ÖYM'lerin kapatılması mevcut davaları nasıl etkiler?

"Kaldıracağız, kaldırmayacağız, 3'üncü ve 4'üncü yargı paketinde yok" sözleri arasında bir süredir tartışılmakta olan Özel Yetkili Mahkemelerle ilgili düzenlemede sona gelindi.

TBMM'de 3. Yargı Paketi'ne ilişkin tasarı üzerindeki görüşmeler devam ederken, Özel Yetkili Mahkemelerin kapatılmasını öngören AK Parti'nin verdiği önerge Meclis Genel Kurulu'nda kabul edildi. Bu değişiklikle Özel Yetkili Mahkemeler, yerini Bölgesel Ağır Ceza Mahkemeleri'ne bırakacak.

İŞTE TBMM GENEL KURULU'NDA KABUL EDİLEN 3. YARGI PAKETİNİN 3. BÖLÜMÜNDEKİ MADDELER:

MEVCUT DAVALARIN SEYRİNİ NASIL ETKİLER?

Özel Yetkili Mahkemeler'in kaldırılmasının, kamuoyunun yakından takip ettiği Balyoz ve Ergenekon gibi davaların seyrini nasıl etkileyeceği ise kamuoyunda en çok merak edilen konu. Hükümetin, düzenlemeye mevcut davalarla ilgili geçici madde eklemesi ve Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ'ın "Şu an devam eden davalar devam edecek, yeni soruşturmalar ise yeni usule göre yapılacak. Kaldıracağımız usulle ilgili hükümler, devam eden mahkemeler için de geçerli olacak" sözleri de tartışmaları sona erdirmeye yetmedi.

Kamuoyunun bir süre daha tartışacağı aşikar olan "Özel Yetkili Mahkemeler'le ilgili düzenleme, mevcut davaları nasıl etkiler?" sorusunu hukukçulara sorduk. İşte yanıtları:

"YASA ÇIKMADAN ÖNCE SORUŞTURULAN BİR ASKERLE, YASADAN SONRA SORUŞTURULAN ASKER ARASINDA NEDEN FARK OLSUN?"

ESKİ DGM SAVCISI METE GÖKTÜRK:

Devam eden davalar yönünden bir deşiklik olmayacağı söyleniyor. Benim tereddüt ettiğim nokta şu; bu suçtan tutuklu olan pekçok kişinin haklarındaki soruşturma izne bağlı olmaksızın açıldı. Bir general hakkında soruşturma için artık komutanın izni gerekecek. Ya da müsteşar hakkında bir soruşturma açılacaksa ayrı bir prosedür uygulanması gerekecek. Problem orada çıkacak diye düşünüyorum Şu anda tutuklu olan pek çok insan "Bizim hakkımızda prosedür yerine getirilmedi" diyerek salıverilmelerini talep edecek. Hatırlarsanız MİT Yasası çıkartıldığında haklarında soruşturma olan ve tutuklu olan MİT mensuplarının soruşturmaları durduruldu.

Burada da mutlaka sanıklar hakkında böyle bir uygulama yapılacaktır. Düşünün ki; yasa çıkmadan önce tutuklanan bir general ile yasa çıktıktan sonra tutuklanan bir general arasında neden fark olsun? Ben zaten altyapısı hazırlanmadan Özel Yetkili Mahkemeler'in kaldırılmasına karşıydım.

"GEÇİCİ MADDE OLMASAYDI DAVALAR DÜŞERDİ"

PROF. DR. VAHİT BIÇAK - CEZA HUKUKÇUSU:

Eğer geçici madde eklenmediyse, mevcut davalarda yargılanan, tutuklu bulunan askerler için de izin alınması gerekir. Geçici hüküm yoksa usül kanunları derhal yürürlüğe girer ve dolyısıyla bunlarla ilgili izin alınmadığı için dava durur. İzin alınma süreci başlatılır, izin alınırsa devam eder; alınamazsa dava düşer. Bu değişiklik Anayasa

Mahkemesi'ne de götürülebilir ama o süreç uzun bir süreç. Anayasa Mahkemesi'nin yapısı da zaten ortada. Bu mahkeme artık hükümetin tersine karar verecek yapıda değil. Oraya da

fazla bel bağlamamak lazım.

"ÖYM'LER KALDIRILMADI, SADECE ADINI DEĞİŞTİRDİLER. DAVALAR AYNEN DEVAM EDER"

ASKERİ YARGITAY ONURSAL ÜYESİ ALİ FAHİR KAYACAN:

Özel Yetkili Mahkemeler kaldırılmadı. Adını değiştirdiler, başka bir şekilde devam ettiriyorlar. Görülen davalar aynı mahkemede devam edecek, etkilenmeyecek. Çünkü geçici madde koymuş. Davalar değil, soruşturmalar etkilenecek. Soruşturma aşamasında olan sanıklar etkilenir. Mesela 28 Şubat soruşturması yeni kurulan mahkemeye gidecek. Yeni hükümde 3 tane istisna var ama. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Askeri Mahkemeler'in görevleri saklıdır diyor. Ama bunu yargılama için diyor. CMK 250'ye benzer şekilde alınan hüküm ise sadece savcılık soruşturmasıyla ilgili... Yargılama aşaması ayrı. Soruşturmayı savcı yapar ama yargılama aşaması ilgili mahkemede, yani; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay veya Askeri Mahkeme'de olur. 250'de uygulamalarda yanlışlık oluyordu.

Yeni düzenlemede biraz daha açık hale geldi ama yine uygulamada sorunlar çıkabilir. Hep uygulamada sorun çıkıyor zaten. İlker Başbuğ olayı böyle oldu mesela.

"KAPATILAN MAHKEME YARGILAMA YAPAMAZ"

PROF. DR. KÖKSAL BAYRAKTAR - CEZA HUKUKÇUSU:

Ceza yargılaması hukukundaki kurallar derhal uygulanır. Eğer bir mahkemenin görev ve yetkisinde kısıtlamalar yapılıyorsa, ya da mahkeme artık tarihe karışır, kapatılırsa bunun bakmakta olduğu davalara devam etmesi, ceza yargılaması hukukunun ilkesine aykırıdır. Bu ilke şudur; yargılama hukuku kuralı derhal uygulanır. Türkiye'de 1971 12 Mart'ından ve 1982 12 Eylül'ünden sonra bir süre devam eden ve sonra kapatılan Sıkıyönetim Mahkemeleri'nin bakmakta olduğu davalar sivil mahkemelere verilmiştir. Bir mahkemenin hem kapatılıp hem de davaya bakar durumda bırakılması yanlıştır. Hele bunun yanısıra terör mahkemesi diye bir şey yaratmak yanlış bir harekettir. Bir ülkede yargı birliği varsa, mahkemeler bütün davalara bakmaya yetkili ve görevlidir. Konuya göre ayrı ayrı mahkemelerin kurulması ve bunların uzmanlaşmaış mahkemeler olarak nitelenmesi, yargının birliğini ihlal anlamı taşır.

"MEVCUT DAVALAR AYNI ŞEKİLDE DEVAM EDEMEZ"

EMEKLİ ASKERİ HAKİM ÜMİT KARDAŞ:

Özel Yetkili Mahkemeler görülmekte olan davalara bakmaya devam edecek deniliyor. Bu, Sıkıyönetim Mahkemeleri'nden normal mahkemelere geçerken de uygulandı. Mevcut davalar Sıkıyönetim Mahkemeleri'nde devam ediyordu. Usül kuralında bir deşiklik var. Usülde yapılan değişiklikler, herkes için anında yürürlüğe girer.

Dolayısıyla mevcut davaların aynı şekilde devam etmesini doğru bulmuyorum. Bir değişiklik yapıldıysa tüm davaları kapsamalı. Aslında usül kurallarında pek bir değişiklik de yok. Tutukluluk süresi mesela iki katı şeklinde, aynı korunuyor. Sanıkların lehine olabilecek bir düzenleme zaten görünmüyor. İnfazla, dosya incelemesiyle ilgili eksiklikler de giderilmedi, çünkü TMK'da da değişiklik olmadı. Biz 'mış' gibi yapmayı çok seviyoruz. DGM'leri de kaldırmış gibi yaptık ama 250 ve 251'i aynen koruduk. Şimdi de Bölge Ağır Ceza Mahkemeleri'ni getirmekle yine 'mış' gibi yapıyoruz sanki.