‘Hayata Dönüş’te 157 askere 735’er yıl hapis istendi

Serdar KULAKSIZ / HT GAZETE

F tipi cezaevlerinin açılmasını protesto için başlatılan ölüm oruçlarına son vermek için 19 Aralık 2000’de yapılan “Hayata Dönüş Operasyonu”nda Bayrampaşa Cezaevi’nde 12 kişinin ölümü, 29 kişinin ağır yaralanmasıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 2010 yılında başlattığı 2. soruşturma olaydan 15 yıl sonra tamamlandı.

‘TUFAN’ PLANI

Savcılık; operasyonda görev alan 157 jandarma görevlisi hakkında, kendilerine verilen görevin yapılması sırasında görev sınırlarını aşarak aşırı güç kullandıkları gerekçesiyle “olası kasıtla insan öldürmek ve kasten öldürmeye teşebbüs” suçlarından 501 yıldan 735 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı. İddianame İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi.

'Hayata Dönüş'ün mağduru anlatıyor

İstanbul Cumhuriyet Savcısı Hüseyin Kaya’nın hazırladığı iddianamede, 92 ihbarcı ve 72 müşteki vekilinin başvurusu üzerine Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden yargılamada ortaya çıkan Bayrampaşa Cezaevi’ne yönelik “Tufan” adlı operasyon planının incelendiği anlatıldı.

TÜPLER ‘ALEV MAKİNESİ’ OLDU

19 Aralık 2000 günü saat 05.00’te başlayan ve 14 saat süren operasyonda açlık grevi ve ölüm orucundaki tutuklu ve hükümlülerin direnişle karşılaşılmadan sevklerinin yapıldığı, teslim olmayacaklarını bildiren TİKKO, DHKP-C ve MLKP’li tutuklu ve hükümlülerin ise uzun ve kısa namlulu silahlarla ateş ettikleri, alev makinesi haline getirdikleri mutfak tüplerini kullanarak yangın çıkardıkları anlatılan iddianamede mahkûmların megafonla uyarıldığı belirtildi.

‘AŞIRI GÜÇ KULLANILDI’

İddianamede çatı ve duvarlar delinip barikatlı kapılar kırılarak müdahale edilen olayda Aşur Korkmaz’ın kendisini yakıp görevlilere saldırdığı ve öldüğü, kadın tutuklu hükümlülerin kaldığı koğuşun yatak ve eşyalarının yakıldığı, kapı içeriden kilitli olduğu için koğuşta 5 kadın mahkûmun yanarak öldüğü anlatıldı.

İddianamede savcı, operasyonda görev alan birliklere mensup jandarma görevlilerinin görev sınırlarını aşarak aşırı güç ve silah kullanmak suretiyle 12 kişinin ateşli silah mermileri ve yangınlarda yaralanıp ölümlerine, 29 kişinin yaralanmasına sebep olduklarını ifade etti.

‘ÖLDÜRMEYE TEŞEBBÜS’

Savcı ölü ve yaralı sayısının fazlalığı, yaralıların yaralarının ağırlığı, olayın oluş şekli itibarıyla yaralılara yönelik eylemlerin öldürmeye teşebbüs niteliğinde değerlendirildiğini belirtti. İddianamede, şüphelilerin atılı suçu işledikleri yolunda şikâyetçilerin iddia ve anlatımları, keşif, olay yeri inceleme, ölü muayene ve otopsi tutanakları, ekspertiz raporları, bilirkişi mütalaası ve raporları gibi deliller bulunduğu belirtildi.

İLK DAVADA 39 KİŞİ YARGILANIYOR

“Hayata Dönüş Operasyonu” ile ilgili ilk dava, olaydan 10 yıl sonra 2010 yılında yine Bayrampaşa Cezaevi’ndeki operasyonla ilgili olarak açılmıştı. Eyüp Cumhuriyet Savcılığı’nın 37 er ve 2 astsubay hakkında hazırladığı iddianame, Bakırköy Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi ve yargılama başladı.

Dava sürecinde gizli kalan bazı belgeler de ortaya çıktı. O dönem Bayrampaşa Cezaevi Jandarma Bölük Komutanı olan Zeki Bingöl, ifadesinde, operasyonun tamamen İstanbul Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Engin Hoş’un yazılı verdiği “Tufan Harekât Emri”ne göre gerçekleştirildiğini söylemiş ve operasyonun planlamasının yer aldığı “Tufan Harekât Planı” adlı belge ortaya çıkmıştı. Mağdur avukatları, “Tufan” belgesinin ortaya çıkmasının ardından, 2012 yılında hayatını kaybeden Hoş, İstanbul İl Jandarma Alay Komutanı İbrahim Tüysüz, dönemin Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanı Yarbay Yusuf Burhan Ergin’in de aralarında bulunduğu askerler hakkında suç duyurusunda bulunmuştu.

30 MAHKÛM, 2 ASKER HAYATINI KAYBETMİŞTİ

Cezaevlerindeki siyasi mahkûmlar, Adalet Bakanlığı’nın emriyle 2000 yılında kurulmaya başlanan F tipi cezaevlerinin “hücre ve tecrit anlamına geldiği” gerekçesiyle ölüm oruçlarına başladı. Aydınların da içinde bulunduğu komisyonlar, ölüm oruçlarının bitirilmesi için cezaevlerinde görüşmeler yaptı ancak bir sonuç alınamadı.

Tarih 19 Aralık 2000’i gösterdiğinde 20 cezaevinde jandarma tarafından “Hayata Dönüş” olarak adlandırılan eşzamanlı operasyon düzenlendi. Operasyonlar sırasında 12’si Bayrampaşa Cezaevi’nde, 7’si Ümraniye Cezaevi’nde olmak üzere toplam 30 mahkûm yaşamını yitirdi. Yüzlerce mahkûmun ağır şekilde yaralandığı olaylar sırasında 2 asker de hayatını kaybetti.