Aşı konusundaki bilincin artması gerek!

Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK

Yetişkinlerde ölüme neden olan hastalıklar listesinin üst sıralarında enfeksiyon hastalıkları, kanser ve kalp-damar sorunları geliyor. Koç Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Halk Sağlığı Öğretim Üyesi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, “Listede yer alan enfeksiyon hastalıklarının bir kısmından aşıyla korunmak mümkün” diyor. Pnömoni (zatürree) veya influenza (grip) basit gibi algılanan ve yaşlılarda ölüme yol açma oranının çok yüksek olduğu hastalıklar arasında bulunuyor ve aşı yoluyla korunulabilecek hastalıkların başında geliyor. KorunmA SAğlıYor Prof. Dr. Ergönül’e göre, aşı hem hastalığın ölümcül sonuçlarını azaltıyor hem de güç kaybı ve tıbbi komplikasyonlardan korunma sağlıyor. İnsanlık tarihinde aşının olmadığı dönemlere bakıldığında çok sayıda kişinin çok basit hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiği, günümüzdeyse yaşam süresinin uzamasında aşıların büyük rolü olduğu belirtiliyor.

GRİP AŞISI ORANI YÜZDE 3

Türkiye’de erişkin aşılanma oranının son derece düşük olması dikkat çekiyor. İnfluenza (grip) aşı oranının yüzde 3’lük seviyesi de bunu gösteriyor. Pnömoni aşısı ise yüzde 10 civarında uygulanıyor. İnfluenza, tetanos, difteri ve boğmaca aşıları yetişkinlere önerilen diğer aşılar arasında yer alıyor. Suçiçeği aşısı erişkinlere doktor tarafından gerekli görülmesi halinde uygulanıyor. HPV rahim ağzı kanseriaşısı erkeklere de uygulanabilen bir aşı olmakla birlikte özellikle kadınlara öneriliyor. Zona, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, pnömokok (zatürree) aşıları da önemli aşılar arasında yer alıyor. Hepatit aşıları ve hemofilus influenza aşısı da pnömoni ve menenjitlerden koruyucu başka bir aşı olarak değerlendiriliyor. Erişkinlere uygulanan 50’ye yakın aşı bulunuyor.

AŞI TAKVİMİ İZLENMELİ

Prof. Dr. Ergönül, yetişkin aşılarının 50 yaş üstü kişiler için daha önemli olduğunu söylüyor ve “Bu kişiler aşı takvimlerini çok yakından izlemeliler” diyor. Bu noktada özellikle zatürree, zona, influenza ve tetanos aşılarının takibi çok önemli görülüyor. Batılı ülkelerde bu takip aile hekimleri tarafından gerçekleştiriliyor. Aile hekimliği kavramının daha iyi işler hale gelmesiyle bizim aşı takiplerimizin de daha detaylı yapılmaya başlandığı belirtiliyor.

AŞILAR VE RİSKLERDEN KORUNMA ORANLARI

■ İnfluenza aşısı:Yüzde 70

■ Zona: Yüzde 80

■ Hepatit: Yüzde 100

Not: Bir aşının koruma oranı yüzde 70-80 civarında olduğunda toplumda yüksek koruyuculuk oranı konuşulmayıp tersine yüzde20-30’luk koruyamama oranı gündeme geliyor ve bu durum kafa karışıklığı ile tartışmalara neden oluyor. Oysa bir aşının yüzde 70-80’lik koruma oranına sahip olması çok önemli görülüyor. Bu noktada aşı yapılmadığında influenza veya pnömoniden kaybedilen kişi sayısı 100’ken aşı yapıldığında kaybedilen kişi sayısının 20’ye düştüğü belirtiliyor.

AŞIYLA İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

1- Aşıların birtakım nörolojik hastalıklar yapan yan etkileri vardır. (Yanlış)

2- Aşılar kısırlığa yol açar. (Yanlış)

3- Aşılar etkisizdir. (Yanlış. Bazı aşılar yüzde 100’lük koruma sağlayamasa bile aşı yapılmayan kişilerle yapılan karşılaştırmalar yüksek oranlı koruma sağladığını gösterir.)

4- Aşılar biyolojik ajanlardır. Batılı ülkeler tarafından üretilip bizlerin pazar olarak kullanıldığına yönelik spekülatif bilgiler var. (Yanlış)

Bir aşının kaç doz yaptırılması gerektiği aşının çeşidine göre değişiklik gösteriyor. İnfluenza aşısının her yıl tek doz yaptırılması gerekirken, rahim ağzı aşısının 1 defaya mahsus 3 doz yaptırılması yeterli oluyor. Tek doz uygulanan zona aşısının yaklaşık 5 yıl koruma özelliği bulunuyor. Hepatit aşıları da yine belli dozda bağışık olmayan kişilere yapılıyor. Bu aşılar kas veya deri altından uygulanıyor. Prof. Dr. Önder Ergönül, “Bu aşılar için zorunluluk yok; bunlar hekim tavsiyesiyle uygulanıyor” diyor. Buna karşın sağlık çalışanlarının, bağışıklık sistemi düşük kişilerin (özellikle kanser hastalarının) ve HIV pozitif olanların mutlaka yaptırmaları gereken bir aşı listesi bulunuyor.

YETİŞKİNLER EN ÇOK HEPATİT AŞISI OLUYOR

Yetişkinler arasında en çok uygulanan 3 aşı:

■ Hepatit

■ Zatürree

■ Grip aşısı

ZONA HASTALIĞI AZALACAK

Yapılan aşılamalarla Türkiye’de çiçek hastalığı ve çocuk felci konusunda çok başarılı sonuçlar alındığı belirtiliyor ve günümüzde çocuk felcinin görülmediğine dikkat çekiliyor. Tetanos da ülkemizde başarılı sonuçları olan aşılar arasında bulunuyor. Yeni aşılar arasında yer alan zona aşısının yaygınlaşmasıyla bu hastalığın görülme sıklığında da azalma olacağı belirtiliyor.