Scarlett Johansson mu Roger Waters mı haklı?

Ümran AVCI/AHT

Reklamını yaptığı İsrailli Soda Stream fabrikasını “İki topluluk arasında barış köprüsü kurmak için eşsiz bir fırsat” diyerek öven Amerikalı aktrist Scarlett Johansson, efsanevi Pink Floyd grubunun solisti Roger Waters’ın ağır eleştirisine maruz kaldı. Filistin topraklarının işgal altında olduğunu savunan Waters, önceki gün Facebook’ta yayınladığı yazısında şu ifadeleri kullandı: “Genç Scarlett’e bir çift sorum var: Scarlett, sen İsrail’in, bir Bedevi köyünü yok ettiğinin farkında mısın? Filistinli işçiler reklamını yaptığın fabrikada gerçekten eşit haklara sahipler mi? Oy hakları var mı mesela? Scarlett, kesinlikle çok şirinsin. Ama eğer SodaStream’ın barış köprüsünü kurduğunu düşünüyorsan aynı zamanda kesinlikle meseleyi bilmiyorsun demektir.”

Scarlett Johansson, işgal altındaki Batı Şeria’da fabrika kuran İsrailli SodaS tream markasının reklamını yapıyor. Johansson Filistinli işçiler de çalıştıran fabrikanın faaliyetlerini “İki topluluk arasında barış köprüsü kurmak için eşsiz bir fırsat” diye savununca, Roger Waters Twitter’dan kendisine fena çattı.

İsrail’den protesto baskını

İsrailli yaklaşık 300 asker, Yahudi yerleşim yerlerini protesto etmek amacıyla Batı Şeria’da Filistinliler tarafından kurulan El-Avde (Geri Dönüş) çadırköyüne baskın yaptı. Yahudi Yerleşim Yerleri ve Ayrım Duvarına Karşı Halk Komiteleri Sorumlusu Yasir Ebu Kişk, köye yapılan baskında çadırların söküldüğünü ve aktivistlerin bir kısmının tutuklandığını ifade etti. Kişk, El-Avde çadırköyünün 1948 yılında topraklarından göç eden Filistinlilerin geri dönüşünü sembolize ettiğini, aynı zamanda Yahudi yerleşim yerlerine ve Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) mültecilerin taleplerini ve haklarını ihmaline karşı bir duruş olduğunu söyledi.

‘Sanatçılar toplumlar arasında iletişim için alan sağlayabilir’

Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Beril DEDEOĞLU:

Filistin-İsrail meselesi üzerinden sanatçılar arasında ilk kez böyle bir tartışma olmuyor. Yola çıkış sebepleri siyasi bir gerekçe mi, yoksa piyasa gerekçesi mi onu anlamak kolay değil. Ama dışavurumuna baktığınızda bazen sanatçıların kişiliği ya da temsil ettikleri bir ürünün bizatihi kendisi, toplumlar arasında iletişimi sağlamaya alan sağlayabilir. Mesele Çin ile ABD’nin arası bozukken pinpon oyuncuları üzerinden bir diplomasi kurulmuştu ve buna “ping pong diplomasisi” denilmişti. Dolayısıyla bazen diplomasiyi masada zorlamanın dışında dolaylı yöntemler işe yarayabilir. Ama bu şekilde çıkıp bir tartışmaya konu olmasından itibaren artık kullanılma imkânı kalmaz. Bir tarafa aitmişçesine bir algı yaratıldığı için artık bu imkânsız hale gelmiştir. Bu adım olumlu olabilir. Bunun toplumdaki algılarının olumlu yönetimi de söz konusu olabilir reklamcılık firmalarıyla, konserlerle, film gösterileriyle gayet tabii pozitif algı yaratılması açısından olumlu olabilir. Ama bunun üzerinden bir kavga olduğu zaman artık bu imkân olmaz.

‘Waters haklı, ticari kaygıyla yapılan iş samimi değil’

Müzisyen-Reklamcı Feridun HÜREL:

Pınk Floyd grubunun solisti RogerWaters haklı. Ticari kaygıyla yapılan şeylerin hiçbirinin samimi olduğuna inanmıyorum. Yıllarımı hem müziğe hemreklama verdim. Biz de zamanında yardımkonserlerine çıkardık, kalkıp da “Şu yardımiçin şurada konser verdim” demek, bunlar bana çok yapay geliyor. Scarlett’in haklılık payı şöyle var, halk üzerindeki etkisi tabii ki tartışılmaz. Her türlü faaliyetin halk üzerinde bir etkisi vardır ama asıl kâr yani elde edilen yararın büyük çoğunluğu o yardımı yapana gidiyor. O bana samimiyetsiz geliyor. Halk üzerinde yine etki yapabilirsiniz ama bunu bağıra bağıra yapmazsınız. Haklılık payı olabilir ama samimi değil. Şunu samimi olarak söyleyebilirimki, bu türmedyatik kişilerin yaptıklarının çok samimi olduğuna çok inanmıyorum. Kendi reklamı, yararınadır. Gerçek iyilik gizli tutulmalı. Bir konser verip de gelirini bir yere aktarmak yapay ve samimiyetsiz geliyor. Cebinden bir şey çıkmıyor ama o konser ile yaptığı halkla ilişkiler, reklamdeğeri o konserden alacağı paradan çok daha fazla oluyor. Medyada yer alıyor bir kere. Eğer gerçekten yardımyapılacaksa yardımı yapar ve gizli tutar. Ben o yüzden halkla ilişkiler mesleğimden de pek hazzetmiyorum açıkçası.

‘Johansson farkında olmadan insan hakları savunucularının sesini duyurdu’

Ressam Bedri BAYKAM:

“Roger Waters tabii ki eleştirilerinde haklı” diyebiliriz. Johansson’un bunu daha çok bilinçsizlikten yaptığını düşünüyorum. İsrail ve Filistin toplumları arasındaki yıllar süren savaş, intifada ve gerilimin yanı sıra İsrail Devleti’nin insan haklarına yakışmayan uygulamaları ortadayken, kendi polis ve ordusunu “orantısız güç” olarak Filistin halkına karşı kullanırken, Johansson böyle bir reklam anlaşmasına girdiğinde başına gelebilecekleri biliyor olmalıydı diye düşünebiliriz. Ama genç bir Hollywood yıldızının da her zaman bu siyasi bilinç düzeyinde ve “uyanıklığında” olması beklenemez. Bu nedenle şaşırmamak da lazım. Bir başka bakış açısı da şu olmalı: Waters’ın çıkışı, bu sayede dünyada çok sayıda insanın bu konuya eğilmesini sağlamış oluyor. Yani Johansson da farkında olmadan insan hakları savunucularının seslerinin duyulmasına neden olmuş oldu. İsrail, bu iletişim çağında Filistin halkının taleplerine yanıt bulmadan kendi ülkesinde huzura erişemeyeceğini artık bu baskılarla anlamalı. İkinci yorumum ise Neil Young hakkında. Amerikan müziğinin saygın bir duayeninin de bu eleştiriye maruz kalması, kendisi açısından Johansson’a oranla çok daha düşündürücü.

‘Bugünkü koşullarda o fabrikanın varlığı gayrimeşru’

Habertürk Gazetesi Dış Habertürk Müdürü ve Yazarı Soli ÖZEL:

Bu konuya iki açıdan bakmamız gerekiyor. Roger Waters mı haklı, Scarlett Johansson mu? Ya da işgal edilmiş topraklarda üretilen herhangi bir şeyi almalı mı almamalı mı? “Almayalım” diyenlerin yani dışarıdakilerin tuzu kuru... Ama diğer yandan yatırım yapılmazsa oradakiler işsiz kalacak. Ama yatırım işgal altındaki topraklarda yapılıyor. O fabrikanın bugünkü koşullarda varlığı gayrimeşru. İsrail üzerinde baskı kurmak için boykot yapıp “Yatırımını çek” diye ambargo uygulanabilir. Güney Afrika’da işe yaramış bir yöntem olarak bu uygulandı. Ama bu durumda iş bulmuş insanları açlığa mahkûm edersiniz. Yardım kuruluşu Oxfam’ın, Johansson’la ilişkisinde haklı olduğunu düşünüyorum. Roger Waters’ın pozisyonu da Oxfam’ınki gibi... Siyasi açıdan baktığınızda buradaki ahlaki kriter çok net. Orada çalışan Filistinliler açısından baktığınızda o kadar net değil. Çünkü onların başka çaresi yok.

‘Kimi güzelliğiyle, kimi bilgisiyle’

Şarkıcı Tuğba EKİNCİ:

Herkesin özgür iradesi vardır. Herkes kendi kararını kendisi verir. Bazıları güzelliğiyle, bazıları da bilgisiyle hareket eder. Hiçbir özelliğini kullanmayan insanlar da var. Kim olursa olsun fikir belirtenler fikrini belli etmeyenlerden daha iyidir.

‘Scarlett Johansson’a katiyen hak vermiyorum’

Heykeltıraş Mehmet AKSOY:

HOLLYWOOD’da artistlerin bu konuyu tartışmaları güzel bir duyarlılık. Sanatçı dediğimiz insan duyarlı olmalı. İyiden, haklıdan, güzelden yana olmalı. Bu da bunun bir örneği bence. Şimdi para kazanma amacında olan bir firma, barış getirecek! Gerçekten orada Filistin halkının nasıl ezildiğini, savaşın kaç yıldır sürdüğünü hepimiz biliyoruz. Bu çocuklar ölümde doğuyorlar. Savaşla oynuyorlar. Savaş içinde doğmak benim çok ağrıma gidiyor. Bu çocuklar ne olacak? Böyle, para kazanma amaçlı bir firma barış getirecek buraya falan filan. Bunlar gerçekten aptal şeyler. İsrail’in genel politikasında düzelme olsa ya da Filistin halkında tek bir amaçta birleşmiş olabilseler. Roger Waters duyarlılık göstermiş. Çok beğendim. Scarlett Johansson’a katiyen hak vermiyorum. Bu iş film çevirmek gibi değil. Gerçek farklı bir şey. O sözler güzel ve iyi kısmı. Hakikaten ne anlarsın?

‘Arabuluculuk parayla yapılmaz’

Siyaset Bilimci Prof. Dr. Doğu ERGİL:

Reklamla barışı ilişkilendirmek, muhayyile gücünün sınırsızlığını gösterdiği kadar insanların aklıyla alay etmeyi de ima ediyor. Bir mal reklamı ne zaman insanlara hem de eşitsiz kümeler arasında köprü kurar da adaletsizleri giderebilir? Scarlett Johansson ne tür barış faaliyetlerine katılmış bilemiyoum. Geçmişi filan olsa... Bu neticede para getiren bir faaliyettir. Siyasi bir şey çıkarmak her halde komik olur... Komik bir argüman. Para aldığın bir şey, barış ve arabuluculuk faaliyetleri parayla yapılır mı?