2015'e işaret çakan 7 gelişme

Kürşad OĞUZ/HT CUMARTESİ

koğuz@haberturk.com

Burada roman yazacak halimiz yok; yerimiz dar. Öyleyse hemen 2014’te yayın ve edebiyat dünyasında yaşanan üstü örtülü gelişmelerden yola çıkarak, 2015 projeksiyonlarımızı sıralayalım. Katılmayan da katılmasın.

1 Kişi başına kitap azalacak

Türkiye’de 2013’te üretilen toplam kitap sayısı 536 milyon, kişi başına düşen kitap sayısı ise 7.1 olmuştu. 2014 rakamları henüz belli değil ama ikisi de düşecek. Çünkü bahis konusu 536 milyon kitabın yaklaşık 200 milyonu ders-test kitaplarıydı. 2014’te dershanelerin kapatılması, yeni sınav sistemiyle sınavların tüm yıla yayılması, ders-test kitabı sayısını düşürecek. Danıştığım uzmanlar, yaklaşık yüzde 3-5’lik bir azalma öngörüyor. Yani “cemaatle mücadele” yayın piyasasını da vuracak. Az değil, 2.5 milyon TL’lik bir pazardan bahsediyoruz.

2 eeeeee-kitap?

e-kitap pazarı, iddialara göre hızla büyüyor. Artış oranının yıllık yüzde 35’lerde olduğunu söyleyen de var; 2011’de Türkiye’de yayınlanan e-kitap sayısı 1.300 iken 2015’te bu rakamın 50 bine ulaşacağını söyleyen de... Hal böyleyken, sağlıklı bir analize ulaşmak mümkün görünmüyor. İnsanın aklına, “Kitap elektronikleştikçe istatistik nasıl iptidaileşir?” sorusu geliyor. Kesin olan şu: ABD’de yüzde 13, İngiltere‘ de yüzde 6 olan e-kitap pazarı Türkiye‘ de henüz yüzde 1 bile değil. Giderek artan sayıda yayınevi bu pazara giriyor ama internet yaygınlığı/kullanımıyla doğru orantılı bir artış yok.

3 Yerel yazarlara özerklik

Hem satış hem de okunma oranlarına baktığımızda 2014’ün kazanını “yerli” yazarlar oldu. İhsan Oktay Anar (Galiz Kahraman), Ayşe Kulin (Handan), Vedat Türkali (Bitti Bitti Bitmedi), Emrah Serbest (Deliduman), Yaz (Kürşat Başar), Orhan Pamuk (Kafamda Bir Tuhaflık), Vivet Kanetti (Huysuz Büyüyor... Bari), Oya Baydar (Yetim Kalacak Küçük Şeyler) gibi eserler doğrudan listelere girdi ve çok sattılar. 2014’te özellikle kurgu-roman alanında “yerlinin yabancıya tahakkümü” söz konusuydu ki bu da, “içe kapanmanın” bir işareti sayılabilir mi, onu siz düşünün.

4 ’Marmara Grubu’

rahat Bugünlerde açık fikirleri, topluma yakınlıklarıyla genç yazarlar rahat. Bu alanda öncülüğü, Orhan Pamuk Yapı Kredi Yayınları’na geçince iyice açılan ve birbirinden okunur yazarları edebiyat dünyasıyla buluşturan İletişim Yayınları çekiyor. Onların arasında da “Marmara Grubu” dikkat çekici. Kimler mi? Yalova doğumlu Emrah Serbes; Çanakkale doğumlu, Bandırma’da yaşamış Mahir Ünsal Eriş; yine Bandırma kökenli İlyas Barut ilk aklıma gelenler. Sadece onlar değil, bir de Ethem Baran ve Mustafa Çiftçi gibi Yozgatlılar var. Kendi dünyalarını öyle başarılı anlatıyorlar ki, diğer genç yazarların da önü açılıyor.

5 Senaryodan romana dönüş

Naçizane bir öngörüm var. Bir dönem, gazeteciromancıların eserleri doldurmuştu rafları; bu akım 5-6 yıl sürdü, sonra duruldu. 2015’te, malum sebeplerle yine canlanacağı kanaatindeyim ama asıl, senarist-romancıların kökenlerine dönüşünü yaşayacağız bence. Hayır, isim vermeyeceğim. Ama dizi sektöründeki tıkanma ve türlü baskılar, reytinglerdeki düşüşler senaryo yazarlarını asıl mesleklerine döndürecek. Böylece “film tadında romanlar, hikâyeler” okuyacak, bir süre sonra da bunların filmleştirildiklerini göreceğiz.

6 Kitap yaşken eğildi

“Türkiye’de çocuk kitabı yok” artık tamamen bir safsata. Büyük yayınevlerimizin neredeyse tamamının ve adlı sanlı yazarlarımızın bu alana girmesiyle pazar büyüdü ve her çocuğa uygun mükemmel telif-çeviri kitap külliyatı oluştu. Satıyorlar da. Sorun şu ki, MEB’in okullara önerdiği/aldırdığı kitaplar maalesef piyasadaki zenginliği, çeşitliliği yansıtmıyor. Bir de en büyük rakip iPad ve sanal oyunlar tabii... Ama rekabeti avantaja dönüştürmek mümkün: Baksanıza en çok satan çocuk kitabı, yaklaşık 100 binlik rakama ulaşan Minecraft oyununun kılavuzu! 2015’te, bunlardan daha çok göreceğiz.

7 Diyet yapalım, sağlık olsun

Sağlık olmadan kitap okunmaz, kilo vermeden de sağlık olmaz! Bunun ayırdına çok iyi varan yayınevlerimizin “diyet/sağlıklı yaşam” kitaplarına 2015’te iyice yükleneceğini söylemek müneccimlik olmaz herhalde. Önümüzdeki yıl daha çok “alkali diyet,” “Yedikçe zayıfla” türü kitaplar görecek; Canan Karatay’la okumaya daha da çok vakit ayıracağız. 2015 sonunda kilonuzu ölçtüğünüzde 2014’e göre bir düşme varsa, işe yaramışlar demektir.