Maliyete standart yok
21 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren Sebze Meyvelerin Toptan ve Perakende Ticaretinde Kullanılacak Künyelere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in ardından market zincirleri etiketlerini yeniden düzenlemeye başladı.
Aradan tam bir yıl geçti, sebze-meyve reyonlarında şöyle bir gezinince, yeni uygulamayı herkesin farklı yorumladığı, bazı zincirlerin ise hiç ‘yorumlamadığı’ ortaya çıktı. Bazı market zincirleri sadece satış fiyatını yazmaya devam ederken, bazıları standart etiketi koyup, bilgi kısımlarını boş bırakmış. Bir başka market zinciri de gider kalemlerini tek tek etikete yazmak yerine reyona ortak bir bilgi notu asarak, “maliyet fiyatlarına yüzde 8 KDV, yüzde 10 nakliye ve yüzde 12 firenin dahil edilmediğini” duyurmuş.
Her üründe nakliye ve fire oranının değişiyor olmasını ise pek önemli bir bilgi olarak görmemiş. Dünkü ‘Savunma Gibi Fiyat Etiketi’ başlıklı haberimizde bazı okurların da dikkatini çeken bir ayrıntı var. Fiyat etiketlerindeki gider kalemlerine bakıldığında tüm ürünlerde toplam maliyetin yarısına yakını, patlıcanda örneğin yüzde 47’si mağaza giderleri ile işletme/sevk giderlerinden oluşuyor. Maliyetin yüzde 17’si sevk ve işletme, yüzde 30’u mağazacılık giderinden geliyor. Yani mağazada aldığınız hizmet, ışıklandırma ve servis elemanının maliyeti fiyatlara yüzde 30 oranında yansıyor.
‘DEĞİŞKEN MALİYETLERİ YAZMADIK’
Carrefoursa’dan da etiket uygulamasıyla ilgili bilgi istedim. Genel müdürlükten verilen bilgide, yasada sadece malın üretim/ithal tarihi, malın adı, cinsi ve türü, alış fiyatı, üreticinin adı soyadı, künye numarası bilgilerinin bulundurulması zorunluluğu olduğu için diğer gider kalemlerini yazmayı tercih etmedikleri belirtilerek karar şöyle gerekçelendirildi:
“Çünkü yaş meyve sebze ürünlerinde her ürün satıldığı miktara, uğradığı kayıp oranına, satış hızına ve hatta üretim yerinin mesafesine kadar günlük değişken maliyetler içermektedir. Müşterilerimize bir anlamda net olmayan bilgiler vermek istemedik. Bu düzenlemeyle birlikte, kendi sistem altyapımızda da değişiklikler yaptık. Etikette bulunması gereken bilgiler sistemimiz üzerinden halgov. tr portalından anlık olarak otomatik alınmakta ve dijital etiketlerimize yansıtılmaktadır. Bu sayede müşterilerimiz reyonlarımızda ürünlerin sürekli güncel olarak hangi üreticiden hangi alış fiyatlarına geldiğini kolaylıkla takip etmekteler.”
KÜNYESİZ ÜRÜN BAŞINA 6 BİN 500 LİRA
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 21 Eylül 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliği ile ürünlerin bir kimlik kartına kavuşması amaçlanmıştı.
Künyelerde alış fiyatlarına yer verilmesi, fiyat farklılıklarından, toptancıların perakendecileri, perakendecilerin ise toptancıları suçlaması sonucu, konunun şeffaflaşması amacıyla uygulamaya konulmuştu. Tebliğin yayınlanmasından sonra bakanlık, uygulamanın pazar yerleri de dahil olmak üzere tüm satış noktalarına yaygınlaştırılacağı açıklamasını yapmıştı.
Ancak farklı satış noktalarından çekilen fotoğraflarda da görüldüğü gibi, aradan bir yıl geçmesine rağmen henüz marketlerde bir ortak uygulamaya ulaşılamadı. Oysa tebliğ, alış fiyatının etikette bulunmaması durumunda ürün başına 6 bin 500 lira ceza kesilmesini öngörüyor. Bu zorunluluk sadece ulusal marketlerde benimsenmiş, görünen o. Yerel marketler ve indirimli marketlerdeki etiketlerde henüz hiçbir değişiklik görmedim. Bu ceza sadece büyüklere mi kesiliyor acaba?
