMEZ'

Destek paketi size göre yeterli mi?

Veli Çilsal: Biz turizmcilerin yanında olduklarını gösterdiler, sektör olarak kendimizi iyi hissettik. Buna ek olarak daha önce böyle bir destek paketi açıklanmadı, olumlu buluyorum. Çok ciddi bir paket, devamı da gelecek. Tabii ki daha çok şey yapılabilirdi ama hiç yoktan iyidir diye bakmak lazım. Türkiye’de kötü bir güvenlik algısı var, bunun mutlaka algı yönetimiyle düzeltilmesi lazım. Kendi ülkenizde yaşarken Diyarbakır’a, Urfa’ya gidemiyorsunuz, bir Fransız’ın, Alman’ın gelmesi mümkün değil. Bu algı çok sıkıntılı, bunu düzeltmedikten sonra istediğiniz kadar reklam yapın sonuç alamazsınız. Sultanahmet’te patlayan o bomba kalpte patlayan bir kalp krizi gibi, bütün algıyı değiştirdi.

Yerli turist yabancı kaybını telafi eder mi?

V.Ç.: Bu sene yerli turist daha hareketli olacak, bunu yapılan erken rezervasyonlarda görebiliyoruz. Geçen yıla göre yüzde 30 daha fazla erken rezervasyon yaptık.

Neden talep var?

V.Ç.: Fiyat. Şu anda fiyatlar çok dipte. Yatak arzı ise fazla. Dışarıdan talep olmayınca, incoming yapanların talebi düşünce, bu arz içeriye sunuldu. Geçen yaza göre yüzde 20 daha ucuz tatil fiyatları. Halbuki yüzde 10 artması lazımdı, çünkü döviz, asgari ücret, maliyet arttı, ama fiyatlar artmadığı gibi geriledi. Bu düşüşle birlikte talep arttı.

Yerli turist turizmin yarasına ne kadar merhem olur?

V.Ç.: Kendimizi paralasak, “Tüm Türkiye tatile çıksın” diye kampanyalar yapsak, fiyatları ne kadar düşürsek, yetmez. Çünkü Türkiye’de yerli turizmin payı yüzde 13, biz bunu 2 katına çıkarsak yüzde 26 yapar. Ki 2 katına çıkarmak da öyle ağızdan çıktığı gibi kolay değil, imkânsıza yakın. Ama olsa bile açık kapanmaz.

Bu yara tek yıllık mı, 2-3 yıllık mı?

V.Ç.: Çok zor kazanımlar elde edilmişti. Bunları 2016’da kaybettik, yerine koymak için zaman gerek, 2017’de olamaz. 2018’de toparlayabilir. Normalde pazarlamakta hiç zorlanılmayan bir ülkeyiz, güvenlik algısını atlatabilirsek kolay toparlarız.

'TATİLE YURTDIŞINA GİTMEYİN ÇAĞRISI ÇOK KARŞILIK BULMADI'

Yerli turiste “Yurtdışına gitmeyin, Türkiye’de tatil yapın” çağrısı yapılıyor, tüketici nezdinde bu çağrı karşılık buluyor mu?

V.Ç.: Yurtdışı turlarına ilgi sürüyor. Yani kafasında İtalya’ya, İspanya’ya gitme planı olan adamın önünde isteseniz de duramazsınız. Bizim tahminimize göre bu yıl yurtdışına giden Türk sayısı geçen yılla aynı rakamlarda olacak. Paket turla giden turist sayısı 1 milyona yakın, yine öyle olur. İptal nerede olabilir? Belki kurumsal, şirket gezileriyle ilgili satın almalarda yurtdışı yerine yurtiçi tercih edilebilir. Yani bireylerde değil, kurumlarda belki olur. Ama onların sayısı da az zaten.

'ÇORAP SÖKÜĞÜ GİBİ'

Aynı zamanda otelleriniz de var, çok otelin el değiştirdiği, kapandığı haberleri geliyor, siz ne gözlemliyorsunuz?

V.Ç.: Bir noktada yırtılma olmaya görsün çorap söküğü gibi arkası gelir. Ciddi sıkıntı yaşayanlar oldu, el değiştirenler, iflas edenler, kredisini ödeyemeyenler var. İflas erteleme isteyenler var. Oteller daha çok etkilendi bu sıkıntıdan. n Ege Bölgesi muaf mı? V.Ç.: Ege Bölgesi biraz daha muaf. Antalya gibi değil. İç pazarda çok sıcak değil diye Ege tercih edilebiliyor.