Otizm hastası Merve İrican'ın ücretsiz yolcu kartı iptal edildi
2 yıllık engelli raporu dolan Merve İrican, İETT otobüsüne alınmadı çünkü raporu bitince engelli ulaşım kartı da iptal edildi
Merve gibi Türkiye’nin dört bir yanında verilen haklarını kullanamayan ve zaten zor olan yaşamı iyice zorlaşan milyonlarca otizmli birey var. 30 yaşındaki Merve İrican da onlardan sadece biri. Bu yaşına dek annesi Dilek İrican Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okulların yollarını arşınlasa da Merve bir türlü eğitime dahil olamadı. Hiçbir okul onu kabul etmedi.
Yetmezmiş gibi bir süre önce 2 yıllık engelli raporu dolan Merve İETT otobüsüne alınmadı çünkü raporu bitince engelli ulaşım kartı da iptal edildi. Ayrıca birçokları gibi rehabilitasyonu da yarım kaldı. Çünkü rehabilitasyon merkezi de yeni bir rapor istedi.
3 NİSAN’A KADAR RAPOR YOK
“Zaten yeterince zor olan hayatımızı biraz daha zorlaştırmak için iki yılda bir aynı kâbusu yaşatıyorlar. Otizmin iki yılda bitmeyeceğini bilmiyorlar mı?” diye isyan eden yüzde 90 engelli olan Merve’nin annesi Dilek İrican, “Rapor almak için randevu da bir kriz. Zaten 3 Nisan’a kadar da randevuları dondurmuşlar. Çocukların en zor günü oluyor rapor günü.
Çünkü 7 doktora birden ayrı ayrı görünüyor, kontrol ediliyor çocuk. Böyle gergin anlar otizmli çocukların atak tepkilerini tetikliyor, stres oluyorlar. Çünkü süreç çok uzuyor burada. Onlar onay verirse verecekleri belgeler haftada bir toplanan kurula götürülüyor. O kurul için de tarih veriyorlar. O kuruldan geçerse bir 10 gün daha bekletiyorlar.
Annesi o anları sosyal medya hesabından üzüntüsünü dile getirerek paylaştı. Yani bu süreçte engelli birey rutin yaşamda sağlıklı muamelesi görüyor, zaten faydalanamadığı hakları varken ulaşım, rehabilitasyon gibi haklarından da mahrum ediliyor. 2 yıllık raporlar bizim canımızı yakıyor. 30 yıldır yaşadığımız bu otizmin 2 yılda iyileşmeyeceğini bilmiyorlar mı?” diyerek otizmli bireylerin rapor süreleri konusunda iyileştirme yapılmasını, aynı sorunları artık yaşamak istemediklerini söylüyor. Merve İrican, Eyüp Devlet Hastanesi önünde rapor için saatlerce bekledi.
‘TIP FAKÜLTELERİ EĞİTİM VERMİYOR’
Tıp fakültelerinde otizm eğitimi olmadığını söyleyen Kınacı, “Bu konu çocuk psikiyatrisine bırakılmış. Mental hastalık fikri var hâlâ. Ama çevresel genetik faktörler de otizmi tetikler. Çağ değişti, bilgi değişti, sistem eski bilgiye dayalı ilerliyor. Herkes hâlâ balık yiyin diyor ama bu bilgi 30 yıl önce doğruydu.
Denizler kirlenmeden önce geçerliydi. Nasıl deniz kirlenince balıklar da kirden etkileniyor ve eskisi gibi olmuyor, bu durum da böyle” diyor. Şimdi Merve gibi milyonlarca otizmli birey ve ailesi rapor nedeniyle yaşadıkları mağduriyetin giderilmesi ve rapor konusunda yetkililerin iyileştirici çözümler sunmasını bekliyor.
‘İYİLEŞTİRME YAPILMALI’
Dr. Kınacı: “Yıllar önce ayağı kesilmiş bir hasta ile karşılaştım. Devlet ‘engellidir’ raporu vermiş, emekli etmiş ama ayağı yeniden çıkacakmış muamelesiyle rapor yeniletmeye çağırılıyor. O süreçte maaşı kesiliyor. Yani sistem güvensizlik üzerine kurulu. Burada devlete “denetleme yapma” demiyoruz, iyileştirme yapın diyoruz.”
‘ENGELLİLERİN HAKLARI DONDURULMAMALI’
Uluslararası DAN protokolünün (Defeat Autism Now! - Otizmi Şimdi Yen!) Türkiye’deki ilk hekimi olan ve oğlunun da hastalığı nedeniyle 10 yıldır otizm ile ilgili çalışan Dr. Cem Kınacı’ya konuyu danıştık. Engelli raporları ve raporun yeniden alınana dek engelli haklarından yararlanabilme hususunda Dr. Kınacı şunları söyledi: “ Otizm kişiye özel bir problemdir.
Herkeste aynı sürede iyileşmez. Tedavi süresiyle ilgili net bir şey söylenemez. Ama bu raporlar devletin prosedürüdür. Böyle bir uygulama yapması, 2 yılda bir sizi çağırıp rapor yenilemek istemesi bir standardı sağlama amacıyla yapılır.
Ama bu süreçte engelli bireyin engelli haklarından mahrum kalmaması için devlet elinden geleni de yapmalı. Habere konu olan çocuğumuzdaki gibi raporu bitince hakları da dondurulmamalı.”
‘AKSİ İSPATLANMALI’
Engelli raporlarının mağdur etmemesi için çözüme yönelik açıklamada da bulunan Cem Kınacı, mağduriyetin engellenebilmesi için hastaların da talepleri olan önerileri şöyle anlattı: “Devlet yine denetlemesini yapsın, su istimalleri önlesin. Ama bunu yaparken raporu biten birinin haklarını yeni rapor alana dek dondurmak yerine geçerli kılsın. Bunu iki türlü yapabilir.
Birincisi raporun bitimine bir ay kala çağırıp kontrollerini yapar, prosedürleri uygular ve kişinin engel durumunun devam ettiğini onaylayıp bir ay sonra haklarını dondurmamış olur, raporu devam eder. Çünkü emekli edilen kişi de raporunu alana kadar maaşını alamıyor. Nasıl geçinecek o süre boyunca? İkincisi bu rapor hastanın değil devletin memurlarının beyanıdır.
Devletin diğer bir kurumu bireyin engelinin bittiği ispatlanıncaya dek otizmli bireye verdiği hakları devam ettirmeli. Mesela ulaşım hakkı elinden alınmamalı. Çünkü raporu bitse de ‘Engeli ortadan kalkmıştır’ raporu alana dek hâlâ engellidir o birey ve haklarından mahrum edilemez.”
OTİZM NEDİR?
Dr. Cem Kınacı otizmi şöyle anlatıyor: Otizm; genetik altyapısı olan, çeşitli enfeksiyonlar, zehirli kimyasallar, beynin oksijensiz kalması ve gıdalardaki protein ve peptitlerin sindirim sistemindeki geçirgenliğin artması vasıtasıyla sinir sistemi ve bağışıklık sistemini etkileyen ve sonuç olarak da yaygın gelişimsel bozukluğa yol açan klinik bir tablo.
Otizmin başta gelen nedenleri arasında da ağır metaller, antibiyotikler ve diğer kimyasal zehirleyici etkisi olan maddeler, enfeksiyonlar, doğum öncesi, sırası veya sonrasında oksijensiz kalma ve beyin kan akımında azalma geliyor.
Otizmin tedavisi her zaman mümkün olmasa da otizmli bireyin çok daha iyi bir konuma getirilebilmesi doğru uygulamalar yapıldığında yüksek bir olasılıktır.
Nagihan ALAN / GAZETE HABERTÜRK
