Eski Türkçe elyazısı derdi ve Ömer Koç'un kitabı
“OSMANLICA” demekle hatâ ettiğimiz ve “eski harfler” yahut “eski Türkçe” dememiz gereken yazı son senelerde hayli rağbet görüyor. Kurslar açılıyor, karşılıklı sayfalarından biri eski diğeri o sayfanın yeni harflere birebir nakli olan kitaplar yayınlanıyor ve kurslara gitme imkânını bulamayanlar eski harfleri bu yayınlardan istifade ederek yahut bilenlere sorarak kendi kendilerine öğrenmeye çalışıyorlar.
Daha önce de defalarca söylemiş ve yazmıştım: Türkiye’de eski harfleri bilmeden entellektüel falan olunmaz! Sular seller gibi yabancı dil konuşun, hattâ o dillerin edebiyatlarına da derinlemesine vâkıf olun ama büyükbabanızın büyükannenize bundan 50-60 sene önce eski harflerle yazdığı bir mektubu okumaktan âciz kalıp kapı kapı dolaşarak “Dedem burada ne demiş?” demek zorunda iseniz entellektüel falan değil, maalesef düpedüz cahilsiniz demektir.
Ömer Koç’un yayınladığı “Bâkî Muhabbet”.
Bu yazıyı öğrenmek isteyenler işte bu cehaletten sıyrılmaya çalışıyor, öğrenenlerin önünde de artık bambaşka ve zengin bir dünyanın kapıları açılıyor...
Eski harflerin çeşitleri olduğu, bilenlerin mâlûmudur: “Çeşit” derken birbirinden farklı alfabeleri kasdetmiyorum; yazı ile imlâ aynıdır ama harflerin karakteri farklılaşır ve kullanıldıkları yere göre değişiklik gösterir. Kitap yazısı “nesih”tir; fermanlarda “dîvânî”, eski mâlî kayıtlarda “siyakat” kullanılmıştır, elyazısına “rik’a” denir, İran tavrı yazının ismi “tâlik”tir ve bunların haricinde daha başka yazı çeşitleri de vardır.
EN ZOR YAZI, ELYAZISIDIR
Bu yazıların en zorunun “şifreyi” andıran “siyakat” ile “divânî” olduğunu söylerler ama bana sorarsanız hayır! Eski harflerin okunması en zor olanı “rik’a”dır, yani elyazısıdır. Divânîyi de, siyakatı da kurallarını bildiğiniz takdirde şakır şakır okuyabilirsiniz ama rik’ayı ânında çözebilmeniz ne mümkün? Herkesin elyazısı farklıdır, birbirine asla benzemez ve dolayısı ile rik’ayı geçmişte kaç yüzbin, hattâ kaç milyon kişi kullanmış ise o kadar çok rik’a var demektir.
Gün olur, önünüze zamanının önde gelen âlimlerinden birinin elyazısı gelir ama hazret öylesine işlek ve kendine mahsus yazmıştır ki, eski yazıya ne kadar âşinâ olursanız olun, ilk bakışta çözebildiğiniz takdirde bravo size! Önce gözünüzün yazıya alışması gerekir ve ancak ondan sonra, adım adım okuyabilirsiniz.
Eski harfleri öğreten yayınlar arasında en nâdiri, hattâ şimdiye kadar doğru dürüst bir örneğine pek rastlanmayanı rik’ayı temel alanlardır. Kitap yazısını okumayı bilenler rik’a üzerinde çalışma imkânı bulamadıkları için önlerine elyazısı ile yazılmış bir metin gelince bu yüzden maalesef kalakalırlar!
99 ADET ORİJİNAL MEKTUP
Geçenlerde yayınlanan bir kitap, rik’ayı öğrenmek isteyenler için tam bir kılavuz mahiyetinde...
“Bâkî Muhabbet” isimli kitabı, Koç Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı olan ve Türkiye’nin hem en önemli kolleksiyonerlerinin, hem de en “münevver”lerinin başında gelen Ömer Koç yayınladı. Büyük boyda, masraftan çekinilmeden yapılmış yayında aynı zamanda zengin bir “efemera”, yani belge kolleksiyonuna da sahip olan Ömer Koç’ta bulunan Mustafa Kemal’e, Midhat Paşa’ya, Namık Kemal’e, Halid Ziya’ya, Abdülhak Hamid’e, Süleyman Nazif’e, Halikarnas Balıkçısı’na, Faruk Nafiz’e ve daha birçok önemli isme ait şimdiye kadar yayınlanmamış 99 adet eski harfli mektubun tıpkıbasımları ve yeni harflere tam metin çevirileri yeralıyor.
Yayınlanan mektuplar arasında Orhan Veli’nin büyük aşkı Nahid Hanım’a gönderdiği meşhur aşk mektuplarının yine eski harflerle orijinalleri de var...
“Bâkî Muhabbet”, rik’ayı iyice öğrenmek isteyen ama üzerinde çalışabilecekleri örnek belge bulmakta zorluk çekenler için mükemmel bir kaynaktır ve orijinal belgeyi okurken bir kelimede takılanlar belgeyi hemen yanıbaşındaki yeni yazıya çevrilmiş metin ile mukayese ettikleri takdirde göz alışkanlığı kazanabileceklerdir.
Ama bir mesele var, o da “Bâkî Muhabbet”in fiyatı!
Ömer Koç bu eserin daha mütevazi ama belgelerin aynı şekilde rahatça okunabileceği bir “halk baskısını” yaptırıp meraklıların edinebilecekleri fiyattan satışa verdirdiği takdirde, ilim âlemine bir başka büyük hizmette bulunmuş olacaktır
