Güvenli Bölgenin şifresi: M4

Murat GÜRGEN / HT GAZETE

Türkiye’nin “güvenli bölge” talebine ilişkin ilk kez yer ismi telaffuz eden Başbakan Davutoğlu Lazkiye, İdlib, Halep, Cerablus, Ayn el Arab (Kobani) ve Haseke isimlerini sıralayarak Suriye sınırları içinde “M4 Karayolu”nu sınır olarak alan geniş bir coğrafyayı işaret etti. Ankara’nın birinci tercihi güvenli bölgenin Türkiye-Suriye sınır boyunda kesintisiz oluşturulması. İkinci seçenek ise güvenli “cep”ler.

TÜRKİYE’nin Suriye’de oluşturulmasını önerdiği güvenli bölgenin; ülkenin kuzeyinde Türkiye sınırına paralel olarak doğu-batı aksında ilerleyen M4 Karayolu hattı olduğu öğrenildi. Böylece, hem güvenli bölgenin geniş karayolu ile bölünmüş bir sınıra sahip olması, hem de bölgede yaşayan Türkmen, Arap ve Kürtlerin ayrım gözetilmeksizin koruma altına alınması hedefleniyor. Başbakan Ahmet Davutoğlu El Cezire Televizyonu’na verdiği mülakatta güvenli bölge için Lazkiye, İdlib, Halep, Cerablus, Ayn el Arab (Kobani) ve Haseke’yi telaffuz etti. Bu kentler de Suriye M4 Karayolu’nun kuzeyinde ve doğu-batı ekseninde geniş bir coğrafyaya işaret ediyor. Ankara’nın birinci tercihi, güvenli bölgenin Türkiye-Suriye sınırı boyunca kesintisiz bir hat olarak ilerlemesi... 720 kilometrelik M4 karayolu, Halep’te 70 kilometre derinliğe kadar inerken, Kamışlı bölgesinde Türkiye sınırına 7 kilometreye kadar yaklaşıyor. Karayolunun güvenli bölge sınırı kabul edilmesi halinde, Süleyman Şah Türbesi Saygı Karakolu da koruma altına alınmış olacak.

2. SEÇENEK CEP

“Sınır boyu güvenli hat” önerisi, maliyetli ve karada çok sayıda koalisyon askerine ihtiyaç duyulacak olması nedeniyle ABD ve Batı koalisyonunda bugüne kadar olumlu yanıt bulmadı. Ankara’nın ikinci seçeneği ise “cep” şeklinde güvenli bölgeler. Cep seçeneği devreye girerse, batıda Lazkiye- İdlib-Halep ile Türkiye sınırında birinci cep, Cerablus ile Ayn el Arab arasında Fırat Nehri kıyısındaki Süleyman Şah Türbesi’ni de içine alan ikinci cep ve Haseke-Kamışlı bölgesinde üçüncü cep gündeme gelecek.

STRATEJİK ÖNEM

El Cezire’ye açıklamasında “Ayn el Arab (Kobani), sadece Suriye için değil Türkiye için de özel bir stratejik öneme sahip” diyen Davutoğlu “Tabii ki Ayn el Arab’ın IŞİD’in eline düşmesini istemeyiz. Ama bunun için herkes elini taşın altına koymalı” şeklinde devam etti. Davutoğlu güvenli bölge ve IŞİD sonrası Suriye rejiminin sivilleri bombalama ihtimaline karşı da uçuşa yasak bölge istediklerinin altını çizdi. Kobani’de yaşananlara herkesin üzüldüğünü vurgulayan Davutoğlu “Ama bugünlerde dahi kimse Suriye rejim uçaklarının Halep’i bombaladığından bahsetmiyor. Türkiye’nin stratejik çıkarı yeni bir Suriye kurulmasındandır. Yoksa bugün IŞİD’in tasfiye edilmesi yarın başka bir örgütün ya da rejimin IŞİD’in yerini doldurması sonucunu doğurur” dedi.

BM BELİRLEMELİ

Güvenli bölgeyi BM’nin belirlemesinin en doğrusu olduğunu belirten Davutoğlu, “Uluslararası meşruiyeti güçlü olur. Ama BM bu konuda karar alamıyorsa ki biz 3.5 yıldır bekliyoruz, o zaman uluslararası koalisyon bu konuda kararlar alıp havadan koruma sağlayabilir. Bunun örneği de Irak’ta 90’lı yıllarda yaşandı” diye konuştu.

FARKLI GRUPLARIN ELİNDE

DAVUTOĞLU’nun “güvenli bölge” için saydığı kentler, farklı grupların hâkimiyeti altında. Lazkiye merkezi Esad rejiminin, kuzeydoğusundaki İdlib-Halep bölgesinin büyük bölümü Özgür Suriye Ordusu gibi “ılımlı muhalif” grupların kontrolü altında. Cerablus-Ayn el Arab bölgesinde IŞİD ile PYD çatışması var. Aynel Arab ile Haseke arası IŞİD’in hâkimiyeti altında. Üçüncü cep için düşünülen Haseke’nin kuzeyi ise PYD’nin kontrolünde...

IŞİD İRTİBATI KESTİ

SURIYE’yi doğudan batıya doğru kesen M4 Karayolu’nun, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin Akdeniz’e ulaşma hedefindede önem taşıdığı değerlendiriliyor. M4 Suriye’den çıktıktan sonra Musul, Erbil ve Kerkük’e kadar uzanarak Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin sınırını çiziyor. Esad rejimine karşı ayaklanmanın başladığı ilk dönemde, PYD güçleri M4 Karayolu’nun kuzeyinde hâkimiyet kurarak “Rojava” (Batı Kürdistan) hedefini uygulamak istemişti. Ancak daha sonra IŞİD, ara bölgelere girerek üç Kürt kantonu arasındaki irtibatı kesti.