Kadınların sancılı dönemi: PMS

Kısa adı PMS (Premenstrual Sendrom), adet öncesi sendromu. Kadınların ruh sağlığını ve sosyal ilişkilerini bozuyor. Adetten yaklaşık bir hafta önce başlayan, kanamayla birlikte de hafifleyip kaybolan PMS, kadınların yaklaşık yarısının yaşamının bir döneminde karşısına çıkıyor.

PMS yaşayan her 100 kadından 10'u, bu dönemi "dayanılmaz" şeklinde tanımlıyor. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Humanite Psikiyatri Tıp Merkezi Direktörü Prof. Dr. Sedat Özkan, " Kadınlar buna mahkum değildir ve birçok ailede kadının PMS olması dikkate alınmadığı için gereksiz huzursuzluklar, ilişkilerde bozulmalar ve psikiyatrik rahatsızlıklar ortaya çıkar" diyor.

BU BELİRTİLERE DİKKAT!

PMS, memede şişlik ve ağrı, sıvı birikimi, karın şişliği ve ağrı, baş ağrısı, kilo artışı, baş dönmesi, sersemlik hissi, karbonhidrat açlığı, iştah değişikliği, şekerli gıdalara isteğin artması, bulantı, diyare, kabızlık, akne gibi fiziksel belirtilerle seyrediyor.

Kadın vücudunun sancılı sinyalleri

1. Hipotalamusunuz mutsuz: Adet periyodunuz atladı

Ne anlama geliyor: Eğer adet döngünüzde ters giden bir şeyler varsa bu başka bir şeylerin de ters gittiğinin işaretidir ve beyniniz sağlığınız normale dönene kadar yumurtlamayı erteliyor demektir.

Adet döngüsünün zamanı beynin yumurtalıklara ne yapacağını söyleyen düzenleyici merkezi hipotalamus tarafından ayarlanır, diyor Amerikalı jinekoloji uzmanı doktor Daniela Carusi.

Hipotalamus, beynin işlemesine zarar verebilecek uyku yoksunluğu, stres, hastalık, hormonlardaki beklenmeyen dalgalanmalar, aşırı egzersiz, olağan olmayan yüksek veya alçak ateş ve ilaç kullanımı gibi faktörlere karşı aşırı hassastır.

Carusi'ye göre sağlığınız geri geldiğinde genellikle adet döngünüz de rayına oturur.

Ne yapmalı: Eğer iki periyod atlamışsanız, bunu jinekoloğunuza söyleyin. Böylece neler olup bittiğini anlamanıza yardımcı olabilir.

2. Lekelenme önemli bir tehlike işareti olabilir: Gelişigüzel damlamalar oluyorsa...

Ne anlama geliyor: Ay ortasında yaşadığınız adet öncesi sendromu veya adet kanaması haricinde düzensiz kanamanız varsa bu büyük ihtimalle regl dönemizden bağımsızdır.

Ne yapmalı: Hemen jinekoloğunuza gidin ve muayene olun. Sebep iyi huylu veya tesadüfi olabilir ancak jinekoloğunuz yine de rahim boynu veya dölyatağı polipleri, fibroitleri, enfeksiyon ya da kanser öncülü risklerini göz ardı etmek istemeyecektir.

3. Yolunda gitmeyen bir şeyler var: Kramplarınız o kadar şiddetli ki planlarını ertelemek zorunda kalıyorsunuz ve reçetesiz ilaçlar da yardımcı olmuyorsa

Ne anlama geliyor: Şiddetli kramplar endometriyozun işareti olabilir ve eğer kontrol ettirilmezse bu doğurganlığınızı etkileyebilir. Ancak endometriyoz erken tanıda tedavi edilebilir bu yüzden bu kramplara katlanmanız gereken bir şey gibi bakmamalısınız.

Carusi bunu birçok genç hastasından duyduğunu söylüyor.

Ne yapmalı: İstediğiniz kadar yüksek sesle şikayet edin-bir profesyonelin önünde. Ayrıca doktorunuza kolay geçen ancak sonra acı veren adet dönemlerinizi de anlatın.

Bunlar fibroitler veya diğer rahimde meydana gelen diğer durumlarla ilgili bir şey olabilir. (Carusi, giderek daha az acı verici hale gelen adet dönemlerinin yaşlanma belirtisi olduğunu da ekliyor.)

4. Sahte adet gördünüz: Sürpriz, düzensiz, karın veya göğüste şişkinlik belirtisi olmadan bir adet kanaması geçirdiniz. Regl olduğunuzun tek işareti ped kullanımı...

Ne anlama geliyor: Büyük ihtimalle yumurtlamıyorsunuz. Eğer düzensiz bir evreniz varsa ve obez ya da fazla kiloluysanız diyabet öncesi belirtileri gösteriyor olabilirsiniz.İnsülin direnci yumurtalıkları direkt olarak etkiler diye açıklıyor Carusi.

Ne yapmalı: Doktorunuz diyet uzmanına görünmenizi önerebilir veya şekerli ve işlenmiş yiyecekleri kesmenizi söyleyebilir. Bu hastalar için kilo alımını kontrol altında tutmak zorunludur- özellikle hamile kalmayı planlıyorlarsa.

5. Egzersiz yapmak için fazladan sebebiniz var,doğru besleniyorsunuz, az alkol tüketiyorsunuz ve kendi kendinize meme muayenesi yapıyorsunuz: Ancak İlkokuldan beri adet görüyorsunuz.

Ne anlama geliyor: Hayatınız boyunca ne kadar adet görürseniz vücudunuzdaki hormonlar yıllar içinde o kadar aktifleşir. Bu da sizi meme kanserine yakalanmada riskli konuma sokar diyor Carusi.

Henüz bu bağlantının nedenin belli olmadığını belirten Carusi, diyet veya çevresel etkenlerin hormonları etkileyip, sonrasında kendini hastalık olarak gösterebileceğini belirtiyor.

Ne yapılmalı: Kanser riskini azaltmak için jinekoloğunuzun adet geçmişinizi ve ailenizdeki meme ve diğer kanser geçmişlerini bildiğinden emin olun.

6. Tamamen normalsiniz ancak bu ay iki gün erken adet oldunuz...

Ne anlama geliyor: Hiçbir şey! Carusi, regl dönemi izleme app'lerinin kadınları aybaşlarındaki ufak değişimlere karşı aşırı dikkatli yaptığını söylüyor.

Birçok hastasının 48 saat önce adet olmayı "tuhaf hormon seviyelerine" bağladığını ve bunun hamile kalmalarına engel oluşturacağını düşündüklerini söylüyor.

Kadınlar nadiren her ayın aynı günü adet olur, evreleri 28 gün olsa bile bir hafta önce veya sonra adet olmak "normal"dir.

Ne yapılmalı: Düzenli seks yapan kadınların %80'inin bir yıl içinde hamile kaldığını aklınızda tutmalısınız.

- Aklınızda olsun: Herhangi bir tedaviye başlamadan önce ilaç tavsiyesi için mutlaka doktorunuza başvurun.

PSİKOLOJİK YÜKÜ FAZLA

Asıl dayanılmaz olan belirtileriyse psikolojik: Sıkıntı, huzursuzluk, gerginlik, bitkinlik, üzüntü, intihar düşünceleri, öfke, dikkat azalması, uyku bozukluğu, cinsel arzuda değişiklikler en sık görülen psikolojiik belirtiler.

PMS davranışlara da yansıyor. Tepkileri denetleme güçlüğü, hırçınlık, sosyal geri çekilme, ilgi azlığı, ağlama krizleri gibi... Tabii ki bu belirtilerin birkaçının bile birlikte görülmesi, günlük hayatı darmaduman etmeye yetiyor.,

Adet düzensizliğinin nedenleri!

Adet kanamaları, ergenlikte başlayan ve menopoza kadar her ay devam eden düzenli kanamalardır.

21 ile 35 günde bir olan ve 3 ile 5 gün süren adet kanamaları normal kabul edilir. -

Rahim içi her ay gebeliğe hazırlanırken, gebelik gerçekleşmez ise, rahim içindeki oluşumlar kanla birlikte dışarı atılır.

Ancak bazı sebeplerden bu döngü bozulabilir. Bakalım onlar nelermiş?

Kanamanın ilk gününden, sonraki kanamanın ilk gününe kadar geçen sürenin en az 21, en fazla 35 gün olması ve kanamanın 1-7 gün arasında sürmesi gerekir. Bu durumda adetiniz düzenlidir.

Genel tanımlamaların dışında kalan kanamalarda ise, adet düzensizliğinden söz edilebilir.

Adet döngüsünün başlaması için öncelikle beynin harekete geçmesi gerekir.

Beyinde salgılanan ve yumurtalığı uyaran hormonlar, yumurtalıkta var olan foliküllerden birini seçerken bu folikülün büyümesi sağlanır. -

Bu süreçte östrojen hormonunun etkisiyle, rahim içi zarı kalınlaşır ve gebeliğe doğru hazırlanır. -

Daha sonra ortaya çatlayan folikülelden çıkan progesteron hormonu çıkar.

Gebelik oluşmamışsa, hazırlık kanama ile birlikte dışarı atılır.

İlk adet görme yaşı, ortalama 12,5 olarak belirtiliyor. Genellikle ilk başlarda adet düzensizdir ve yumurtalama olmayabilir. Yumurtalama tam olarak başladığında düzene girer. Menopoza yakın zamanlarda da düzensizlik meydana gelir.

Düzensiz adet görmek kadın vücudu için olumsuz etkilere sahiptir ve vücutta bazı şeylerin yolunda gitmediğini anlatır.

Aynı zamanda aşırı ve sık kanama, kansızlık gibi durumlar da meydana gelebilir.

Eğer normal döngüden farklı zamanlarda kanama meydana geliyorsa, 21 günden sık, 35 günden az aralıklarda adet görüyorsanız, çok yoğun ve sık adetiniz oluyorsa...

Ara kanamalar yaşıyorsanız, adet miktarında azalma olduysa, bu tarz bulgularla karşılaştığında mutlaka bir kadın hastalıkları doktoruna gitmelisiniz.

Adet düzensizliğinin pek çok sebebi olabilir. Bunların başında strese dayalı sebepler geliyor. -

Çok düzenli adet gören biri, yılda bir-iki kez stres sebebiyle gecikmeler yaşayabilir. Yaşam tarzında değişim, gergin günler, aile içi stres gibi sebeplerden oluşan düzensizlik sorun edilmez.

Çok sayıda kist içeren yumurtalık dokusunun varlığını anlatan bir sendrom olan Polistik Over Sendromu, genellikle ergenlik dönemlerinde başlar.

Adet döngüsünde gecikmeye ve normalden fazla kanamaya neden olabilir.

Doğum kontrol yöntemleri de adet kanamalarının düzenini etkiler. Doğum kontrol hapları veya bazı özel spiraller, adet kanama miktarını önemli ölçüde azaltabilir.

Sorunlu seyreden kürtaj sonrasında rahim içinde ortaya çıkan yapışıklıklar, adetin kan miktarını azalmaya ve hatta hiç adet görmemeye kadar götürebilir.

Ertesi gün hapları kullanımdan sonra geçici olarak adet düzensizliği yapabilir.

Hormonal nedenler adet düzensizliğinin sebeplerinden biridir. Gebelik dönemi, ergenlik öncesi, menopoz ve emzirme döneminde adet görme söz konusu olabilir.

Eğer bir genç kız 15-16 yaşına gelmiş ve hiç adet görmemişse, nedeninin araştırılması gerekir. -

Normal şartlarda ilk kanamanın başlamasından 1-2 yıl sonra adet döngüleri düzene girer.

Aralıklarla gelen adet kanamaları yerini düzenli adet döngüsüne bırakır çünkü artık her kanamada yumurtalık çatlama yaşamaya başlar.

Aşırı kanama durumlarını şu şekilde ayırt edebilirsiniz; 1-7 günden uzun süren kanamalara aşırı kanama denilir. Aşırı kanama genellikle bünyeseldir. Ancak bazı hastalıklar da olabilir.

Bu hastalıkların başında "miyom" denilen rahim duvarından kaynaklanan adale tümörleri gelir. Miyomlar genetik olarak anneden kıza geçebilir.

Miyomlarda kanser oluşumu çok nadir görülür. Ancak bir kişide hızla büyüyen ağrılı miyom varsa, adet yoğunlaşmışsa, kanserden şüphelenebilinir.

Rahim zarının ve duvarının içine ağacın kökleri gibi girerek büyümesi ile izah edebileceğimiz "adenomiyozis" de bir kanama sebebidir.

Değişik iltihaplar ve polipler de rahimde kanamaya yol açabilir.

Her kadının düzenli olarak kontrole gitmesi ve genel muayenesini ihmal etmemesi çok önemlidir.

Yumurtalıklar ve genel rahim kontrolleri mutlaka yapılmalı ve her yıl düzenli olarak Smear testi yapılmalıdır.

PMS; kadın hormonları, beyni ve psikolojisi arasındaki bir etkileşim sonucu ortaya çıkıyor. Hormonlar, beyin kimyası ve psikoloji ilişkisi Hipokrat'tan bu yana biliniyor. Kişinin psikolojik durumundaki gerilme ve sarsılmalar hormonlarını etkiler, hormonlardaki bozulma da beyni etkileyerek davranışa yansır. Bu anlamda PMS, hormonlar ve beyin kimyası ile ilgili psikolojik bir durum.

Prof. Dr. Özkan, "Tüm bunlar kadının ruh sağlığını ve sosyal ilişkilerini bozuyor. İşteki verimliliğini düşürüyor. Kadının ev içi ve toplumdaki huzursuzluk ve çatışmaları da bu dönemin daha şiddetli ve sıkıntılı geçmesine neden oluyor" diyor.

PMS'İN PSİKOLOJİK BİR ZEMİNİ VAR

PMS en sık 30'lu yaşlarda görülüyor. Ancak ilk adet görmeyle menopoz arasında her yaşta ortaya çıkabiliyor. Konuyla ilgili son yıllarda yapılan araştırmalar, kadınların yüzde 50-90'ının birden fazla PMS belirtisi yaşadığını gösteriyor. Yüzde 20-40'ında bu dönemdeki yakınmalar yaşamlarını etkileyecek düzeyde görülüyor. Kadınların yüzde 10'unda klinik bir sendrom olarak ortaya çıkıyor. Depresyon ve kaygı bozukluğu şeklinde kendini gösteriyor. Öte yandan kadınlarda ortaya çıkan psikiyatrik bozuklukların çoğunluğunun adetle ilgili olduğu biliniyor. Kadınlarda psikiyatrik sendromlar; adet öncesinde, gebelikte, doğum sonrasında, jinekolojik ameliyat sonrasında veya menopoz sonrasında ortaya çıkabiliyor. Kadınlardaki psikiyatrik bozukluklar ne olursa olsun büyük ölçüde adet dönemleri bağlamında ilk atak olarak ortaya çıkıyor. Kadının kendisi, yakın çevresi, eşi ve ailesi tarafından bunun bir tıbbi psikolojik durum olduğu mutlaka dikkate alınmalı.

Adet geciktirici ilaçlar hakkında 6 gerçek

1-Adet geciktirici kullanırken özellikle dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Kişinin rahim içi, yani endometrium dediğimiz dokusunun kalınlığı ve yapısı, kullılacak ilaç türü için yol gösterici olmaktadır.

Bazı hastalar için ilaç kullanımından önce ultrasonla rahim içi ölçümü gerekebilir.

Rahim içi yapısına göre bir değerlendirme yaparak, kullanılacak ilaç değerlendirilir.

2-Adet geciktirici kullanırken gebe kalınabilir mi?

Bu ilaçlar sadece adet geciktirici içeriğe sahiptir.

Göğüslerde, adet dönemi öncesinde hissedilen dolgunluğa benzeyen hafif dolgunluk ve vücutta gerginlik hissi biraz daha fazla görülebilir.

3-İlaç kullanıldığında vücutta nasıl bir değişim olur?

Tek başına hamileliği engelleme özelliği yoktur. Eğer adet geciktirici ilaçla birlikte doğum kontrol hapı kullanılıyorsa koruma sağlanabilir.

4-İlacın etkisini gösterdiğini nasıl anlayabiliriz?

Kanama olmaması, ilacın etkisini gösterdiği anlamına gelir.

Kanama oluyor ise ilaç etkisini göstermedi demektir.

5-Adet dönemini ötelemenin vücuda bir zararı var mı?

Vücudun doğal döngüsünü engellediği için sık kullanımı önerilmemektedir. -

Yılda 2 defa, eğer mecbur kalınırsa 3 defa kullanılabilir.

6-Adet döngüsü 10 günden fazla ötelenirse yan etkileri nelerdir?

Göğüslerde şişmeyle birlikte, vücutta ödem toplamış hissi oluşur.

Adet gününde uzama veya kanama artışı olabilir.

PMS KENDİ KENDİNE DÜZELMİYOR

PMS bir kez ortaya çıktıktan sonra kolaylıkla, kendi kendine düzelmiyor. Formsante'de yer alan habere göre kadınların büyük çoğunluğu PMS'de yaşadıklarını, kadınlığın doğal sonucu olarak görüyor, katlanılması gerektiğini sanıyor. Prof. Dr. Özkan, "Adet öncesi gerginlik sendromu, tıbbi psikiyatrik işbirliği içinde ele alınıp tedavi edilmeli. Tedavide dirençli durumlarda B6 ve B12 vitaminleri veriliyor. Bunlar da yeterli olmazsa psikotrop ileç verilebiliyor" diyor.

SAĞLIKLI BESLENME PMS'E İYİ GELİYOR

Adet döneminin özellikle ikinci yarsında rafine şeker, tuz, kırmızı et, çikolata, şarap, turşu, fındık, fıstık, alkol, çay, kahve tüketiminin azaltılması,

Balık, sebze ve meyvelerin tercih edilmesi,

Az ve sık yiyerek egzersiz ve gevşeme hareketlerinin sık sık yapılması öneriliyor.

Regl öncesi sendromla savaşmaya yardımcı besinler

Adet öncesi dönem en az adet dönemi kadar sancılı geçebilir. Bunun nedeni ödem, ağrı, kramp ve halsizlik gibi şikâyetlerin ortaya çıkmasıdır. -

Bu şikâyetleri en aza indirgeyecek doğal yöntemler vardır.

Bu yöntemlerin başında mucizevi besinler yer alır.

- İşte sizler için hazırladığımız o besin listesi; -

Brokoli - Adet öncesi dönemde oluşan şişkinliğinizi gidermek için lifli gıdalar tüketmek sizlere mantıklı gelmeyebilir ancak brokoli, enginar ve brüksel lahanasını önerirken geçerli bir sebebimiz var.

Bu besinlerdeki yüksek orandaki su miktarı şişkinliği alır ve gaz probleminizi çözer.

Kompleks Karbonhidratlı Gıdalar - Kompleks karbonhidratlı gıdalar enerjinizi yükseltir ve kendinizi iyi hissetmenizi sağlayan seratonin hormonun salgılanmasına katkı sağlar.

- Tatlı patates, kuskus, kabak, kinoa, mercimek, yulaf, tam buğday unundan yapılan gıdalar, mısır, çilek, elma ve karpuz gibi besinleri tercih ederek adet öncesi sendromla başa çıkabilirsiniz.

Omega-3 Yağ Asitleri İçeren Gıdalar - Omega-3 yağ asitleri yapılan birçok araştırmaya göre bir anti-depresan kadar etkili bu nedenle adet öncesi dönemde Omega- 3 yağ asitleri içeren keten tohumu, balık yağı, sardalye, -

- ton balığı, somon, uskumru, ceviz, ıspanak, semizotu, kabak çekirdeği, brüksel lahana, soya fasulyesi gibi gıdalar almayı ihmal etmemelisiniz.

Muz - Adet öncesi dönemde uyku problemleri kaçınılmazdır. Ağrılar, sancılar ve o bir türlü geçmeyen şişkinlik hissi işte tüm bunların son derece lezzetli bir meyve olan muzla üstesinden gelebilirsiniz.

İçeriğindeki B6, D ve E vitaminleri sayesinde kendinizi iyi hissetmenizi sağlayacak olan muz adet öncesi meydana gelen sindirim sorunlarını da ortadan kaldırır.

Yumurta - Doymak nedir bilmediğiniz bir süreçse adet öncesi dönemler, yumurtadan daha iyi bir alternatif düşünemiyoruz.

100 gramı 150 kalori olan yumurta içeriğindeki 13 gramlık protein sayesinde sizi gün boyu tok tutar.