60 liralık vantilatör yüzünden 13 ölüm

İlyas Akengin-Yusuf Kılıç-Hasan Atmaca-İHT

42 derece sıcaklıkta vantilatörün hangi tarafı serinleteceği konusunda kavgaya tutuşan tutuklular, “Kim kimi öldürürse” diyerek koğuş kapısının önüne yığdıkları yatakları ateşe verdi...

Şanlıurfa E Tipi Kapalı Cezaevi’nde 3’ü hükümlü, 13 tutuklunun ölümüne neden olan yangının “vantilatör kavgası” yüzünden çıktığı öne sürüldü. 450 kişilik kapasitesi olan Eyyübiye Mahallesi’ndeki cezaevinde 1057 tutuklunun kalması, cezaevinde sık sık kavgalara neden oluyordu.

İddialara göre hırsızlık, yaralama ve gasp suçlarından tutuklu ve hükümlü 18 kişinin kaldığı C-15 koğuşunda tutuklular, bir süredir yatak ve fiyatları 60 liradan başlayan vantilatörün hangi tarafı serinleteceği konusunda anlaşmazlık yaşıyordu.

‘KİM KİMİ ÖLDÜRÜRSE’

İki gruba ayrılan ve daha önce de kavga ettikleri belirtilen tutuklu ve hükümlüler, önceki gece saat 22.20 sıralarında yine vantilatör yüzünden kavgaya tutuştu. “Kim kimi öldürürse” diye bağıran tutuklu ve hükümlüler, iki katlı koğuşun mutfak ve tuvaletinin bulunduğu alt katındaki kapının önüne yatak ve yorganları koyup ateşe verdi, üst kata çıkan merdivenlerin önüne de ranzalarla barikat kurdu.

MÜDAHALE YETMEDİ

Koğuşta tam bir can pazarı yaşanırken, duman kokusunu alan nöbetçi infaz koruma memuru, koğuşun kapısını anahtarla açmaya çalıştı, ancak arka tarafta yatakların yandığını fark etti. Hemen diğer görevlilere haber verildi, yangın söndürme tüpü ve hortumla alevlere müdahale edildi. Buradaki alevler kontrol altına alınınca koğuşa girmeyi başaran görevliler, tuvalet bölümüne saklanan 5 tutukluyu kurtarmayı başardı. Bu kişilerin, duman geçirmeyen PVC kapılar sayesinde kurtulduğu belirtildi.

FECİ ŞEKİLDE CAN VERDİLER

Ancak görevliler, ranzalarla kurulan barikat nedeniyle üst kata hemen çıkamadı. C-15 koğuşunun üst katında bulunan hükümlüler Fuat Yıldız (30), Sinan Özalp (22), Suphi Köksal (30) ile tutuklular Yunus Eşkili (27), Mehmet Emin Gerçek (24), Hüseyin Kıskanç (19), Mehmet Satış (18), Şükrü Üldez (21), İbrahim Halil Kaya (27), Mustafa Kemal Kılıç (22), Taner Şimşek (19), İmam Bakır Tek (21) ve Mehmet Arslantay (34) feci şekilde can verdi. Yangına müdahale eden 3 infaz koruma memurunun vücudunda da yanık oluştu. Cezaevi müdürünün de aralarında bulunduğu 9 personel ise dumandan zehirlenerek hastanede tedavi gördü.

AİLELER CEZAEVİNE AKIN ETTİ

Yangın haberini alan çok sayıda tutuklu ve hükümlü yakını, cezaevi önüne akın ederek yakınlarıyla ilgili bilgi almak istedi. Cezaevi önünde güvenlik önlemi alan polisle, tutuklu ve hükümlü yakınları arasında zaman zaman gerginlik yaşandı. Polis, taşkınlık yapan bazı mahkûm yakınlarına zor kullanmak zorunda kaldı, bazı kişiler gözaltına alındı. Cezaevi kapısını yumruklayarak içeri girmek isteyen tutuklu ve hükümlü yakınlarını Vali Celalettin Güvenç, açıklama yaparak sakinleştirdi. Güvenç “Olayla ilgili gereken mutlaka yapılacaktır. Zaten soruşturmayı başlattık. Hiç kimsenin kafasında tek bir soru işareti kalmasın. Olayı tüm yönleri ile aydınlatacağız. Kimin ihmali varsa cezasını çekecektir” dedi.

AİLELER YAKINLARIYLA KONUŞTU

Şanlıurfa E Tipi Kapalı ve Yarı Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan tutuklu ve hükümlüler, önceki gece yaşanan olayın ardından Adalet Bakanlığı’nın izniyle aileleriyle açık görüşe başladı. Eyyübiye Mahallesi’ndeki cezaevi önünde toplanan vatandaşlar yakınlarıyla görüşmek için kayıt yaptırdı. Bu sırada yoğunluk oluşması üzerine polis ekipleri megafonlarla sık sık uyarıda bulundu. Nüfus cüzdanları toplanıp sıraya konulan tutuklu ve hükümlü ailelerinin cezaevine girişlerine izin verildi. Açık görüş 15 gün sürecek. Uzaktaki tutuklu ve hükümlü yakınları ise telefonla yakınlarıyla konuştu.

ŞANLIURFA BAROSU: DAHA ÖNCE UYARMIŞTIK

13 KİŞİNİN yaşamını yitirdiği Şanlıurfa Cezaevi’nde 257 kişilik kapasitesine karşın 1057 mahkûmun tutulduğu belirtildi. Nisan ayında bir rapor hazırlayarak Adalet Bakanlığı’nı uyardıklarını söyleyen Şanlıurfa Barosu Başkanı İrfan Güven, cezaevinin durumunu şöyle anlattı: I Şanlıurfa E Tipi Cezaevi aslında 257-300 kişi kapasiteli bir cezaevi olarak kurulmuştu. Ancak cezaevi uzun süredir fazla kapasiteyle çalışıyordu. Yangının çıktığı gün cezaevindeki mahkûm sayısı 1057’ye ulaşmıştı. Yoğunluk nedeniyle Adalet Bakanlığı tarafından cezaevine 50 ranza gönderildi. Ancak bu ranzalar sorunu çözmedi. Konferans salonu gibi alanlar dahi koğuşa çevrildi. I Cezaevinde 8-10 kişilik koğuşlarda 20-30 kişi kalıyor. Koğuşlarda yerlere yatak sererek mahkûmlar uyuyor. Koğuşlarda tuvaletlerin önlerine dahi yatak serilirken, mahkûmlar vardiyalı uyuyor. I Koğuşlarda 1 tuvalet bulunuyor, su günde 4 kez 1’er saat veriliyor. Her mahkûma sadece 2 dakika ihtiyaç süresi düşüyor.

‘HAYVAN BİLE YAŞAMAZ’

Şanlıurfa Barosu Cezaevi İzleme Komisyonu nisan ayında hazırladığı raporda hava sıcaklıklarına değinerek, şöyle demişti: “Şanlıurfa’da gölgede 43-45 dereceleri bulan hava sıcaklığı cezaevinde kapalı ortamda 10 kişi yerine 30 kişinin oluşturduğu ısıyla ve klima kullanımının da yasak olması nedeniyle odalarda bunaltıcı bir ortam yaratıyor.” Şanlıurfa Barosu Başkanı İrfan Güven ise dün yaptığı yazılı açıklamada, “Bu cezaevinde Şanlıurfa sıcağında hayvan bile yaşamaz” dedi. Şanlıurfa Barosu: Daha önce uyarmıştık 4 katı fazla insan var. (Sibel Hürtaş)

‘Oğlum 3 gün sonra tahliye olacaktı’

Cezaevi faciasında ölen 13 kişiden geriye acı hikâyeler kaldı. Ölenlerden iki kız çocuk babası Mehmet Arslantay’ın (34) babası İhsan Arslantay, oğluyla en son geçen hafta görüştüğünü, durumunun iyi olduğunu ve sıcaklardan şikâyetçi olduğunu anlattı. Baba Arslantay, “Oğlum 2.5 aydır içeride. 3 günü kalmıştı tahliyesine. Oğlum yerine cezaevinden cansız bedeni çıktı” dedi.

26 HAZİRAN’DA DURUŞMASI VARDI

Yangında yaşamını yitirenlerden Şükrü Üldez (21) ise 11 çocuklu bir ailenin oğluydu. Bekâr olan Üldez’in 26 Haziran’da duruşması olduğunu belirten ağabeyi Muhammet Üldez, “2 ay önce cezaevine girdi. İlk duruşmasına çıkacaktı ve büyük ihtimalle serbest bırakılacaktı” dedi.

ASKERDEN YENİ GELMİŞTİ

Yangında ölen ve bekâr olan Mustafa Kemal Kılıç (22) ise, 1 ay önce askerden gelmişti. Amcasının oğlu Mehmet Emin Kılıç, “Askerden geldikten birkaç gün sonra cezaevine girdi. Suçu olduğuna inanmıyoruz. Zaten askerden yeni geldi, kendini toplamaya çalışırken içeri alındı” diye konuştu.

HASTANEYE GÖTÜRÜRKEN KELEPÇE TAKTILAR

Cezaevinde çıkan yangında dumandan etkilenen 3 tutuklu Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tedavi altına alındı. Hastaneye götürülürken elleri kelepçelenerek ayakları sedyeye bağlanan tutuklulardan 39 yaşındaki Mustafa Demir dün taburcu edildi. Tedavisi süren diğer 2 kişinin ise sağlık durumunun iyi olduğu kaydedildi. Hastaneye götürürken kelepçe taktılar.

CENAZELER BUGÜN TESLİM EDİLECEK

HAYATINI kaybeden 13 kişinin Gaziantep Adli Tıp Kurumu’ndaki otopsi işlemi tamamlandı ancak cesetlerde karışıklık yaşanmaması için cesetlerden ve yakınlarından alınan örnekler DNA testi için İstanbul’a gönderildi. Sonuçların bugün Gaziantep’e geleceği ve cesetlerin ailelerine teslim edileceği açıklandı.

YANGINLA İLGİLİ ORTAYA ATILAN İDDİALAR

Tutuklu ve hükümlüler kapılara vurarak yardım istemelerine rağmen gardiyanlar müdahale etmeyip jandarmayı bekledi.

TADİLAT NEDENİYLE 12 KİŞİLİK KOĞUŞTA 18 KİŞİ KALIYORDU

Adalet Bakanı Sadullah Ergin ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 13 kişinin yaşamını yitirdiği Şanlıurfa E Tipi Kapalı Cezaevi’nde incelemelerde bulundu. Yaklaşık iki saat süren incelemenin ardından açıklama yapan Bakan Ergin, şunları söyledi:

‘BARİKAT ENGEL OLDU’

Dün gece duman kokusunun gelmesi üzerine derhal C-15 koğuşuna gidilerek kapısı açılmıştır. Ancak koğuşun kapısı önüne barikat konularak yataklar ateşe verilmiş. Hayatını kaybedenler adli suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlardır. İlk etapta alev kontrol edildikten sonra alt katta bulunan 5 hükümlü ve tutuklu sağ olarak kurtarılmıştır. Ama üst katın çıkışına ranzalarla bariyer yapılmış, ondan dolayı da üst kata ulaşılamıyor. Bu konu kontrollerin ve müfettişlerin çalışmasından, savcılığın da tahkikatından sonra daha da netleştirilecektir. Olayla ilgili soruşturma devam ediyor ayrıca bakanlığımızca idari tahkikat başlatılmıştır.

KAPASİTE AŞILMIŞ

Cezaevinin bir bölümünde tadilat çalışması olduğundan mahkûmların bir bölümü diğer koğuşlara dağıtıldı. Bu dağıtımdan dolayı bazı koğuşlarda sayı arttı. Normal kapasitesi 12 kişi, ancak tadilattan dolayı sayı 18’e çıktı. Gardiyanların olaya geç müdahale ettiği yönündeki iddialar ciddi şekilde araştırılacak. O konuda kimin ne sorumluluğu varsa gereken yapılacak.

‘URFA DOLU, İZMİR BOŞ’

(Sıcaklara karşı koğuşların fiziki yapısının yetersiz olduğu iddialarının sorulması üzerine) Urfa şartlarına göre çalışmalarımızı geliştireceğiz. Cezaevlerinde vantilatör uygulaması var. Ancak bunların yeterli olmadığı görülüyor. Bunlarla ilgili çalışmalarımız sürüyor. Urfa’da iki tane F tipi cezaevi inşa ediyoruz, bunu yakında bitireceğiz.

İzmir’deki ceza infaz kurumunda açık var, boş yerimiz var. Ama Urfa’da fazla var. Bunların dengelenmesi konusunda birtakım nakiller gündeme geldiğinde aileler, ‘Dışarı gönderiyorsunuz, nasıl görüşeceğiz?’ diye serzeniş içine giriyorlar. Mümkün olduğu kadar nakilleri isteğe bağlı yapmaya çalıyoruz. Ama zorunlu hallerde de bu nakilleri yapıyoruz.

10 TEMMUZ’A KADAR

Urfa E Tipi Ceza İnfaz Kurumu’muzda özel bir durum da şudur; bu ceza infaz kurumumuzun artırılmış kapasitesi 600 kişidir. Ama ceza infaz kurumumuzun bir bölümünde tadilat var. Bu tadilat nedeniyle tadilat yapılan bölümdeki tutuklu ve hükümlüler diğer bölüme alınmıştır. Müteahhidin sözleşmeye göre 10 Temmuz’da yeri teslim etmesi gerekiyor. 10 Temmuz’a kadar sıkışıklık var. Bu tarihten itibaren kısmen bir rahatlık olacaktır.”

'BÜTÜN CEZAEVLERİ ŞANLIURFA GİBİ'

TBMM İnsan Hakları Komisyonu tarafından oluşturulan cezaevi alt komisyonu üyesi CHP Milletvekili Malik Ecder Özdemir, inceleme yaptıkları tüm cezaevlerinde kapasite üzerinde tutuklu ve hükümlü kaldığını belirtti. Son olarak Mardin Cezaevi’ne gittiklerini bildiren Özdemir, şunları söyledi: “20 kişilik koğuşta 62 kişi kalıyor. Aynı koğuşta tek bir tuvalet var. Düşünün tuvaletin önünde kuyruk oluyorlar. Günde iki defa su geliyor, zehirlenme oluyor. Sıcaklar başladı bir de. Havalandırma yok. İnsani koşulların hiçbirisi yok. Adeta sürü gibi dolduruluyor insanlar. En son patlama, isyan noktasına geliyorlar. Mardin Cezaevi’nde, 400 kişilik cezaevinde 1000 kişi kalıyor. Ranzaları üç kat yapıyorlar. Korkarım insanlar artık kendini yakarak yangın çıkararak ancak bu kötü tabloyu topluma duyurmaya çalışıyorlar.” (Saliha ÇOLAK/ANKARA)

'İNSANLIK DIŞI KOŞULLARDA YAŞIYORLAR'

CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, 13 kişinin öldüğü Şanlıurfa Cezaevi’nde incelemelerde bulundu. Beraberinde bir grup partiliyle cezaevine giden Tanrıkulu, yaklaşık 2 saat içeride kaldı. Tanrıkulu, Başsavcı, Emniyet Müdürü, cezaevi yetkilileri, tutuklu olan BDP Milletvekili İbrahim Ayhan ve yangından yaralı kurtulan tutuklulardan Vedat Taştan ile görüştü. Cezaevi çıkışında gazetecilere açıklama yapan Sezgin Tanrıkulu, “Defalarca başvuru yapılmasına rağmen hiçbir gelişme olmamış ve maalesef edindiğim rakamlara göre 257 kişilik cezaevinde 1057 tutuklu ve hükümlü barınıyor” dedi. Cezaevinin kamera sistemi ve yangın alarmının bulunmadığını da aktaran Tanrıkulu, olası yangınların duman kokusuyla tespit edildiğini kaydetti. Tanrıkulu, “Burada tutuklu insanlar olumsuz şartlarda insani olmayan koşullarda yaşamlarını yitirdi. Henüz haklarında karar verilmemiş insanlar burada insanlık dışı koşullarda yaşıyor” diye konuştu.

CEZAEVİ MÜDÜRÜ BİR BAŞKA YERE TAYİN OLDU

13 kişinin öldüğü Şanlıurfa E Tipi Kapalı ve Açık Cezaevi Müdürü Akif Bakkal, başka bir ile tayin oldu. Görevden alındığı iddia edilen Cezaevi Müdürü Akif Bakkal'ın, daha önceden kendisinin de talebi doğrultusunda yaz dönemi kararnamesi ile tayin edildiği ve yeni görev yerine gitmek için Şanlıurfa'da ilişiğinin kesildiği bildirildi.

Adalet Bakanlığı yetkilileri de, Şanlıurfa Cezaevi Müdürü Akif Bakkal'ın kararname ile Şanlıurfa'daki görevinin sona erdiğini söylerken, yeni görev yerine ilişkin bilgi vermedi.

CENAZELER AİLELERİNE TESLİM EDİLİYOR

Bu arada hayatını kaybeden 13 kişiden 10'unun cenazesi, otopsinin ardından ailelerine teslim edildi.

Gaziantep Otopsi Merkezi'ne getirilen 13 kişiden alınan DNA örnekleri, İstanbul Adli Tıp Kurumu'na gönderildi. Çalışmayı tamamlayan Gaziantep Otopsi Merkezi yetkilileri, cenazelerin karışmasını önlemek için ailelerden de destek aldı.

Aileler, yakınlarına ait olduğunu tespit ettikleri cenazeleri imza karşılığı teslim aldı. 10 kişinin cenazesinin ailesine teslim edildiği ve şu ana kadar yakınları otopsi merkezine gelmeyen Yunus Eşkili, Mehmet Arslantay ve İmam Bakır Tek'in cenazesinin de daha sonra teslim edileceği belirtildi.

Gaziantep Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Peker de işlemlerin tamamlanmasının ardından cenaze sahipleriyle görüştü. Ailelere başsağlığı dileyen Peker, cenazelerin DNA yoluyla kimlik tespitinin yapıldığını, devletin bu konuda seferber olduğunu söyledi.