İşsizlik Fonu nereye harcanıyor?
İşsizlik sigortası fonu; temel felsefe olarak “sosyal amaç”lıdır ve çeşitli nedenlerle işsiz kalanların belli bir süre için asgari ihtiyaçlarını karşılamayı ve yeni iş arayıp bulmalarına zaman tanımayı öngörmektedir. Ancak; bu fon uzun süreden beri amaç dışında kullanılmakta, bütçe açığının kapatılmasında, bazı projelerin finansmanında “kaynak” işlevi görmektedir. Oysa; sosyal devletin önemli görevlerinden biri de; işsizinin yaşamanı sürdürebileceği asgari, ekonomik ve sosyal koşulları sağlamak ve yeni istihdam olanaklarını hazırlamaktır.
Denilebilir ki; işsizlere “işsizlik maaşı” olarak verilmesi gereken para; tahvil alımında ve bazı bankalara “kaynak aktarımı”nda kullanılmaktadır.
NİTELİKLİ İSTİHDAM
Ayrıca; fondaki birikimin işsizlikle mücadelede ve büyümede önemli etken olan bu arada; ekonominin de lokomotifi işlevini gören inşaat sektöründe ve bu kapsamda kentsel dönüşüm projelerinde “vasıflı” istihdam yaratmak için eğitim faaliyetlerinde kullanılmasının daha faydalı olacağını değerlendiriyorum.
Çünkü biliyoruz ki; inşaat sektöründe mesleki eğitimden geçmiş “nitelikli” istihdama çok fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Rakamlar gösteriyor ki; işsizliğe ve “nitelikli” istihdama yönelik yapılan harcamalar; fonun büyüklüğüne oranla çok azdır.
Oysa; İşsizlik Fonu Yasası’nda “iş gücünün istihdam edilebilirliğini arttırmak, çalışanların vasfını yükselterek işsizlik riskini azaltmak, işe yerleştirmek ve danışmanlık hizmetleri temin etmek, iş gücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları yapmak” için kullanılması öngörülmektedir.
Yaşar Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Ege-Koop Danışma Kurulu Üyesi Doç.Dr.Mehmet Ufuk Tutan ile yaptığımız görüşmede “İşsizlik fonu kurulduğundan beri 130 milyar TL’nin üstünde birikim sağlanmış; bunun 12 milyar TL’si GAP projesine harcanmış, 11 milyar TL’si de işsizlik maaşı olarak ödenmiştir. Kalkınma ve eğitim projeleri için de 40 milyar TL harcanmıştır. Fonun en az işsizlik için harcandığının altını çizdi”
2016 yılının ilk 3 ayı itibariyle işsizlik fonunda biriken rezerv para 95 milyar TL’nin üzerindedir. İşsizlik fonundaki rezerv; her yıl ortalama yüzde 12 oranında büyümüştür.
Bu rezervin önemli bir bölümü devlet tahvillerinde, küçük bir bölümü de banka mevduatlarında değerlendirilmiştir.
Bu arada; yeni torba yasayla işsizlik sigortası fonunun kullanım alanı genişletilmiş; iş başında eğitim görenlere, doğum sonrası izin alanlara, yarı zamanlı çalışanlara da işsizlik fonundan belli bir süre için ek maaş katkısı sağlanması öngörülmüştür.
2016 yılında genişleme sonucundaki harcamaların 1 milyar TL, işsizlik maaşı ödentisinin 3 milyar TL, diğer ek harcamanın 10 milyar TL olacağı, buna karşılık 4 milyar TL’lik devlet payı, 18 milyar TL’lik diğer gelirlerle beraber işsizlik fonu rezervlerine 12 milyar TL ekleneceği hesaplanmaktadır.
Sonuç olarak: İşsizlik fonunda biriken paranın amacına uygun kullanılması; işsizlere belli bir süre işsizlik maaşı ödenmesi, “vasıflı” istihdam için eğitim projeleri yürütülmesi, artan işgücünü karşılayacak yeni istihdam alanları yaratılmasıyla mümkün olur.
