Elma dersem kötü armut dersem fena sayılmaz

—Şişmanlık ne demektir?

Şişmanlık, vücut yağ oranının artışı ile birlikte vücut kitle indeksinin (VKİ) 30’dan yüksek olması demektir. Normalde vücut yağ oranı erkeklerde yüzde 15-18, kadınlarda ise yüzde 20-25 dir. Bu oran erkeklerde yüzde 25’i, kadınlarda ise yüzde 35’i geçerse şişmanlıktan söz edilir.

—Kaç tür şişmanlık vardır?

İki tür şişmanlık vardır; elma tipi şişmanlık ve armut tipi şişmanlık. Elma tipi şişmanlık kadınlarda daha sık görülür. Elma tipi şişmanlık, bel ve göbek çevresinde yağ birikmesiyle karakterize şişmanlıktır. Tehlikeli olan şişmanlık budur ve sıklıkla menapozdan sonra görülür.

Armut tipi şişmanlık ise kalçada yağ birikmesi ile karakterizedir. Armut tipi şişmanlıkta bel biraz daha incelmiş, kalça ise genişlemiştir.

—Şişmanlığın riskleri nelerdir?

Şişmanlık yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve kalp-damar hastalıklarına yol açar. Her iki cinste de hormon dengesini bozar. Şişman kadınlarda östrojen, erkeklerde ise testosteron hormonları azalır. Bu azalma kısırlığa ve cinsel sorunlara neden olur.

Horlama, nefes darlığı, hazımsızlık, artroz, gut krizi, safra kesesi taşı, yorgunluk, halsizlik, endişe ve depresyon sık görülür.

Öte yandan şişmanlık bağışıklık sistemini zayıflatır ve kişiyi infeksiyon hastalıklarına karşı dayanıksız kılar.

—Neden şişmanlarız?

Şişmanlığın önde gelen nedenleri hareketsizlik ve kötü beslenmedir. Kötü beslenmek, abur cubur atıştırmak ve yüksek kalorili besinler tüketmektir.

Hormon bozuklukları, soyaçekim ve bazı ilaçlar ise şişmanlığın daha ender rastlanan nedenleridir.

—İdeal vücut ölçüleri nelerdir?

İdeal bel-kalça oranı 0.7-0.8 arasıdır. İdeal bel çevresi kadınlarda 84 cm, erkeklerde 94 cm’ dir. İdeal Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 18-25 arasıdır.

VKİ, vücut ağırlığının boyun metrekaresine bölünmesiyle elde edilen değerdir (VKİ= kilo/boy m2). VKİ 25-30 arasında ise kilo fazlalığı, 30’dan fazla ise şişmanlık, 40’dan fazla ise tehlikeli şişmanlık söz konusudur.

—Şişmanlık nasıl tedavi edilir?

Şişmanlığın tek tedavi yöntemi şudur: Alınan enerjiyi azaltmak, harcanan enerjiyi ise çoğaltmak! Bunun için de diyet ve spor yapmak yeterlidir.

Zayıflamak için ilaç kullanmak doğru değildir. Öncelikle diyet yapılmalı ve spor ile desteklenmelidir. Ancak bunlar yetersiz kalırsa ilaç denenebilir. Çok tehlikeli obezlerde cerrahi girişimler uygulanır. İdeal zayıflama süresi, vücut ağırlığının yüzde 10’unu 3 ile 6 ay arasında vermek olmalıdır. Bundan daha kısa süre içinde kilo vermek risklidir, öneren kim olursa olsun asla rağbet etmeyin!

—Ne yapmalıyız?

Hareket edin. Televizyon ya da masa başında uzun zamanlar harcamayın. Yürüyün, gideceğiniz yerden birkaç durak önce inin. Mümkünse asansör kullanmayın, merdiven çıkın. Size uygun bir spor seçin ve düzenli olarak yapın.

Bol su için. Çay, ıhlamur ve bitki çayları tüketin. Kola ve gazoz yerine maden suyu tercih edin. Az ve sık aralıklarla beslenin. Geceleri yüksek kalorili besinlerden uzak durun.

Şişmanlığa yol açan ilaçlar

—Kortizon

—Antidepresanlar

—Antitiroidler

—Doğum kontrol hapları

—Lityum

—Antihistaminikler