Ekonomik büyüme nedir?

Ekonomik büyüme, normalde iktisatçılar arasında konuşulan bir kavram olması gerekirken bugün gündelik hayatımızda her vatandaşın sıklıkla duyduğu bir son dakika haberi haline geldi.

Peki nedir bu ekonomik büyüme? Bunu iktisadi kavramlarla açıklamanın sokaktaki vatandaşa bir faydası olmadığını düşünecek olursak, vatandaşın anlayacağı dille ekonomik büyüme nedir bunu açıklama gerekiyor.

Özetle ekonomik büyüme şudur: Çalıştığınız fabrikanın veya şirketin bir ülke olduğunu varsayın. Diyelim ki fabrikada sadece sofralık yağ, tuz, şeker üretiyorsunuz. Bir yılda ürettiğiniz tüm yağların, tüm tuzların ve tüm şekerlerin, satış fiyatlarıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan rakama ekonomi dilinde GSYİH deniyor. Biz buna ciro diyelim.

Geçen yıl ürettiğiniz yağ, tuz ve şekerden elde ettiğiniz ciroya göre bu yıl daha fazla ciro elde ederseniz, bu yıl ekonomik olarak ülkeniz büyümüş demektir. Eğer daha az ciro elde ederseniz bu durumda ekonominiz küçülmüş demektir.

Örnek vermek gerekirse. Geçen yıl ülkenizde 1000 litre yağ, 1500 kilo tuz ve 2000 kilo şeker ürettiniz. Litresi 8 liradan 1000 litre yağdan 8000 TL, 1.5 kilosu 3 liradan tuzdan 3000 TL, kilosu 4 liradan 2000 kg şekerle 8000 TL ciro elde ettiniz. Geçen yılki ciro toplamınız 19 bin TL.

Bu yıl 2000 litre yağ, 2000 kilo tuz, 2100 kilo şeker ürettiniz diyelim. Litresi 8.5 liradan 17 bin TL yağdan, kilosu 2.5 liradan 5000 TL tuzdan, kilosu 4.5 liradan 9450 TL şekerden olmak üzere bu yıl toplam 31 bin 450 TL ciro elde ettiniz. Sizin ülke 1 yılda yüzde 65 büyümüş demektir.

Fakat bir sorun var. Dikkat ederseniz ürettiğiniz yağ, tuz ve şeker miktarı artarken diğer yandan bu yıl ürettiğiniz ürünlerin satış fiyatı da artmış durumda. Bu nedenle biraz önce yaptığımız hesaplamada ortaya çıkan büyüme oranı yani yüzde 65, gerçek bir büyümeyi göstermez. Ekonomi dilinde buna nominal büyüme denir. Gerçek büyüme ise reel büyümedir. Gerçek büyüme oranını hesaplamak için yapmamız gereken yağ, tuz ve şeker fiyatlarının son 1 yıldaki artışını dikkate almamak demektir. Bunu nasıl yapacağız. Çok basit. Geçen yılın fiyatlarını kullanarak.

O zaman gerçek büyümeyi görebilmek için hesaplamayı bir daha yapalım. Geçen yılın litre yağ fiyatı olan 8 lirayla bu yılki yağ üretim miktarı olan 2000 litreyi çarpalım. Çıkan rakam 16 bin TL. Geçen yılın 1.5 kilogram tuz fiyatı olan 3 lirayla bu yılki tuz üretim miktarını çarpalım. Çıkan rakam 4000 TL. Geçen yılın 1 kilogram şeker fiyatı olan 4 TL ile bu yılki şeker üretim miktarı olan 2100 kiloyu çarpalım. Şekerden elde ettiğimiz ciro da 8400 TL. Bu durumda geçen yılın fiyatlarıyla bu yılki ciromuzun toplamı 28 bin 400 TL.

Bu durumda geçen yıla göre gerçek büyüme oranı yüzde 49.

Şimdi de gelelim kişi başına düşen GSYİH nedir sorusuna. Aynı örnekten gidiyoruz. Geçen yıl ülkenizde toplam 19 bin TL GSYİH (yani ciro) üretildi. Ve ülkenizde yaşayan kişi sayısı geçen yıl 10 kişiydi. Bu durumda Kişi Başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'nız 19000 TL'nin 10'a bölünmesiyle çıkan 1900 TL'dir.

Bu yıl nominal olarak üretilen GSYİH 31 bin 450 TL. Ülkenizde 2 bebek doğdu, yaşlı bir kişi ise öldü diyelim. Bu durumda nüfusunuz 11 kişi oldu. Kişi Başına Düşen Gayrisafi Yurtiçi Hasıla bu yıl 2859 TL oldu demektir. Fakat biraz önce de bahsettiğimiz sorun burada da var. Bu rakam gençek değil nominal bir rakam. Çünkü hesaplama yaptığımız bu yılki Gayrisafi Yurtiçi Hasıla rakamı bu yılın zamlı fiyatlarıyla.

Eğer gerçek Kişi Başına GSYİH rakamına ulaşmak istiyorsak bu durumda 28 bin 400 TL'yi 11'e böleceğiz. Bu hesaplamayla elde ettiğimiz Reel (Gerçek) Kişi Başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla rakamı 2582 TL.

Şimdi de kişi başına GSYİH'da geçen yıla göre artışa bakalım. Geçen yılki Kişi Başına GSYİH 1900 TL. Bu yıl ise iki rakam var. Biri nominal biri reel yani gerçek. Nominal Kişi Başına GSYİH 2859 TL. Reel (Gerçek) Gayrisafi Yurtiçi Hasıla 2582 TL. Öyleyse Kişi Başına GSYİH nominal bazda yüzde 50, reel (gerçek) bazda ise yüzde 36 artmış demektir.

Sizin ülkeniz ile komşunuz ülkelerin kıyaslamasını yapmak isterseniz bunu hem reel GSYİH ile hem de kişi başına reel GSYİH ile yapabilirsiniz.

TÜRKİYE SON 20 YILDA NASIL BÜYÜDÜ?